Antonio Vivaldi

Vivaldi urodził się 4 marca 1678 w Wenecji. Był synem cyrulika grającego na skrzypcach w orkiestrze bazyliki św. Marka. Antonio pobierał u ojca lekcje gry na tym instrumencie, ale kształcił się na księdza, choć jego entuzjazm w tym kierunku był dyskusyjny. Święcenia uzyskał dopiero w 1703, ale bardzo szybko przestał odprawiać msze, prawdopodobnie z powodu stałego bólu w piersiach. Mimo tego znany był odtąd ze względu na kolor swych włosów jako „il prete rosso” (rudy ksiądz). Był oczarowany muzyką i prawdopodobnie dla tego dostał pracę nauczyciela muzyki w Ospedale della pietà, wielkim sierocińcu słynnym z doskonałego poziomu nauczania muzyki. Do końca życia kojarzony był z tą placówką, bo nawet w podróży nie przestawał dla niej komponować. Swój zespół uczynił jednym z najlepszych w ówczesnej Europie.
Sukces przyniosły Vivaldiemu sonaty triowe z 1705 roku, a ugruntował ją w 1711 cykl koncertów znanych jako L’estro armonico . W 1713 Vivaldi napisał swą pierwszą operę – Ottone in Villa. Potem przez dwadzieścia lat podróżował po całych Włoszech, pisząc opery i pracując dla margrabiego Hesse-Darmstad w Mantui. Choć był już powszechnie znany większym powodzeniem cieszył się we Francji, Niemczech i Holandii, niż we Włoszech. Tam bowiem od czasu do czasu popadał w konflikt z kościołem z powodu niemożności odprawiania mszy i zabierania w podróże uczennic, które posądzano o to, że są jego kochankami.
Antonio nadal tworzył niezwykle dużo – podobno szybciej niż kopista mógł nadążyć z przepisywaniem – i to w różnych formach, choć przeważały opery, koncerty i utwory kameralne oraz religijne dla Ospedale della pietà. Podziwiało go wielu kompozytorów i dostojników z zagranicy. Bach wychwalał i adaptował jego koncerty, a cesarz Karol VI bardzo cenił jego zdanie i obsypywał go zaszczytami. W końcu jednak częste nieobecności Vivaldiego doprowadzają do zwolnienia go z posady w Ospedale della pietà. Kompozytor udał się wówczas do Wiednia, prawdopodobnie w celu szukania szczęścia na dworze cesarskim. Niestety cesarz właśnie zmarł, a Vivaldiego spotkał wkrótce ten sam los wskutek infekcji gastrycznej. Pomimo dostatniego życia i rozsądnego traktowania pieniędzy zmarł w biedzie i pochowano go na cmentarzu dla ubogich.

Przez wiele lat muzyka Vivaldiego, z wyjątkiem koncertów zaadaptowanych przez Bacha, pozostawała w zapomnieniu do czasu odkrycia w drugiej połowie XX w. licznych rękopisów, które połączyło się ze wzrostem zainteresowania muzyką barokową.

Ważniejsze wydarzenia w życiu Vivaldiego:

1678 - Urodził się w Wenecji
1703 - Święcenia kapłańskie
1703 - Zostaje maestro di violino w Ospedale della pietà
1705 - Tworzy sonaty triowe
1709 - Tworzy sonaty skrzypcowe
1711 - Koncerty L’estro armonico
1712 - Koncerty La stravaganza
1713 - Premiera opery Ottone in Villa
1716 - Oratorium Judyta triumfująca
1718-20 - Pracuje dla margrabiego w Mantui
1723-25 - Tworzy opery w Rzymie
1725 - Koncerty Il cimento dell’armonia et dell’inventione
1727 - Koncerty La cetra
1728 - Poznaje cesarza Karola VI
1735 - Premiera opery Griselda w Wenecji
1737 - Ze względów moralnych otrzymuje zakaz wstępu do Ferrary
1738 - Prowadzi obchody stulecia teatru Schowburg w Amsterdamie
1740 - Jedzie do wiednia
1741 - Umiera w Wiedniu

Utwory Vivaldiego są niezwykle zróżnicowane. Spośród 550 koncertów 350 to utwory na instrumenty solo i orkiestrę (w tym 230 na skrzypce), a reszta to kompozycje na najrozmaitsze zestawy instrumentów, w tym 40 koncertów podwójnych, 30 na kilku solistów, a także kilka na samą orkiestrę. Wśród instrumentów solowych są między innymi fagot, wiolonczela, obój, flet oraz skrzypce. Vivaldi stosował też zestawienia dziwne, np. violę d’amore z lutnią. Nadał on koncertowi formę w jakiej przetrwał on przez 200 lat, ponadto miał wyjątkowy wręcz zmysł orkiestracyjny.
Cztery koncerty znane jako cztery pory roku są fragmentem cyklu dwunastu koncertów z 1723. Jakkolwiek w pełni zasługują na swoją popularność, z pewnością nie są wśród innych kompozycji Vivaldiego, utrzymanych w podobnym klimacie, niczym wyjątkowym. Jego opery są mniej znane, choć zyskują popularność. Z utworów religijnych na uwagę zasługuje słynne Gloria i Judyta triumfująca. Podobnie jak w dziedzinie muzyki orkiestrowej, Vivaldi był równie wydajny w muzyce kameralnej, pisząc np. 40 sonat skrzypcowych i 9 wiolonczelowych.
Na tle innych pracowitych kompozytorów baroku wyróżnia się on żywotności stylu, inwencją melodyczną i oryginalnością. Oprócz przypisywanych mu innowacji w zakresie formy i prowadzenia partii orkiestry, stworzył wczesną muzykę programową, którą najlepiej ilustrują Cztery pory roku. Cykl koncertów zatytułowanych La stravaganza i La tempesta di mare (Burza morska) świadczą o tym, że kompozytor był świadomy charakteru swojej muzyki. W przeciwieństwie do wielu dzieł muzyki poważnej którym nadawano dodatkowe nazwy dużo później, Vivaldi osobiście nadawał nazwy wszystkim swoim utworom.
Większość kompozycji Vivaldiego odkryto w latach 30-tych XX wieku , a ich katalog tematyczny opracował Peter Ryom.
Chociaż Vivaldiemu nie można przypisać głębi Bacha oraz wyrazistości melodycznej Hndla, pozostaje on najwybitniejszym włoskim kompozytorem baroku, którego sława rośnie w miarę ujawniania jego dorobku.