"Złoty Wiek"

Wraz z Boną Sforzą, włoską żoną Zygmunta Starego, na dwór polski przybyli Włosi, którzy upowszechnili w Polsce idee renesansu. Panowanie Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta to okres ogromnej pomyślności państwa Polskiego, rozwój reformatorskiej myśli politycznej, a także uzyskanie sławy między innymi narodami. Zakon Krzyżacki w Prusach został zlikwidowany (sekularyzowany). Ostatni wielki mistrz zakonny (Albert Hohenzollern) złożył hołd lenniczy królowi polskiemu, uznając jego władzę nad Prusami Książęcymi (1525). W kolejnej zawartej w Lublinie unii polsko-litewskiej (1569r) powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Przebudowano zamek na Wawelu na wspaniałą renesansową siedzibę. Na dwór przybyło wielu humanistów i artystów. Ogromne znaczenie zyskali Polscy humaniści, m.in.: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski. Humaniści brali udział w życiu politycznym kraju, wspierali ruch egzekucyjny i reformatorski. Nowe tędy, dominujące w sztuce, ujawniły się zwłaszcza w dziedzinie architektury. Zrezygnowano ze strzelistości gotyku, a wprowadzono proporcjonalnie wyważone bryły. Starym budowlom nadawano nowy charakter np.: zamek na Wawelu. Doskonałym odzwierciedleniem renesansowej harmonii jest Zamość, miasto zbudowane przez kanclerza Jana Zamojskiego. Akademia krakowska nie była już tak świetną uczelnią. Wzrósł w prawdzie poziom wykształcenie szlachty, ale coraz częściej wyjeżdżała ona na naukę poza zagranicami Polski. Na początku XVI wieku rozwinęły się folwarki, będące główną formą produkcji rolnej. Dzień pracy w folwarkach trwał od wschodu do zachodu słońca. Szlachta rozbudowywała folwarki i zabierała chłopom lepsze ziemie. Dzięki folwarkom Polska zyskała miano spichrza Europy.
Zygmunt II August
Zygmunt II August koronowany na króla Polski w 1530r., był synem Zygmunta Starego i Bony Sforza. Lata jego panowania uważane są za szczytowy okres złotego wieku w Polsce: rozkwitu sztuk pięknych, potęgi ekonomicznej i politycznej, a także tolerancji religijnej. W 1561r. objął panowanie nad Inflantami, rok później poparł ruch egzekucyjny szlachty żądającej m.in.: egzekucji dóbr, reform skarbu i wojska. Zaś w 1569r doprowadził do zawarcia unii polsko-litewskiej.
Ważne daty
1505- Sejm uchwala konstytucję "Nihil novi", gwarantującą szlachcie udział w kierowaniu państwem.
1515- Jagiellonowie zawierają z Habsburgami układ w Wiedniu. Poślubieni sobie potomkowie tych dynastii dziedziczą duże obszary Europy Środkowej. Korona Węgier i Czech ma przypaść Ludwikowi Jagiellończykowi, mężowi Marii Habsburskie, w razie jego śmierci ma ona przejść na jego siostrę Annę.
1525- Zakon Krzyżacki zostaje rozwiązany
1526- W bitwie z Turkami pod Mohaczem ginie Ludwik Jagiellończyk Habsburgowie zajmują Czechy i północną część Węgier.
1543- Zostaje opublikowane dzieło Mikołaja Kopernika.
1569- Zygmunt August w obliczu bezpotomnej śmierci, doprowadza to do zawarcia unii realnej między Polską a Litwą w Lublinie.
1572- Zygmunt August umiera nie uregulowawszy kwestii następstwa tronu
1573- Pierwsza wolna elekcja. Szlachta wybiera na króla Polski Francuza Henryka Walezego
Zamek na Wawelu
W Polsce ośrodkiem sztuki renesansowej był Kraków. W 1506r. rozpoczęto przebudowę gotycką Wawelu. Najcenniejszy pod względem artystycznym efektem tych prac są trzypiętrowe, z arkadami na dwóch niższych kondygnacjach, krużganki otaczające wewnętrzny dziedziniec zamku, W pracach na Wawelu brali też udział rzemieślnicy polscy m.in.: Benedykt Sandomierzanin, Franciszek Floreńtyńczyk.
Fakty
Wynalezienie trzcionki drukarskiej przez Gutenberga upowszechniło wydawanie książek. W ciągu pierwszych stu lat w Polsce wydrukowano tysiąc tytułów w nakładzie kilkuset tysięcy egzemplarzy. Gdy w zimie 1581r. wojska Stefana Batorego oblegały Psków, królewska drukarnia publikowała cotygodniowy biuletyn wojskowy.
Wniosek
Wiek XVI był bez wątpienia złotym wiekiem dla Polski. W tym okresie Polska zyskała ogromne bogactwa, władzę, a także polepszyła się edukacja, architektura, sztuki piękne, i język Polski zaczął być używany przez poetów, bo w końcu "Polacy nie gęsi, też swój język mają".
Jednym słowem złoty wiek (szkoda, że tylko jeden).