Mity objaśniały tajemnice początków kosmosu i człowieka, tłumaczyły zjawiska przyrody, ludzkie namiętności, pochodzenia nazw. Zbiór mitów to mitologia. Istniał jako opowieść ustna (przekazywany, przybierał różne warianty). W formie pisanej stracił związek z religią i stał się częścią literatury. Zatem opowieść mityczna dotyczy zawsze rzeczy ważnych: początków świata, człowieka, zjawisk, obyczajów. Poza tym mity porządkują świat, mówią, co jest dobre, a co złe. Żywotność mitów greckich była o wiele większa niż trwałość religii, z którą były związane.
Literatura i sztuka różnych epok żywiły się mitycznymi opowieściami, nadając wciąż nowe znaczenia. Jeśli sztuka jest prośbą opisania i zrozumieni świata, to cele mitu i sztuki są podobne. Zdaniem XIX - wiecznego myśliciela "mitologia jest koniecznym warunkiem i pierwszym tworzywem sztuki".
Rodzaje mitów:
- wyjaśniające powstanie świata - kosmogeniczne
- opowiadające o bogach - teogeniczne
- opisujące dzieje rodów - genealogiczne
- opowieści o człowieku - antropogeniczne
Mitologia jest zbiorem toposów (miejsce wspólne, motywów wędrujących), np.
- jabłko (Biblia, "Królewna Śnieżka")
- wędrówka (mitologia, "Odyseja", "Mały książę", "Podróże Guliwera")
Mity są wyrazem odwiecznych marzeń człowieka:
- Ikar - o lataniu
- ambrozja, nektar - marzenia o posiadaniu eliksiru życia, wiecznej młodości, urodzie
Mity za pomocą archetypów i toposów wzbogacają w sposób obrazowy i symboliczny świadomość społeczną. Wywodzą się z tradycji ustnej, jako święta wiedza. Autorem mitów jest cała społeczność. Każdy naród posiadał własną mitologię, lecz najbardziej znana jest grecka.
W mitach bohaterami są bogowie i herosi. Bogowie przypominają ludzi nieśmiertelnych, ponieważ nie są idealni, posiadają wady. Ludzie są uzależnieni od bogów.
Obenie znajomość mitów pomaga zrozumieć ludzkie postawy, a także dzieła, np. "Odprawa posłów greckich".
Sacrum i profanum:
Mity dotyczą sfery świętości - sacrum (łac. sacrum"to, co święte"). Rządzi nią tajemnicza nadludzka siła wzbudzająca zarazem strach i fascynację. Można ją nazwać losem lub bogami.
Przeciwieństwem sacrum jest profanum, sfera doświadczeń codziennych pozbawionych jakiejkolwiek cudowności ( łac. pro "przed", fanum "miejsce święte").
Badacze mitologii:
- Jan Parandowski
- Zygmunt Kubiak
- Robert Graves
Wiersz sięgający do mitologii to "Historia Minotaura" napisana przez Zbigniewa Herbetra.
Mity zakorzeniły się w języku. Powstały związki frazeologiczne, które towarzyszą nam do dziś.