Rozmieszczenie ludności i urbanizacja

Rozmieszczenie ludności Polski

Najgęściej zaludnione obszary polski znajdują się na południu oraz wzdłuż Wisły. Duże zaludnienie południowej części kraju wiąże się z występowaniem dobrych gleb oraz przebiegającymi tedy szlakami handlowymi. Natomiast koncentracja ludności wokół Wisły miała związek z 667 dostępem do wody i handlem.

Największym miastem w Polsce jest stolica jest ona atrakcyjna zarazem dla osiedlającej się ludności jak i również inwestorów gospodarczych.

Obecny stan ludności nadal się zmienia dzięki procesom gospodarczym i politycznym. Natomiast dawne rozmieszczenie ludności polski skupiało się głównie w centralnych obszarach kraju.

Na obecny układ osadniczy naszego kraju składa się 57 667 jednostek osadniczych, z tego 864 to miasta a 56 803 to wsie. Tworzą one układ, w którym można wyróżnić sześć poziomów hierarchicznych:
1. Ośrodek stołeczny- Warszawa
2. Ośrodki mikro regionalne, czyli np.: Kraków Łódź Poznań trójmiasto
3. Ośrodki regionalne są to pozostałe z dawnych 49 stolic województw np.: Toruń Zamość Tarnów
4. Ośrodki ponadlokalne miasta powiatowe np.: Gniezno, Bochnia, Kościerzyna
5. Ośrodki lokalne miasta i wsie najczęściej siedziby gminy
6. Ośrodki sublokalne pozostałe miejscowości najczęściej wsie

W Polsce tylko jedno miasto zasługuje na miano metropolii rangi europejskiej. Jest to Warszawa i nie ze względu na wielkość gdyż nie jest to wystarczający argument do nazwania jej metropolią. Pełni ona funkcje o ponad państwowym zasięgu. Jest ośrodkiem o dużym znaczeniu finansowym i kulturalnym, naukowym, handlowym.Aby dobrze spełniać ta funkcje Warszawa musi być w posiadaniu dużej powierzchni biurowej o wysokim standardzie, centr kongresowych, bogatej bazy hotelowej, lotniska międzynarodowego oraz terenów rekreacyjnych i sportowych. O zdobycie miana metropolii starają się również Poznań, który organizuje największe targi w Polsce, Wrocław Kraków posiadający walory turystyczne i Łódź. Miasta te wraz z Warszawą są największymi miastami w Polsce.

Polska posiada najwięcej małych miast liczących do 5 tysięcy mieszkańców jest ich dokładnie 281. Miast mających powyżej 200 tysięcy mieszkańców jest tylko 20 a mieszka w nich ponad 22% mieszkańców całego kraju. 108 Miast, czyli najwięcej mieści się na terenie województwa wielkopolskiego a najmniej w województwie podlaskim, które liczy 36 miast, choć różnica jest dość spora uznaje się, że sieć miejska w Polsce rozwinięta jest równomiernie.

Funkcje miast ulegały zmianom wraz ze zmianami stosunków społeczno-gospodarczych. Niejednokrotnie miasto pełni współcześnie zupełnie inne funkcje niż pełniło pierwotnie. Ze względu na funkcje miasta możemy wymienić:
1. Miasta administracyjne – są siedzibą władz i urzędów administracyjnych (regionalnych, krajowych, międzynarodowych) – stolice państw, regionów, makroregionów
2. Miasta przemysłowe – są to miasta, które swe powstanie lub rozwój zawdzięczają wydobyciu surowców mineralnych lub ich przetwórstwu. Do miast o takich funkcjach należą ośrodki w zagłębiach węglowych: Katowice, Bytom, Gliwice
3. Miasta rolniczo usługowe zapewniające okolicznym gospodarstwom rolnym np.: sprzedaż nawozów, maszyn rolniczych oraz innych
4. Miasta transportowe (komunikacyjne), – czyli obecność węzła komunikacyjnego.
5. Miasta turystyczno-wypoczynkowe – nastawione na obsługę ruchu turystycznego. Są to głównie miasta górskie i nadmorskie. Np.: Zakopane, Sopot
6. Miasta uzdrowiskowe – miasta górskie lub nadmorskie posiadające walory uzdrowiskowe – Krynica w Polsce.
7. Miasta kultu religijnego – bardzo rzadko ich jedyna funkcją jest obsługa turystów i pielgrzymów odwiedzających sanktuaria i miejsca święte. Zapewne jest to jedna z wielu funkcji miasta, ale w przeszłości mógł to być główny czynnik miastotwórczy. Przykład –Częstochowa
8. Miasta edukacyjne np.: Pułtusk
9. Miasta ruchu nadgranicznego np.: Słubice
10. Miasta więziennicze np.: Rawicz, Wronki
11. Miasta obronne np.: Hel, Powidz.

Osadnictwo wiejskie

38% mieszkańców polski zamieszkuje wsie. Najwięcej ich znajduje się w województwie mazowieckim, bo aż 9137 najmniej wsi liczy województwo śląskie, bo jedynie 1521. Wsie takie liczą najczęściej ok. 400 do 800 mieszkańców zdarza się jednak, że liczba ta dochodzi do nawet kilku tysięcy. Wsie przez setki lat przekształcały się tracąc swój charakterystyczny układ. Rzadko już spotyka się klasyczne owalnice, rzędówki czy szeregówki. Większość wsi to wielodrożnice.

Procesy urbanizacyjne

Przez urbanizację rozumiemy proces rozwoju miast już istniejących, wzrost liczby nowych miast oraz w rezultacie powiększanie się obszarów miejskich.
Urbanizacja jest problemem złożonym, a jej głównymi przyczynami są przepływ ludności wiejskiej do miast oraz przyrost naturalny ludności.
Urbanizacja ma miejsce na całym świecie i jest to proces nieodwracalny.
Do miast o największej ilości ludności należą: Tokio - 11,7 mln), Meksyk - 24.41 mln., Sao Paulo - 19 mln, Nowy Jork - 21,5 mln i Szanghaj - 16 mln
W Polsce największym skupiskiem ludności miejskiej jest Warszawa licząca 2,5 mln ludzi. Także i w Polsce występują aglomeracje miejskie, do których należy Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP) liczący ok. 3 mln mieszkańców, obejmujący 14 dużych miast, takich jak: Katowice, Chorzów, Bytom, Zabrze itp. oraz Trójmiasto, liczące 760 tyś. mieszkańców, obejmujące Gdańsk, Gdynię i Sopot.
Najbardziej zurbanizowane województwa to: śląskie (79,6%) oraz dolnośląskie (71,6%) a najmniej podkarpackie (41,3%) i świętokrzyskie (45,8%)
W Polsce żyje w miastach ponad 61,8% mieszkańców i jest on na stale niezmienionym poziomie.
Przepływ ludności ze wsi do miast jest związany z rozwojem w nich przemysłu, usług, handlu i szeregiem innych przyczyn z różnych dziedzin życia społecznego.
Jednocześnie, zmiana zasad gospodarowania na roli i w hodowli w celu obniżki nakładów na produkcję rolną także przez nowoczesną mechanizację rolnictwa, wymusza mniejszą ilość ludzi zatrudnionych na wsi.
Dążenie do zmiany stylu życia z wiejskiego na miejski, to dalsza przyczyna migracji ludności ze wsi do miast.
Na początku lat 90 w Polsce pojawiła się dezurbanizacja, czyli proces reorganizacji terenów miejskich zamieszkałych przez człowieka, polegający na zmniejszeniu się zagęszczenia przebywającej na tych terenach ludności, oraz zmianie charakteru poszczególnych fragmentów miast na tereny typowo mieszkalne, lub jednolicie przemysłowe. Jako przykład możemy tu postawić Warszawę, która w roku 1990 miała 1 656 000 natomiast 11 lat potniej liczyła o 46 000 (46 tysięcy) mieszkańców mniej. Przyczynami tego zjawiska są: spadek przyrostu naturalnego zwłaszcza w wielkich miastach takich jak stolica oraz migracje poza granice miasta. Wraz z zaludnieniem obszarów podmiejskich powstają nowe centra handlowe, sportowe i rekreacyjne. Możemy wiec zauważyć proces deglomeracji, czyli przenoszenia niektórych funkcji miasta poza jego granice administracyjne, co powoduje zmniejszenie ludności w centrach miast zarazem zapewniając lepsze warunki życia w miastach jak i poza jego granicami