FAO, rozmieszczenie ludnosci, urbanizacja

Problemy wyżywienia ludności na świecie

FAO- organizacja do spraw wyżywienia ludności na świecie . Znajduje się przy ONZ.
Celem jest podnoszenie poziomu wyżywienia na świecie przez stworzenie nowych odmian roślin i zwierząt(soja, pszenżyto)

Społeczeństwo na świecie dzielimy na:
· 25% Syte (owocowe)
· 60% Nie dożywione (Chiny , Albania, Meksyk)
· 15% Głodujące- Sudan Etiopia- klęski żywiołowe- suszę, zła gospodarka rolna, przeludnienie- przyrost naturalny

Średnia dzienna dieta dobowa powinna zawierać 2700 kcal + 70g białka zwierzęcego.
Zależy od płci, wieku, trybu życia, strefy klimatycznej.

Teoria progów sytości:
I. próg – zbożowy
II. próg- mięsny
III. próg - owocowy


DEMOGRAFIA
Demografia jest nauką zajmująca się stanem liczebnym ludności , przyrostem naturalnym, migracjami, oraz strukturą wieku, płci, strukturą zawodową narodowościową i wyznaniową.

Układ kontynentów w ogólnej liczbie ludności 1800-1999
· Azja
· Europa
· Afryka
· Ameryka Południowa
· Ameryka Północna i Środkowa
· Oceania
Najludniejsze państwa świata 1980-1998
· Chiny
· Indie
· USA
· Indonezja
· Brazylia
· Rosja
· Pakistan
· Japonia

Rozmieszczenie ludności na świecie
Ekumena- obszar stale zamieszkały
Subekumena- jest obszar przejściowo zamieszkały lub wykorzystywany gospodarczo
Anekumena- obszar bezludny niezamieszkały

Czynniki przyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności:
1. rodzaj podłoża (ląd)
2. klimat (temperatura i opady- umiarkowane)
3. gleby
4. wysokość nad poziomem morza
5. ukształtowanie powierzchni
6. surowce mineralne
7. odległość od morza

Czynniki poza przyrodnicze
1. ustrój polityczny
2. polityka ekonomiczna
3. wiedza
4. technika
5. względy strategiczne- obronne

Obszary o największej koncentracji ludności ze względu na rozwój rolnictwa
· Nizina Chińska
· Mandżuria
· Delta Gangesu
· Delta Nilu
· Jawa

Obszary o największej koncentracji ludności ze względu na
· Japonia
· Europa zachodnia
· Stany Zjednoczone pół -wsch.
· Kanada południowa

Gęstość zaludnienia ilość ludzi na km
Przyrost naturalny jest to różnica między liczbą urodzeń i zgonów.
W przeliczeniu na 1000 stopę określa się w %
Indie , Chiny, Afryka Środkowa, Ameryka Łacińska

+ dodatni- więcej urodzeń niż zgonów
- ujemny więcej zgonów niż urodzeń

Przyrost naturalny-powiększenie się liczby ludności wskutek przyrostu naturalnego po uwzględnieniu migracji ludności oraz zmian terytorialnych.

Na poziom i dynamikę przyrostu naturalnego wpływa:
1. ogólna sytuacja społeczno-ekonomiczna i polityczna danego kraju lub regionu
2. poziom opieki lekarskiej
3. poziom kultury i wykształcenia
4. warunki bytu ludności
5. poziom rozwoju gospodarczego
6. sytuacja demograficzna danego społeczeństwa- liczba kobiet w wieku rozrodczym
7. stopień zurbanizowania
8. polityka demograficzna państwa

Eksplozja demograficzna-przyrost naturalny ludności spowodowany gwałtownym przyrostem urodzeń żywych. Wyróżnia się fazę w której wzrost liczby ludności regulowany był przez czynniki biologiczne

Eksplozja demograficzna (bomba demograficzna) jest to nagły wzrost liczby ludności
Przyczyny eksplozji demograficznej w XIX wieku:
1. poprawa warunków życia
2. rozwój medycyny
3. poprawa higieny
4. upowszechnienie opieki społecznej

Przyczyny wysokiego przyrostu naturalnego w Krajach Słabo Rozwiniętych:

· mała świadomość o cyklu rozrodczym
· brak środków antykoncepcyjnych
· religia- wpływ kościoła
· brak dostępu do aborcji
· powszechnie akceptowany model rodziny wielodzietnej



Skutki dużego przyrostu naturalnego w Krajach Słabo Rozwiniętych:
· bieda – powstawanie tzw. Slamsów
· głód
· przeludnienie wsi
· migracja do miast- przestępczość, analfabetyzm , choroby, bezrobocie

Niski nawet ujemny przyrost naturalny w Krajach Wysoko Rozwiniętych:
· ogólne uświadomienie
· dostęp do środków antykoncepcyjnych
· pogoń za karierą i pieniądzem
· dostęp do aborcji
· powszechna akceptacja rodziny mało dzietnej

Wyż demograficzny- nagły wzrost udziału młodszej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności wywołany szybkim zahamowaniem śmiertelności dzieci i młodzieży przy utrzymaniu wysokiego wskaźnika urodzeń lub jego wzroście.

Wiek produkcyjny- wiek w którym ludzie uczestniczą w prac produkcyjnej.
Wyróżnia się wiek przedprodukcyjny 1-18lat, produkcyjny 18lat-65lat i poprodukcyjny powyżej 65lat

Przyrost rzeczywisty- jest to przyrost naturalny pomniejszony o saldo migracji.
Migracje
1. kryterium czasu
· stałe(na pobyt stały)
· okresowe (na popyt czasowy)
2. kryterium obszaru
· wewnętrzne (w obrębie kraju)
· zewnętrzne
3. kryterium przyczynowe
· zarobkowe
· polityczne
· religijne
· naukowe
4. kryterium czynnika decydującego o migracji
· przymusowe
· dobrowolne
Wśród migracji zewnętrznych wyróżnia się:
· emigrację – wyjazd do innego kraju na popyt stały lub czasowy
· imigrację – przemieszczanie się do innego kraju w celu osiedlenia się na stałe- rozpatrywanie od strony kraju przybycia.
· Repatriacja- przemieszczanie się ludności w wyniku zmiany granic kraju
· Deportacje- zsyłki ludności np. na Sybir lub Cyganów Rumuńskich z Polski do Rumuni.

Struktura zawodowa ludności
Ze względu na źródło utrzymania demografowie dzielą ludności n aktywną (czynną) i bierną zawodowo.
Ludność aktywna zawodowo- to taka która wykonuje pracę zawodową
Ludność bierna zawodowo- to taka która posiada inne źródła utrzymania w tym nie zarobkowe
· do niej zaliczają się : dzieci, młodzież, renciści, emeryci, stypendyści.

Poszczególne sektory gospodarki obejmują :
I. sektor- rolnictwo, leśnictwo, rybactwo i rybołówstwo .
II. sektor przemysł wydobywczy, przetwórczy i budownictwo
III. sektor usługi , transport, handel , gospodarkę komunalną, służbę zdrowia, kulturę , bankowość, turystykę.
Rozwój społeczno- gospodarczy poszczególnych krajów można podzielić na 3 etapy:
· Przedindustrialny
· Industrialny
· Postindustrialny
Etapy te odzwierciedlają się w strukturze społeczno-zawodowej ludności tych krajów.
1. etap rozwoju (Przedindustrialny) głównym źródłem zatrudnienia ludności jest rolnictwo
2. etap Industrialny coraz większą rolę w zatrudnieniem zaczyna odgrywać przemysł i związane z nim działy gospodarki. Na tym etapie najwięcej ludzi pracuje zatem w zawodach pozarolniczych, zwłaszcza w przemyśle i budownictwie.
3. etap Postindustrialny rozwoju społeczno- gospodarczego charakteryzuję się zahamowaniem tempa rozwoju zatrudnienia w przemyśle a dynamicznym rozwojem zatrudnienia w usługach, w nauce, technice, oświacie, bankowości, ubezpieczeniach itd.

POLSKA

Zmiany liczby ludności Polski na tle Europy
Dwa wydarzenia historyczne kształtuje oblicze XX-wiecznej Polski.
· Odzyskanie niepodległości po rozbiorach w 1918r
· Odtworzenie państwowości Polski w nowych granicach po roku 1945r
Druga wojna światowa spowodowała ogromne straty w ludności. Polska była pod tym względem najbardziej poszkodowana.
W 1939r Polskę zamieszkiwało 34.8mln osób w 1945r około 24mln.
Spadek liczby ludności spowodowany był nie tylko działaniami wojennymi lecz także emigracją (przymusową i dobrowolną)
Liczba ludności Polski w 2001 wynosiła 38mln 635 tys.
Średnia gęstość zaludnienia 125os/km

Największa gęstość zaludnienia ma województwo Śląskie 395 os/km oraz małopolskie 212 os/km.
Najniższą gęstość zaludnienia 60os/km ma województwo warmińsko- mazurskie i podlaskie.

Struktura demograficzna
Struktura demograficzna to podział całej populacji według grup wiekowych, płci, stanu cywilnego, wykonywanych zawodów, wykształcenia, miejsca zamieszkania.

Najwyższy przyrost naturalny w 1999r miały województwa:
· Województwo Warmińsko- mazurskie 2,7 promila
· Województwo Podkarpackie 2,5 promila

Najniższy przyrost naturalny mają województwa:
· Województwo Łódzkie – 3 promila
· Województwo Mazowieckie – 1,3 promila
* w dużych miastach notuje się ujemny przyrost naturalny.

Przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego w miastach:
1. starzenie nie społeczeństwa
2. opóźnienie wieku zawierania małżeństw
3. większa częstotliwość zapadania na choroby cywilizacyjne
4. warunki ekonomiczne
5. konsumpcyjny charakter życia
6. brak mieszkań
7. bezrobocie

Analizując piramidę wieku ludności Polski zauważymy liczbową przewagę kobiet.
Średnia długość życia (2001r):
· mężczyzn w Polsce wynosi 69, 7 lat
· kobiet 78,0 lat

Pod względem długości życia swoich obywateli przoduje w Europie: Szwajcaria, Francja (ponad 80lat) a na świecie Japonia.
Model polskiej rodziny to 2+1, 2+2, 2+3
Rozwody
Najwyższe współczynniki rozwodów ma Rosja Białoruś, Estonia, Litwa , Łotwa i Polska
Najniższe współczynniki rozwodów Włochy, Hiszpania, Grecja.

Struktura zatrudnienia
Około 28% ludności Polski czynnej zawodowo pracuje w przemyśle i budownictwie.
Najwyższym wskaźnikiem urbanizacji występuje w województwie Śląskim, Dolnośląskim, Zachodniopomorskim powyżej 70%
Najniższy- Podkarpackim, Lubelskim i Świętokrzyskim poniżej 50%
Aglomeracje w Polsce- Warszawa, Łódź.
Konurbacje np. Górny Śląsk.

Polska – Urbanizacja

62% ludzi mieszka w miastach

Największe miasta:

I. Warszawa 2,2 mln
II. Kraków
III. Łódź
IV. Katowice



URBANIZACJA

Urbanizacja jest to wzrost liczby ludności miast i wzrost liczby miast.

Stopień ludności- to % ludności mieszkającej w miastach.
Fazy urbanizacji:
I. Urbanizacja duża koncentracja ludzi w mieście( powolne zasiedlanie do coraz większego) (kraje słabo rozwinięte)
II. Suburbanizacja gwałtowny napływ ludności do miast np. związany z rozwojem przemysłu (np. Indie, Meksyk)
III. Derurbanizacja dekoncentruje ludność czyli coraz więcej ludzi osiedla się na peryferiach (kraje wysoko rozwinięte)
IV. Reurbanizacja- łączą wszystkie miasta z ich okolicami (peryferia wielkich miast łączą się w megalopolis)(kraje bardzo dobrze rozwinięte)

Płaszczyzny urbanizacji:

I. Płaszczyzna demograficzna- zwrot liczby mieszkańców miast
II. Płaszczyzna przestrzenna- wzrost wielkości miast
III. Płaszczyzna społeczna- upowszechnienie miejskiego stylu życia
IV. Płaszczyzna ekonomiczna- zwarta liczba ludności wykonujących zawody pozarolnicze.

Miasto jest to obszar o zwartej zabudowie pełniący funkcję usługową dla danego regionu. Ludność miejska wykonuje zawody pozarolnicze.

Funkcje miasta:
· Funkcja obronna( funkcja z historii)
· Funkcja kulturalno oświatowa
· Funkcja turystyczna
· Funkcja przemysłowa
· Funkcja administracyjno- polityczna(stolica)
· Funkcja usługowa
· Funkcja handlowa
· Węzeł transportowy- komunikacyjny
· Kultu religijnego

Największe miasta:
1. Meksyk
2. Nowy Jork
3. San Paulo
4. Seul
5. Los Angeles


Aglomeracja monocentryczna jest to miasto centralne wokół którego znajduje się mniejsze ośrodki powiązane z nim funkcjonalne.

Aglomeracja policentryczna (konurbacja)- zespół kilku lub kilkudziesięciu miast o podobnej wielkości i podobnych funkcjach GOP, Zagłębie Ruhry, Trójmiasto

Megalapolis jest to rozległa strefa zurbanizowana powstała z połączenia wielu miast o różnej wielkości (od Bostonu do Waszyngtonu, w Japonii, Kraje Beneluksu)

Problemy funkcjonalne wielkich miast
Negatywne:
· przeludnienie
· hałas
· zanieczyszczenie
· korki
· przestępczość
· patologia
· problem z odpadami
Pozytywne:
· praca
· świetna komunikacja
· kultura
· oświata
· rozwinięta technologia
· łatwy dostęp do służby zdrowia

Urbanizacja na świecie

Urbanizacja jest procesem rozwoju miast postępującym w wyniku napływu ludności ze wsi do miast oraz wchłaniania osiedli podmiejskich, co prowadzi do koncentracji ludności w miastach. Nie wyróżniono jednolitej definicji miasta, gdyż w ustalaniu liczby miast stosuje się różnorodne kryteria, np. w Polsce miastem jest skupisko ludności, któremu nadano prawa miejskie. Na ogół miasta posiadają zwartą zabudowę, zwykle też przeważająca część ludności pracuje w zawodach pozarolniczych. Miasta pełnią różne funkcje społeczno-gospodarcze, np. są w miastach targi, węzły komunikacyjne, porty, ośrodki górnictwa, przemysłu, uzdrowiska, ośrodki administracji. Zwykle miasto pełni kilka funkcji, przy czym jedna lub dwie są dominujące. Najważniejszym czynnikiem miastotwórczym jest na świecie przemysł.
Miernikiem urbanizacji jest wskaźnik określający procent ludności mieszkającej w miastach, np. dla świata wynosi on blisko 50%. Najwyższe wskaźniki urbanizacji osiągnęły wysoko rozwinięte kraje kontynentu europejskiego, na którym procesy urbanizacji rozpoczęły się najwcześniej, np. Belgia 96%, Wielka Brytania 90%, Holandia 89%. Najniższe wskaźniki urbanizacji mają kraje słabo rozwinięte Afryki i Azji, np. Etiopia 13%, Bangladesz 18%, Indie 24%.
Przebieg procesów urbanizacji na świecie nie jest jednorodny. W większości krajów wysoko rozwiniętych wzrost liczby ludności miejskiej został spowolniony. Charakterystyczny jest odpływ ludności z centrum miast na ich peryferie. W grupie krajów słabo rozwiniętych procesy urbanizacji mają najwyższe tempo na świecie. Żywiołowe migracje z przeludnionych wsi do miast powodują narastanie rozległych slumsów skupiających znaczącą liczbę ludności poszczególnych miast. W specyficznej sytuacji znajdują się miasta Ameryki Łacińskiej. Wielkoobszarowe gospodarstwa rolne i duża bezrolność chłopów koncentrują wysoki odsetek ludności w miastach. Wskaźniki urbanizacji Argentyny (87% ludności w miastach), Urugwaju, Meksyku czy Brazylii są niewspółmiernie wysokie w stosunku do poziomu rozwoju tych krajów. Urbanizacja krajów Ameryki Łacińskiej określana jest jako pozorna lub nadurbanizacja.
Procesy urbanizacji wykształciły różne formy układów sieci miast. Układy te mogą tworzyć:
· aglomeracje, np. Warszawa, Paryż, Londyn, Moskwa
· konurbacje, np. GOP, Zagłębie Ruhry, Zagłębie Donieckie
· megalopolis, np. w Stanach Zjednoczonych San Francisco - San Diego, Okręgu Przyjeziernego
Wzrost liczby ludności miejskiej odbywa się głównie poprzez wzrost liczby ludności miast dużych, wielomilionowych. Do miast liczących powyżej 10 milionów należą: Meksyk, Tokio, Sao Paulo, Czungking, Szanghaj, Buenos Aires, Nowy York, Los Angeles, Kalkuta, Rio de Janeiro. Najwięcej miast liczących powyżej 1 miliona wykształciło się na kontynencie azjatyckim. Urbanizacja doprowadza do licznych przeobrażeń ekonomicznych, przestrzennych i społecznych. Miasta koncentrują przemysł i usługi, stanowią chłonne rynki zbytu, zmieniają strukturę zawodową ludności, strukturę demograficzną, kształtują miejski styl życia. Urbanizacja wywołuje wiele korzystnych przemian, ale po przekroczeniu pewnego pułapu koncentracji ludności szybko narastają negatywne skutki urbanizacji dotyczące zwłaszcza degradacji środowiska i patologii społecznej.