Wojna domowa w Anglii

Wojna domowa w Anglii

Monarchia ang. XVI/XVIIw. przeżywała okres rozkwitu gosp., kulturalnego i politycznego. Szczególnie w gospod. ang. nastąpił gwałtowny rozwój związany z rozbudową posiadłości gosp. Rozwijało się sukiennictwo, prze. węglowy i metalurg. W I poł. XVIIw. w Anglii wykształciły się warstwy społ.: klasa śr.; klasa wyższa; wielka burżuazja handl.-finansowa. Anglia w XVII w. Weszła z nową dynastią na tronie - Stuartów - w osobie króla Jakuba I Stuarta (1603-25). Przyczyny rewolucji burżuazyjnej w Anglii w XVII w. Były złożone. W sferze społ.-gosp. - mimo zachodzących zmian w rolnictwie i przemyśle ang. w miastach dalej dominował ustrój cechowy, a na wsi własność feudalna Te średniowieczne pozostałości krępowały rozwój gospod. i funkcjonowanie nowych grup ludności. W stos. religijnych dominował Kościół anglikański, którego głową był król. Coraz więcej zwolenników zdobywał purytanizm (odłam kalwinizmu). Ponieważ król był głową kościoła purytanie występowali pośrednio przeciwko monarsze. Przyczyny polityczne rewolucji miały wielkie znaczenie - Jakub I Stuart i Karol I Stuart (1625-49) mieli skłonności do rządów absolutystycznych. Otaczali się złymi doradcami. Prowadzili niepopularne w społeczeństwie angielskim wojny, a z braku pieniędzy nakładali podatki i cła bez zgody parlamentu. Na tle spraw rel., finans. i polityki zagr. dochodziło do konfliktów z parlamentem, które zostały zapoczątkowane zawarciem w 1603r. uni personalnej Anglii i Szkocji (tron ang. przejęła szkocka dynastia Stuartów). Izba Gmin (niższa izba w parlam. Lond. reprezentowała dążenia klasy śr., której życiowy interes stanowiło ograniczenie monopoli, reglementacji w handlu, rozciągnięcie kontroli nad polityką podatkową państwa. Jakub i Karol byli zwolennikami absolutyzmu. Jakub - 1603-25 bez parlamentu 7 lat, Karol - 1625-49 - 11 lat. W 1628r. parl. przedłożył do króla petycję o prawach, w której domagał się nakładania podatków za zgodą parl. Karol odmówił i rozw. parl. W 1638 r. w Szkocji powstał bunt przeciwko tyrani królewskiej. Trudności(brak funduszy) zmusiły króla do zwołania w 1640 r. 2 kolejnych parl.; I - (krótki) parl. bo po 20 dniach wyniknął konflikt i go rozw. II - zwołano parl. i rozpoczął się okres długiego parl. do 1653r, jednak nie udzielono poparcia Karolowi; 1642r. - pocz. wojny domowej. Na początku zwyciężały wojska króla dopóki nie wystąpił Cromwell (z "armią nowego wzoru"); po wkroczeniu do Londynu na czele swych pułków dokonał czystki w parlamencie. W Izbie Gmin pozostało tylko 50 członków Izba Lordów nie odgrywała większej roli w nowym parl. (później ją rozwiązano (parl. kadłubkowy) 30.I.1649r. - ścięto Karola I Stuarta. 19.V.1649 - Anglia republiką; Cromwell stojąc na czele republiki i armii po pokonaniu lewellerów (zrównaczy) i diggerów (kopaczy) - głoszących zniesienie prywatnej własności rozpoczął podbój Irlandii, którą pragnął przyłączyć do Szkocji oraz połączyć polit. i ekon. do Anglii (W.Brytania). W 1651r. uchwalono akty nawigacyjne-ustawa ta zezwalała na import towarów obcych do Anglii wyłącznie na ang. okrętach. Akt był skierowany przeciwko holendrom; W 1653r. Cromwell - lordem protektorem Anglii; Po śmierci Cromwella nowym protektorem został syn Oliviera - Richard Cromwell, który nieudolnie rządził, zmuszono go do ustąpienia. W 1659r. zwołano nowy parlament, który powołał w 1660r. na tron Karola II Stuarta(1660-85)-ogłosił on amnestię dla zwolenników przemian i utrzymał większość zdobyczy rewoluc. dla burż. i nowej szlachty. W 1679r. przyjęto dokument, który zakazywał więzienia poddanych bez nakazu sądowego.-kończy to okres samowoli król. Następca-Jakub II Stuart (1685-88) był w konflikcie z parl. W 1688r. z inicjatywy opozycji Maria Stuart i Wilhelm Orański przybyli do Anglii. Wojsko i parl. opowiedziało się po ich stronie. Jakub II wyjechał do Francji. Na tron wstąpili Maria i Wilhelm. Przewrót ten został nazwany chlubną rewolucją. Od 1689r. od momentu podpisania przez Marię i Wilhelma Deklaracji Praw Narodu Ang. w Ang. ukształtowała się monarchia konstytucyjna. Wprowadzono zasadę pełnej odpowiedzialności ministrów przed parl. - zmuszało to monarchę do wybierania ministrów z tego stronnictwa parl., które miało przewagę. Konsekwencje rewolucji burżuazyjnej w Ang. były b. duże dla Europy i świata. Do władzy doszły nowe warstwy społ. - burż. i mieszcz. Ukształtowały się podstawy do rozwoju nowych, kapitalistycznych stosunków społ.-gosp. Ukształtował się wzór m. k.;