Parlamentaryzm w II Rzeczypospolitej.

Parlamentaryzm to według słownika „System rządów, w którym najwyższym organem państwowym jest parlament, będący jedynym przedstawicielskim organem władzy”.
Myślę ,że ta definicja nie jest adekwatna do sytuacji ,która miała miejsce w II Rzeczypospolitej, czyli w Polsce w latach 1918-1939.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 roku przyszli polscy politycy musieli odbudować zniszczone wojną, niejednolite etnicznie i wewnętrznie zdezorganizowane państwo. Na 27 milionów mieszkańców państwa ,powstałego w myśl Traktatu Wersalskiego, ponad 8,5 milionów nie było Polakami.
Ciężko było wprowadzić ład i porządek na ziemiach połączonych z 3 zaborów.
Pierwszym człowiekiem ,który podjął się tego zadania był Wincenty Witos.
Jednak brak chęci do reformowania państwa spowodował ,że rząd Witosa podał się do dymisji.
Kolejnym politykiem ,który podjął się ratowania polskiego państwa z zapaści był Antoni Ponikowski.
Próbował on wprowadzić reformę rolną i duże cięcia w budżecie.
Myślę ,że pomysł Ponikowskiego na „reanimację” polskiej gospodarki był dobry, jednak chciał on go wprowadzić za wcześnie.
Społeczeństwo polskie chciało wreszcie odetchnąć i poczuć choć odrobinę wolności za którą walczyło w I Wojnie Światowej.
Po dymisji rządu, naczelnik państwa polskiego- Józef Piłsudski powołał kolejny rząd z Arturem Śliwińskim na czele, nie przetrwał on jednak długo, a sposób wyboru i sama jego osoba były na tyle kontrowersyjne , że w lipcu 1922 roku Piłsudski, już po konsultacji z rządem na premiera wybrał Juliana Nowaka.
Znacznym wkładem w historię nowego premiera była decyzja o rozpoczęciu budowy portu w Gdyni.
Pierwsze demokratyczne wybory w historii polski w listopadzie 1922 rozpoczęły walkę i
proces destrukcji w państwie polskim.
Pierwszym prezydentem Polski został Gabriel Narutowicz, zastrzelony przez Eligiusza Niewiadomskiego związanego z Narodową Demokracją 16 grudnia 1922 roku.
Nowym premierem został ,zasłużony w późniejszej historii Polski, gen. Władysław Sikorski , a fotel prezydenta objął Stanisław Wojciechowski.
W kadencji tego rządu pokazała się postać którą darzę wielkim szacunkiem i myślę ,że w odpowiednich warunkach mógłby on wyprowadzić Polską gospodarkę z zapaści.
Mowa o nowym ministrze skarbu- Władysławie Grabskim.
Skoncentrował się on na zahamowaniu hiperinflacji.
Z polityki wycofał się na kilka lat Józef Piłsudski . Również Władysław Grabski podał się do dymisji ,ale powrócił na swoje poprzednie stanowisko znacznie szybciej.
Po falach strajków i protestów rząd Witosa przestał istnieć.
W następstwie tego doszło do zwołania ,przez prezydenta gabinetu pozaparlamentarnego. Moim zdaniem dla dzisiejszej ,trzeciej Rzeczypospolitej takie rozwiązanie mogłoby okazać się bardzo dobre.
Na czele gabinetu stanął ,oczywiście, Władysław Grabski.
Od razu zaczął reformować prawo i ułatwiać rozwój gospodarce. Między innymi wprowadził znaczne oszczędności w budżecie. Jednak to pogorszyło stan majątkowy najbogatszej warstwy społecznej i rząd Władysława Grabskiego został rozwiązany.
Jedną z przyczyn była również wojna celna z Niemcami i nieurodzaju w rolnictwie w roku 1924. Po traktacie w Locarno w 1925 na który Niemcy praktycznie zakwestionowały granicę z Polską, Polskie władze odczuły zagrożenie.
W takich warunkach powstał koalicyjny rząd zgody narodowej na czele z Aleksandrem Skrzyńskim.
Wprowadził on ostre cięcia w budżecie i zaciągał liczne pożyczki zagraniczne co nie spodobało się socjalistom i rząd Skrzyńskiego przestał istnieć.
10 maja 1926 utworzenia nowego rządu podjął się ponownie Wincenty Witos związany z PSL „Piast”. Witos zapowiedział rządy silną ręką. Obawiał się tego Józef Piłsudski , dlatego postanowił przejąć władzę siłą.
Opracował plan zamachu stanu. Miał poparcie dużej liczby wojskowych i dlatego 12 maja 1926 stanął na czele oddanych sobie wojsk i po braku porozumienia z prezydentem Wojciechowskim dokonał przewrotu majowego.

Zapoczątkowało to jego dyktaturę w II Rzeczypospolitej.
Po obaleniu demokratycznych władz Piłsudski nie chciał obejmować władzy w pełni dyktatorskiej.
Uznał konstytucyjne prawo do rządzenia przez Macieja Rataja a nowy prezydent misje tworzenia rządu dał Kazimierzowi Bartlowi.
Piłsudski chciał zalegalizować przewrót , którego dokonał i na Zgromadzeniu Narodowym został wybrany prezydentem Polski.
Odrzucił on to stanowisko uzasadniając zbyt wąskimi kompetencjami prezydenta i mianował na to stanowisko profesora chemii Ignacego Mościckiego.
Jednak Piłsudski nie zrezygnował z wywalczonej władzy, skłonił nowy rząd do przedłożenia sejmowi noweli konstytucyjnej, które wzmacniały rolę prezydenta.
Dnia 2 sierpnia 1926 r. Sejm uchwalił ustawę zmieniającą konstytucję w kierunku zwiększenia uprawnień prezydenta.
Piłsudski stał się dyktatorem. Faktyczną władzę w parlamencie pełniła sanacja, w pełni podległa Józefowi Piłsudskiemu partia polityczna. Rząd Bartla jako pierwszy w historii Polski odbył całą kadencję.
Spowodowane było to bardzo dobrą koniunkturą i wzrostem stopy życiowej ludności w Polsce. Do nowych wyborów przystąpiła nowa partia Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem- BBWR, z Walerym Sławkiem na czele. Partia zdecydowanie wygrała wybory w 1928 roku i utworzyła rząd. Premierem został wybrany ponownie Kazimierz Bartel.
Po serii ekscesów pomiędzy PPS,PSL „Piast” i „Wyzwolenie” CHD i innych partii z rządem partie te zawiązały blok „Centrolew”.
Po dymisji Bartla nowy rząd utworzył przewodniczący BBWR Walery Sławek .
Nowy premier zapowiedział uchwalenie nowej konstytucji .Po upływie pierwszej 7 letniej kadencji ponownie na prezydenta wybrany został Ignacy Mościcki.
23 kwietnia 1935 parlament przegłosował przyjęcie nowej konstytucji.
Konstytucja kwietniowa wprowadziła system prezydencki z tendencjami autorytarnymi.
Prezydent ograniczał zakres działania sejmu i senatu powoływał 1\3 składu senatu, mianował Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych ,mógł wydawać dekrety i wskazywać swojego następcę.
Przy okazji chciałbym ją porównać ze znacznie bardziej liberalną konstytucją marcową, uchwaloną 17 marca 1921 roku.
Konstytucja marcowa była pierwszą polską konstytucją po odzyskaniu niepodległości.
Głosiła ,że władza należy do narodu polskiego którego organami są sejm i senat a władzę wykonawczą sprawuje prezydent.
Wprowadziła ona szeroki wachlarz praw obywatelskich.
Prezydent był odpowiedzialny przed sejmem ministrów i wybierany przez sejm i senat na 7 lat.
Moim zdaniem ,była to lepsza konstytucja, ponieważ można ją uznać za w pełni demokratyczną.
Józef Piłsudski wprowadził do niej poprawki ,dogodne dla swojej osoby ,w sierpniu 1926.
Rok 1935 zakończył okres rządów autorytarnych Józefa Piłsudskiego, które charakteryzowały się przede wszystkim wpływem jego osoby na kształt i decyzje rządu, a także wprowadzeniem silnej roli prezydenta w państwie polskim.

12 maja 1935 roku zmarł człowiek przez jednych uwielbiany, przez innych zwalczany.
Ja uważam Józefa Piłsudskiego za wielkiego patriotę i człowieka ,który jest dla mnie ideałem Polaka i żołnierza, a za swoje zasługi w wojnie z bolszewikami i wieloletnią walkę o polską niepodległość powinien przejść do historii naszej ojczyzny jako jeden z najważniejszych ludzi w jej dziejach.
Faktem jest, że nowym premierem został Marcin Zyndram- Kościałkowski.
Nie długo obejmował to stanowisko. Już w maju 1926 roku premierem został gen. Sławoj Składkowski silnie związany z gen. Rydzem-Śmigłym.
W lutym 1937 roku powstała nowa partia Obóz Zjednoczenia Narodowego –OZN.
Akces do OZN zgłosili członkowie BBWR, duża część korpusu oficerskiego ,czyli praktycznie związana z Józefem Piłsudskim sanacja.
Chłodne przyjęcie nowej partii zmusiło do ustąpienia jej szefa płk. Adama Koca.
Nowym prezesem został gen. Stanisław Skwarczyński.
Jednak aby załagodzić bojowe nastawienie w społeczeństwie musiało dojść do wyborów.
W 1938 roku Ozon uzyskał większość w parlamencie.
Poprawiła się koniunktura , rząd zdecydował o budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego na rozwidleniu rzek Wisły i Sanu.
W 1938 roku Wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski opracował plan 15 letni odbudowy polskiej gospodarki , Niemcy zakończyli wojnę celną. Sytuacja zaczęła się na krótko stabilizować.

Parlamentaryzm w Polsce można podzielić na trzy okresy.
Pierwszy to okres ciągłych kłótni i walki o władzę miał on miejsce w latach 1921- od zakończenia wojny z bolszewikami i wyborze Gabriela Narutowicza na prezydenta kraju do przewrotu majowego-rok 1926.
Drugi okres to rządy autorytarne Józefa Piłsudskiego od roku 1926 do jego śmierci w roku 1935.
Trzeci okres to rządy sanacji - okres od zamachu majowego, czyli rządy zarówno Piłsudskiego, jak i jego następców (1926-1939)
Wszystkie te okresy łączy jedna sprawa, odbudowa kraju zniszczonego 123 latami pod trzema zaborami i ciągłe napięcie położeniem geograficznym Polski między dwoma mocarstwami Niemcami i ZSRR.
Lecz to napięcie wkrótce się skończyło , a dla Polski zaczął się najkrwawszy okres w jej historii.