Symbol panstwa
Lisc klonowy kojarzony jest z Kanada od wielu lat - w 1868 r. symbol ten pojawil sie w herbach nadanych prowincjom Ontario i Quebec. W obu wojnach widnial na naszywkach jednostek wojskowych. Po wprowadzeniu w 1965 r. oficjalnej flagi panstwowej, klonowy lisc stal sie najwazniejszym symbolem Kanady.
Flaga panstwowa
Flaga panstwowa Kanady jest dzielem kilku osób. Jacques St. Cyr wprowadzil do niej stylizowany lisc klonowy, George Bist ustalil proporcje, a Dr Gunter Wyszechi ustalil barwy. O ostatecznym wygladzie flagi zdecydowala 15-osobowa komisja parlamentarna, która stala sie formalnym autorem jej projektu. Po dlugich debatach nowa flaga zostala zaakceptowana przez parlament. Oficjalnie stala sie ona flaga narodowa 15 lutego 1965 r. Dzien ten obchodzony jest jako Dzien Kanadyjskiej Flagi.
Hymn narodowy
Piesn O Canada zostala skomponowana w 1880 r. przez Calixa Lavallee do slów sedziego Adolphe-Basile Routhier. Obecna wersja angielska oparta jest na tlumaczeniu Roberta Stanleya Weira z 1908 r. Po uplywie wieku od swego prawykonania, 1 lipca 1980 r. piesn O Canada proklamowana zostala hymnem narodowym.
Położenie
Polozenie: Pólnocna czesc Ameryki Pólnocnej, pomiedzy Atlantykiem a Pacyfikiem, na pólnoc od zasadniczej czesci USA
Notka: drugi co do wielkosci kraj swiata; strategiczne polozenie miedzy Rosja a USA; prawie 90% ludnosci mieszka w odleglosci do 160 km od granicy z USA
Sasiedzi USA, granica: 8893 km (w tym 2477 km z Alaska)
Wspólrzedne geograficzne 60 00 N, 95 00 W
Powierzchnia - porównanie - trzydziesci dwa razy wieksza od Polski Powierzchnia ladu 9 220 970 km2
Powierzchnia wód 755 170 km2
Dlugosc granic 8 893 km
Linia brzegowa 243 tysiace km
Klimat zróznicowany; od umiarkowanego na poludniu do subpolarnego i polarnego na pólnocy
Uksztaltowanie terenu glównie równiny, na zachodzie góry
Najwyzszy punkt Mount Logan: 5 959 m
Najnizszy punkt Ocean Atlantycki: 0 m
Uzytkowanie ziemi grunty orne 5%; laki i pastwiska 3%; lasy i zarosla 54%; inne 38% (1993)
Historia
Na dlugo zanim Kolumb odkryl Ameryke w 1492r. dotarly tu prehistoryczne plemiona z Azji, które przeszly przez dzisiejsza Ciesnine Beringa. Zas w 1000r. na pólnocnych brzegach Nowej Fundlandii próbowali sie osiedlic pierwsi Europejczycy - wikingowie, którzy dotarli tam pod przywództwem Leifa Erikssona. Do czasu przybycia kolejnych ludzi z Europy, plemiona kanadyjskich Indian zdazyly rozwinac tu liczne jezyki, zwyczaje, wierzenia religijne, handel, sztuke i rzemioslo, a takze prawo i systemy rzadzenia. Chociaz zainteresowanych zalozeniem w Ameryce osiedli bylo kilka krajów, to tereny lezace nad rzeka sw.Wawrzynca udalo sie zajac francuskiemu podróznikowi - Jacquesowi Cartierowi w 1534r. Inny francuski podróznik, Samuel de Champlain, zalozyl na poczatku XVIIw. miasto Quebec. W 1663r. Kanada, w której mieszkalo juz 3tys. francuskich osadników, stala sie oficjalnie prowincja Francji. Kiedy handel skórami zaczal przynosic Francuzom szybko rosnace dochody, na scenie pokazali sie Brytyjczycy, którzy w 1670r. zalozyli Hudson Bay Company (Kompanie Hudsonska), rozpoczynajac tym samym "przyjacielska" konkurencje. Przez jakis czas obie europejskie kulltury wspólistnialy tu w pokoju. Pózniej, w 1745r. oddzialy brytyjskie zajely francuski fort w Nowej Szkocji i walka o panowanie na nowych terytoriach zaczela sie na dobre. Przelomowym punktem w historii wojny, zwanej siedmioletnia, bylo zwyciestwo wojska brytyjskiego w bitwie o Quebec City w 1759r. Podpisujac w 1763r. traktat paryski, Francja zrzekla sie Kanady na rzecz Anglików. Pod koniec wojny o niepodleglosc Stanów Zjednoczonych (1775-1783r.), do Kanady wyemigrowalo stamtad okolo 50tys. Brytyjczyków, wyrównujac w ten sposób proporcje miedzy ludnoscia francuska i angielska. Po zakonczeniu tzw. wojny 1812 roku - ostatniej miedzy Kanada a Stanami Zjednoczonymi - Anglia proklamowala w 1867r. tak zwany Akt o Brytyjskiej Ameryce Pólnocnej, który mial ja uchronic przed utrata Kanady. Akt ten utworzyl tzw.Dominium Kanady i pelnil role krajowej konstytucji. W 1885r. wschód i zachód kraju polaczyla Kanadyjska Kolej Pacyficzna, której budowa byla jednym z wielkich rozdzialów w historii tego panstwa. Do konca 1912r. wszystkie kanadyjskie prowincje znalazly sie pod kontrola rzadu centralnego, poza Nowa Fundlandia, która ostatecznie dolaczyla w 1949r. Po I wojnie swiatowej powoli umacniala sie pozycja i rosla zamoznosc kraju, który w 1931r. przystapil dobrowolnie do brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Po wybuchu II wojny swiatowej Kanada jeszcze raz walczyla u boku Wielkiej Brytanii przeciwko Niemcom, natomiast z uwagi na podpisany uklad obronny z USA, po ataku na Pearl Harbor wypowiedziala równiez wojne Japonii. Po wojnie kraj doswiadczyl wielkiej fali emigracji z panstw europejskich, a pózniej, w latach 60., takze z Azji, Ameryki Lacinskiej, Wloch, krajów arabskich i z Karaibów. Epoka powojenna przyniosla wzrost potegi ekonomicznej kraju i ogólny dobrobyt. W 1967r. swiatowa wystawa Expo w Montrealu uswietnila 100-lecie panstwa. Po 1975r. wladze podpisaly szereg ukladów z rdzenna ludnoscia Kanady, dotyczacych praw wlasnosci ziem i pewnej autonomii na rozleglych terytoriach w pólnocnej czesci kraju. Spoleczne konflikty lat 60. spowodowaly wyplyniecie na forum publiczne problemu zaogniajacej sie niecheci francuskojezycznych mieszkanców Quebecu w do calej reszty angielskojezycznej Kanady. W 1976r. Partia Quebecu, skupiajaca zwolenników odlaczenia od Kanady, uzyskala wiekszosc w wyborach do parlamentu prowincji, jednak poparcie dla sprawy stopnialo i nigdy juz pózniej nie przybralo tak wielkich rozmiarów. W zorganizowanym w 1980r. referendum w sprawie niezaleznosci separatysci poniesli kleske - przeciwko oddano 60proc. glosów.Z kolei w 1995r. referendum o malo nie zakonczylo sie sukcesem zwolenników odlaczenia - zaledwie kilka tysiecy glosów zadecydowalo o tym, ze Kanada pozostala jednym panstwem. Od tego czasu premier Kanady bardzo sie stara uglaskac mieszkanców Quebecu przyznajac, iz stanowia oni "odrebna spolecznosc".
Rozwój polityczny
Kanada, bedaca w 1867 r. kolonia z wlasnym rzadem, osiagnela status suwerennego kraju po udziale w I Wojnie Swiatowej. "De jure" niezawislosc Kanady przypieczetowal Statut Westminsterski z 1931 r. Konstytucja z 1867 r. posiadala zasadnicza wade: nie zawierala ogólnego zapisu, wedlug którego mozna bylo dokonywac w niej zmian. Za kazdym razem, gdy w statucie wymagana byla zmiana, musiano zwracac sie w tej sprawie do parlamentu brytyjskiego w Londynie. Zasady okreslajace wprowadzanie zmian w Ustawie Zasadniczej powinny byc wlaczone do Konstytucji wraz z wejsciem w zycie Statutu Westminsterskiego w 1931 roku. Niestety, stalo sie to dopiero w listopadzie 1981 r., gdy po szeregu prób rzad federalny i prowincje (z wyjatkiem Quebecku) zgodzily sie na wniesienie poprawki, która stala sie czescia Ustawy Konstytucyjnej, 1982. Od tej pory kazda z czesci konstytucji moze byc zmieniana tylko w Kanadzie.
Srodowisko naturalne
Kanadyjczycy maja przywilej mieszkac w jednym z najpiekniejszych krajów na Ziemi, a jedna z najwspanialszych jego cech jest przyroda. Srodowisko ma decydujace znaczenie dla jakosci zycia w Kanadzie. Olbrzymie lasy, rozlegle pola, tundra, morza, tysiace jezior i rzek sprzyjaja zdrowiu i pomyslnosci narodu. 11 czerwca 1971 r. Kanada zostala - drugim po Francji - panstwem, które powolalo do zycia Ministerstwo Ochrony Srodowiska. Environment Canada nieprzerwanie walczy o zachowanie w naturalnym stanie srodowiska oraz aktywnie wspiera ochrone roslinnosci, zwierzat, powietrza, wody i gleby. Rzad federalny oraz rzady prowincji i terytoriów wspólnie sprawuja opieke prawna nad srodowiskiem naturalnym. Konieczna jest zatem scisla wspólpraca róznych szczebli administracji rzadowych. W latach 1995, 1996 i 1997 ONZ mianowala Kanade panstwem najlepiej na swiecie dbajacym o rozwój i warunki zycia czlowieka. Kanadyjczycy zajeli wysokie miejsca w takich dziedzinach, branych pod uwage przy ogólnej ocenie, jak: srednia dlugosc zycia, na która znaczny wplyw ma stan srodowiska naturalnego oraz sredni dochód, który jedna trzecia spoleczenstwa czerpie z dzialalnosci zwiazanej z naturalnym srodowiskiem. W 1995 r. Bank Swiatowy podal, ze Kanada jest drugim pod wzgledem bogactwa krajem swiata. Kryterium, które w tym rankingu Bank Swiatowy bral pod uwage, byly zasoby naturalne, materialne oraz ludzkie. Kanada zostala wysoko oceniona ze wzgledu na swe bogactwa naturalne: ziemie, wode, lasy i surowce. Ostatnio, Toronto uznane zostalo za najlepsze miasto wsród innych metropolii swiatowych - do zamieszkania, pracy i wychowywania dzieci. Pismo Fortune na swojej miedzynarodowej liscie najlepszych miast swiata w 1996 r. wymienia Toronto na pierwszym miejscu, opierajac swoja opinie glównie na wskazniku "jakosci zycia". Bezposrednio na jakosc zycia w Toronto wplywa stan srodowiska naturalnego - czyste ulice, latwy dostep do wody oraz mnóstwo zieleni. Kanada rozciaga sie na przestrzeni niemal 10 mln km2 , zajmujac dwie piate obszaru Ameryki Pólnocnej i siedem procent powierzchni ladów Ziemi. Lasy i obszary zalesione pokrywaja niemal 50% powierzchni kraju. W Kanadzie rosnie 10% ogólnego arealu swiatowych lasów, a ziemia kryje znaczne rezerwy ropy, gazu, wegla i innych surowców. Od poczatku XX wieku stale rosnie liczba i powierzchnia terenów bedacych w Kanadzie pod ochrona prawna. Podczas gdy w 1950 r. obszary chronione stanowily 2% terytorium panstwa, do 1993 roku wydzielono 3 000 chronionych miejsc, stanowiacych 8,9 % terytorium kraju (892 749 km2 ). Biorac pod uwage sume terenów bedacych w Kanadzie pod ochrona, jest ona pod tym wzgledem druga w grupie krajów Organizacji Wspólpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Wsród krajów OECD Kanada jest na drugim miejscu pod wzgledem najmniejszej ilosci gatunków ssaków i ptaków zagrozonych wyginieciem. Kanada posiada najdluzsza na swiecie zeglowna morska linie brzegowa. Zespól Wielkich Jezior tworzy najwiekszy system slodkowodny na swiecie. Kanada posiada takze 9 % swiatowych odnawialnych zasobów slodkiej wody. Okolo 7,6% calej powierzchni kraju stanowia wody sródladowe. Cztery z Wielkich Jezior leza na granicy Kanady i Stanów Zjednoczonych. Poza jeziorami Górnym i Huron, najwieksze jeziora znajdujace sie na terytorium Kanady to Wielkie Jezioro Niedzwiedzie i Wielkie Jezioro Niewolnicze - zaliczane do najwiekszych jezior na swiecie. Z kolei nizina Zatoki Hudsona jest najwiekszym obszarem bagnistym na swiecie. Porozumienia podpisane przez Kanade i Ontario ze Stanami Zjednoczonymi dotyczace jakosci wody w Wielkich Jeziorach stopniowo przyczyniaja sie do polepszenia stanu srodowiska naturalnego. Stale zmniejszanie sie ilosci trujacych scieków przemyslowych oraz ulepszone metody oczyszczania scieków miejskich przyczynily sie do obnizenia poziomu substancji trujacych w organizmach zwierzat zyjacych na wolnosci. Stan srodowiska naturalnego w miejscach budzacych szczególny niepokój, takich jak wybrzeza w Toronto, port w Hamilton czy Sarnia, ulega poprawie.Kanada odgrywa wiodaca role w miedzynarodowych wysilkach na rzecz zahamowania emisji substancji niszczacych warstwe ozonowa. W czerwcu 1996 roku, Kanada zostala pierwszym krajem, który ratyfikowal Konwencje Wiedenska w sprawie ochrony warstwy ozonowej. Kanada realizuje z wyprzedzeniem swoje zobowiazania dotyczace wyeliminowania z uzycia substancji szkodzacych warstwie ozonowej. W uznaniu wiodacej roli Kanady na tym polu, specjalny miedzynarodowy sekretariat obral za siedzibe Montreal. Jego zadaniem bedzie administrowanie funduszem przeznaczonym dla krajów rozwijajacych sie, a majacym pomóc im w wyeliminowaniu z uzycia substancji niszczacych ozon.
Klimat
Klimat Kanady jest zróznicowany i zmienny. Na terenach nadmorskich i w rejonie Wielkich Jezior zimy sa lagodniejsze, a lata chlodniejsze niz w glebi kraju. Lipiec i sierpien sa cieple nawet na dalekiej pólnocy, wiec wlasnie na te miesiace przypada szczyt przyjazdów turystycznych. Od listopada do marca temperatura spada niemal wszedzie ponizej zera (wyjatkiem pozostaje zachodnie wybrzeze). W wielu zakatkach kraju zima bywa jednak pogodna i sucha, a wszystkie kanadyjskie miasta sa przygotowane na walke z surowym klimatem. Mieszkanców chronia m.in. kryte chodniki i pasaze handlowe.W prowincjach nadatlantyckich i we wschodniej Kanadzie wyodrebnia sie cztery wyrazne pory roku - chlodna, sniezna zime, lagodna wiosne, cieple lato (krótsze i chlodniejsze na pólnocy i w glebi kraju) oraz dluga, chlodna i sucha jesien. Miejscowosci wypoczynkowe nastawiaja sie glównie na sezon letni, choc wielu turystów przyjezdza tez pod koniec wrzesnia i w pazdzierniku (zwlaszcza do Nowego Brunszwiku), by podziwiac malownicze jesienne krajobrazy.W Ontario i Qubecu pory roku sa takze dosc wyrazne, a klimat zróznicowany. W poludniowym Ontario zimy sa chlodne, wilgotne i brzydkie (suchsze i chlodniejsze w Qubecu), a wiosny - dlugie i lagodne (od kwietnia do czerwca). W lecie bywa goraco, czesto tez dokucza duza wilgotnosc powietrza. Do miast, opuszczonych przez mieszkanców, sciagaja tlumy turystów. Chyba najlepiej jest przyjechac jesienia - nie ma skoków temperatury ani wielkiego ruchu turystycznego.Klimat prowincji centralnych - Manitoby, Saskatchewan i Alberty - odznacza sie najwiekszymi skrajnosciami. Zimy sa tam najdluzsze i najsurowsze, za to lata - pogodne i piekne, przerywane gwaltownymi burzami. Zima w Góry Skaliste przyjezdza wielu narciarzy, jednak szczyt sezonu zawsze przypada na lato. Dotyczy to zwlaszcza gór, w których najlepsza pora do wedrówek jest lipiec i sierpien. Wlasnie wtedy najrzadziej pada deszcz; jesli jednak sie zdarzy, przybiera postac gwaltownej ulewy. Zima powszechnym zjawiskiem sa szalejace zamiecie sniezne. Poludniowo-zachodnie rejony Kolumbii Brytyjskiej wyrózniaja sie bardzo korzystnym klimatem, a i róznice temperatur sa mniejsze niz gdzie indziej. Znaczna czesc prowincji narazona jest jednak na dzialanie nizów znad Oceanu Spokojnego, nalezy wiec do najbardziej deszczowych obszarów Kanady. Aby uniknac opadów, najlepiej przyjechac pózna wiosna, latem lub wczesna jesienia. Na terenie Jukonu, Terytoriów Pólnocno-Zachodnich i Nunavut zimy sa bardzo mrozne - calymi miesiacami temperatura nie wzrasta powyzej zera. Opady naleza do najnizszych w kraju, lato jest krótkie i cieple, a wiosna (oczywiscie, przychodzaca pózno) przynosi feerie barw na porosnietej kwiatami tundrze. Srodowisko naturalne Kanady jest bardzo urozmaicone - od skutych lodem polarnych wysp na dalekiej pólnocy, do spalonych sloncem pustyn wzdluz granicy z USA i pieknych, starych lasów - krótki i pobiezny przeglad odslania zaledwie namiastke tego, co naprawde w Kanadzie fascynuje. Liczne parki narodowe i prowincjonalne sa najlepszym miejscem do poznawania intrygujacego swiata kanadyjskiej przyrody. Nie nalezy jednak brac doslownie szumnych zapowiedzi w przewodnikach i folderach biur podrózy na temat mrozacych krew w zylach spotkan z niedzwiedziem lub wilkiem - zwierzeta te wystepuja naprawde sporadycznie i raczej poza obszarami typowymi dla masowej turystyki.
Jezyki
W Kanadzie dwa jezyki maja oficjalny status: angielski, który jest jezykiem ojczystym dla okolo 59% Kanadyjczyków oraz francuski, który jest jezykiem ojczystym dla okolo 23% populacji. 18% mieszkanców kraju albo uznaje kilka jezyków za ojczyste, lub ich ojczystym jezykiem jest jezyk inny niz angielski, czy francuski, na przyklad chinski, wloski, niemiecki, polski, hiszpanski, portugalski, pendzabski, ukrainski, arabski, holenderski, tagalong, grecki, wietnamski, cree, inuktitut. Na mocy ustawy o oficjalnych jezykach, oficjalnymi jezykami Kanady sa angielski i francuski. Ustawa przewiduje równiez specjalne srodki wspierajace rozwój spolecznosci anglo i francuskojezycznych tam, gdzie sa one mniejszosciami jezykowymi. Agendy kanadyjskiego rzadu federalnego zobligowane sa do wcielania w zycie zasady równosci obu jezyków oficjalnych, poprzez oferowanie uslug zarówno w jezyku francuskim jak i angielskim.
Kultura
Jednym z fundamentów kulturowej tozsamosci Kanadyjczyków sa tradycje tutejszych ludów indianskich i eskimoskich. Mozna nawet dowodzic, ze najwybitniejsza sztuka kanadyjska powstaje na ziemiach Inuitów, lezacych na pólnocy kraju. Szczególnie jest to zas prawdziwe w wypadku rzezby robionej z kamienia oraz kosci. Artysci indianskiego pochodzenia osiagneli równiez mistrzostwo w takich dziedzinach, jak sztuki drukarskie, plecionkarstwo oraz rzezbienie w drewnie. W przeszlosci Kanadyjczycy musieli sie uporac z okresleniem swej kulturowej tozsamosci, która szczególnie komplikowaly wplywy docierajace tu z poludnia, ze Stanów Zjednoczonych. Przez ostatnie trzy dziesieciolecia to poczucie dyskomfortu zaowocowalo jednak zalewem twórczosci tak znakomitych pisarzy, jak Margaret Atwood, Alice Munro, Robertson Davies, Michael Ondaatjee, Mordecai Richler, Rjean Ducharme czy Brian Moore, a takze spora liczba znanych na calym swiecie muzyków, jak np. Leonard Cohen, Joni Mitchell, Neil Young, k d lang czy Cowboy Junkies. Dwoma urzedowymi jezykami Kanady sa angielski i francuski, choc jedyna prowincja oficjalnie dwujezyczna jest Nowy Brunszwik. Niemniej jednak w wielu miejscach napotkasz napisy w obu jezykach, np. na mapach, folderach turystycznych czy etykietkach towarów. Francuski, którym posluguja sie mieszkancy Kanady nie jest dokladnie tym samym jezykiem, jakim mówi Francja. W Quebecu, którego wiekszosc mieszkanców jest francuskiego pochodzenia, francuski nazywaja jezykiem quebeckim. Zrozumieja oni, co prawda, formalna francuszczyzne - bedzie im sie jednak wydawala dosc osobliwa. Róznice miedzy Quebekiem i angielska Kanada nie koncza sie jednak na jezyku. Francuskie wplywy mozna w prowincji zauwazyc w jej architekturze, muzyce, potrawach i religii. Poniewaz pod wzgledem kulturowym mieszkancy Quebecu i pozostalej czesci kraju maja ze soba dosc niewiele wspólnego, nietrudno bedzie zrozumiec, dlaczego ich wzajemne stosunki sa tak, delikatnie mówiac, problematyczne. W Quebecu panuje przeswiadczenie, ze jego odrebnosc i potrzeby nie sa ani zrozumiale, ani akceptowane przez reszte Kanadyjczyków. Z tego wlasnie powodu znaczna czesc mieszkanców tej prowincji opowiada sie dzisiaj za daleko posunieta autonomia w stosunkach z pozostala czescia kraju. W angielskiej czesci Kanady tradycje gastronomiczne dlugo opieraly sie na podstawowym zalozeniu kuchni angielskiej, co mozna by ujac w formule, ze: "wszystko najlepsze, co jest mdle w smaku". Dzisiaj, choc nie ma moze czegos takiego jak kuchnia kanadyjska, dobrego jedzienia jest pod dostatkiem. W wiekszosci miast nietrudno znalezc przyzwoita restauracje, czy to grecka, wloska, indyjska, czy chinska. Warto spróbowac niektórych dan serwowanych w Quebecu, na przyklad: francuskiej zupy grochowej, tourtieres (mieso zapiekane w ciescie) i poutine (frytki z sosem i serem). W prowincjach atlantyckich Francuzi kanadyjscy robia tzw. rapie pie (pasztet a la rapure) - rodzaj ciasta z zapieczonym w srodku miesem (mieso czerwone, kurczak lub slimaki) oblozonego z góry pasta z tartych ziemniaków, z których usuwa sie cala skrobie. Warto tez wiedziec, ze w Quebecu produkuje sie najwiecej na swiecie syropu klonowego, który uzyskuje sie z gotowanego soku z lisci kanadyjskiego klonu cukrowego. W Kanadzie robi sie kilka bardzo dobrych serów, zwlaszcza typu cheddar. Na obu wybrzezach jada sie mnóstwo potraw z owoców morza, które sa znakomite i do tego niedrogie.
Czas
W Kanadzie jest szesc stref czasowych, od Newfoundland Standard Time na wschodzie - GMT minus 3,5 godziny, do Pacific Standard Time na wybrzezu zachodnim - GMT minus 8 godzin. W Nowej Fundlandii obowiazuje nowofundlandzki czas standardowy (Greenwich minus 3 godz. 30 min), w prowincjach nadatlantyckich i na Labradorze - atlantycki czas standardowy (Greenwich minus 4 godz.), w Qubecu i przewazajacej czesci Ontario - wschodni czas standardowy (Greenwich minus 5 godz.), w Manitobie, pólnocno-zachodnim zakatku Ontario i we wschodnim Saskatchewan - centralny czas standardowy (Greenwich minus 6 godz.), w zachodnim Saskatchewan, Albercie, na Terytoriach Pólnocno-Zachodnich i pólnocno-wschodnim skrawku Kolumbii Brytyjskiej - górski czas standardowy (Greenwich minus 7 godz.), zas w Jukonie i znacznej czesci Kolumbii Brytyjskiej - czas standardowy Pacyfiku (Greenwich minus 8 godz.). W Nunavut strefy sie zmieniaja - od czasu górskiego po atlantycki. Czas letni (przesuniecie wskazówek o godzine do przodu) obowiazuje we wszystkich regionach - prócz Saskatchewan i pólnocno-wschodniej czesci Kolumbii Brytyjskiej - od pierwszej niedzieli kwietnia do ostatniej soboty pazdziernika. Rozklady jazdy autobusów i pociagów, a takze odlotów i przylotów sa podawane wedle czasu miejscowego. Warto o tym pamietac, wybierajac sie w podróz obejmujaca kilka stref czasowych. Na wiekszosci rozkladów stosuje sie system 24-godzinny; niekiedy - zwlaszcza na rozkladach Greyhounda - pojawia sie system 12-godzinny (godziny po poludniu sa wtedy zaznaczone tlustym drukiem). Czas letni wprowadza sie we wszystkich regionach prócz Saskatchewan i pólnocno-wschodniego zakatka Kolumbii Brytyjskiej. Wskazówki przesuwa sie o godzine do przodu w pierwsza niedziele kwietnia, a o godzine do tylu w ostatnia niedziele pazdziernika.
Jezyk francuski i francuska tozsamosc
Wyniki spisu ludnosci z 1991 r. podaja, iz jezyk francuski jest jezykiem ojczystym dla 82% mieszkanców Quebecu oraz, ze jest on uzywany w domu przez 83% mieszkanców tej prowincji. Ponad milion francuskojezycznych Kanadyjczyków mieszka poza Quebeckiem. Jezykiem francuskim posluguje sie 8,5 mln ludzi w Kanadzie, z czego 25% mieszka poza Quebekiem. Z tej liczby dla 6,6 mln osób francuski jest jezykiem ojczystym. Coraz wiecej dzieci w calej Kanadzie uczy sie jezyka francuskiego: udzial w intensywnych programach nauczania francuskiego wzrósl z 40 000 osób w 1978 r. do 313 000 w 1996. W 1995 r. 2,7 mln mlodych ludzi (54% uczniów i studentów) uczylo sie angielskiego lub francuskiego jako drugiego jezyka, co stanowi wzrost o 10% w okresie 25 lat. Wedlug danych ze spisu ludnosci, przeprowadzonego w 1991 r. przez Urzad Statystyczny Kanady, odsetek mlodych Kanadyjczyków w przedziale wiekowym 15-25 lat znajacych oba jezyki oficjalne podniósl sie w ostatniej dekadzie z 16 do 23%. Mlodzi Kanadyjczycy w tej grupie wiekowej sa najbardziej dwujezyczna generacja w historii kraju. Ocenia sie, iz na swiecie 800 mln ludzi mówi po angielsku i 250 mln po francusku. Francuskojezyczne spolecznosci swiata stanowia 18% swiatowej gospodarki, a ich roczne obroty handlowe wynosza ponad 100 mld $. Jest rzecza oczywista, ze znajomosc obu jezyków daje wieksze szanse w walce konkurencyjnej o podbicie nowych rynków. Kanada jako dwujezyczny kraj posiada te przewage. Ustawa o oficjalnych jezykach ustanawia angielski i francuski oficjalnymi jezykami Kanady i sprzyja dzialaniom majacym na celu rozwój tych jezyków, a takze popiera rozwój francusko i angielskojezycznych mniejszosci etnicznych. Dzialalnosc kanadyjskich instytucji federalnych musi odzwierciedlac równoprawnosc obu oficjalnie uznanych jezyków. Zalatwiajac sprawy w tych urzedach petent moze wybrac jezyk, którym bedzie sie poslugiwal. Ustawa Konstytucyjna z 1982 r. uznala jezyki francuski i angielski za oficjalne jezyki Kanady. Oba jezyki maja równy status jesli chodzi o stosowanie ich we wszystkich instytucjach rzadowych Kanady. Societe Radio-Canada (francuskojezyczna sekcja Canadian Broadcasting Corporation) nadaje programy w jezyku francuskim na caly kraj. Dodatkowo, od stycznia 1995 r. Reseau de l'information (RDI) emituje telewizyjne programy informacyjne i spoleczne w jezyku francuskim przez 24 godziny na dobe. Rzad Kanady wspiera grupe stacji telewizyjnych dzialajacych w Quebecu i calej Kanadzie, które wchodza w sklad miedzynarodowego francuskojezycznego konsorcjum telewizyjnego znanego jako TV5. Rzad Kanady corocznie przeznacza na finansowanie TV5 4 mln $, aby mogla ona w dalszym ciagu prezentowac Kanadyjczykom krajowe i miedzynarodowe programy francuskojezyczne wysokiej jakosci.
Handel miedzynarodowy
Eksportuje sie glównie pojazdy mechaniczne (24%), maszyny (20%), towary przemyslowe (19%). Import stanowia: maszyny (31%), pojazdy mechaniczne (23%). Najwiekszym partnerem gospodarczym jest USA. Obroty z zagranica w 1999 - eksport: 277 mld USD, import: 259 mld USD. Zadluzenie zagraniczne: 253 mld USD (1996).
Spory i kwestie miedzynarodowe
Spór o granice morska z USA (ciesniny Dixon Entrance i Juan de Fuca, wyspa Machias Seal, granica na Morzu Beauforta).
Ludnosc rdzenna
W 1996 roku okolo 3% Kanadyjczyków deklarowalo przynaleznosc do jednej lub kilku z trzech grup tubylczych uznanych w 1982 r. przez Ustawe Konstytucyjna: do Pólnocno-Amerykanskich Indian, Metysów lub ludu Inuit. Grupe ludnosci rdzennej stanowia w okolo 69% Pólnocno-Amerykanscy Indianie, w 26% Metysi, oraz w 5% przedstawiciele ludu Inuit.
Poziom zycia
Pod wzgledem poziomu zycia Kanada znajduje sie na szóstym miejscu w swiecie (wedlug PKB dzielonego na glowe ludnosci) za Stanami Zjednoczonymi, Szwajcaria, Luksemburgiem, Niemcami i Japonia. Pozycja Kanady rosnie, gdy przy ocenie brane sa pod uwage inne czynniki poza PKB (np. wyksztalcenie, srednia dlugosc zycia), które stanowia o "jakosci zycia".
Wielokulturowosc - kanadyjska róznorodnosc rasowa i etniczna
Wielokulturowosc jest podstawowa cecha charakterystyczna kanadyjskiego spoleczenstwa. W przyszlosci cecha ta ulegnie nasileniu. Juz dzis okolo dwóch piatych mieszkanców Kanady ma inne pochodzenie niz brytyjskie, francuskie lub wywodzace sie od rdzennej ludnosci kraju. W 1971 roku Kanada stala sie pierwszym krajem na swiecie, który wprowadzil polityke wielokulturowosci. W 1986 roku rzad przyjal Employment Equity Act (Ustawa o równosci szans w zatrudnieniu), zas w 1988 roku Canadian Multiculturalism Act (Ustawa o wielokulturowosci).Siegajac do dlugiej tradycji kanadyjskiego ustawodawstwa o prawach czlowieka, polityka wielokulturowosci potwierdza fakt, ze Kanada "uznaje i ceni" swoja ogromna róznorodnosc etniczna i rasowa. Canadian Multiculturalism Act okresla kierunek w jakim powinien zmierzac rzad federalny, by osiagnac równosc obywateli w zyciu gospodarczym, spolecznym, kulturalnym i politycznym kraju. Wprowadzajac polityke wielokulturowosci, rzad pragnie pomóc w budowie spoleczenstwa jednoczacego obywateli, opartego na wartosciach wzajemnego poszanowania, równosci i pelnego uczestnictwa w zyciu spolecznym niezaleznie od rasy, pochodzenia etnicznego, jezyka czy wyznania.W ostatnim raporcie World Comission on Culture and Development UNESCO stosunek Kanady do wielokulturowosci przedstawiony jest jako wzór do nasladowania dla innych krajów. Kanada uznawana jest za swiatowego lidera na tym polu.
Monarchia
Od czasów francuskiej kolonizacji i rzadów brytyjskich do wspólczesnego kraju z wlasnym rzadem, Kanadyjczycy byli i sa poddanymi monarchy. Jakkolwiek od 1867 r., jako samorzadne dominium Imperium Brytyjskiego, Kanada posiadala wlasny rzad, to jednak tak jak i inne kolonie brytyjskie pelna suwerennosc uzyskala w 1931 roku na mocy Statutu Westminsterskiego. Elzbieta II, Królowa Anglii jest takze Królowa Kanady oraz wladczynia szeregu innych krajów. Bedac Królowa Kanady swoje uprawnienia przekazuje reprezentujacemu ja kanadyjskiemu Gubernatorowi Generalnemu. Jako monarchia konstytucyjna Kanada holduje zasadzie: królowa panuje, ale nie rzadzi.
System parlamentarny
Korzenie kanadyjskiego systemu parlamentarnego siegaja tradycji brytyjskich. W zgodzie z tradycja przekazana przez parlament brytyjski, parlament kanadyjski sklada sie z Królowej (reprezentowanej przez Gubernatora Generalnego), Senatu i Izby Gmin. Senat, nazywany takze Izba Wyzsza, ukonstytuowany jest na wzór brytyjskiej Izby Lordów. Jego 104 czlonków jest nominowanych, a nie wybieranych, i w wiekszosci reprezentuja cztery glówne regiony Kanady: Ontario, Quebec, Zachód i prowincje atlantyckie. Poza kilkoma wyjatkami Senat ma takie same uprawnienia jak Izba Gmin. Izba Gmin jest glównym cialem tworzacym prawo. Zasiada w niej 301 poslów reprezentujacych 301 okregów wyborczych. Konstytucja kanadyjska wymaga, aby wybory do Izby Gmin odbywaly sie nie rzadziej niz co piec lat. Podobnie jak w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, Kanadyjczycy wybieraja w jednej rundzie glosowania jednego posla ze swego okregu wyborczego. W kazdym okregu wyborczym wybierany jest kandydat, który otrzymal najwieksza ilosc glosów - nawet jesli bylo ich mniej niz polowa wszystkich oddanych. Kandydaci zwykle reprezentuja partie polityczne, jakkolwiek niektórzy z nich staruja jako niezalezni. W wiekszosci wypadków rzad formuje partia, która zdobyla najwieksza liczbe mandatów w parlamencie. Do jej przywódcy zwraca sie Gubernator Generalny z prosba o objecie stanowiska Premiera. Wladze wykonawcza reprezentuje Rada Ministrów (Gabinet) pracujaca pod przewodnictwem Premiera. Ministrowie wybierani sa przez Premiera sposród deputowanych zwycieskiej partii. Z formalnego punktu widzenia Premier i Gabinet sa doradcami Królowej. Jednak w rzeczywistosci wladza spoczywa w rekach Gabinetu, a Gubernator Generalny postepuje zgodnie z wytycznymi Rady Ministrów. Gabinet ustala polityke rzadu i jest odpowiedzialny przed Izba Gmin. Rzad Kanady - na czele z 25 osobowym Gabinetem - sprawuje swoje obowiazki za posrednictwem federalnych ministerstw, agencji, rad, komisji i korporacji bedacych wlasnoscia Skarbu Panstwa.
System prawny
Kanada jest mlodym krajem, lecz jej system prawny bogaty jest w tradycje. Prawo zwyczajowe, stosowane we wszystkich prowincjach z wyjatkiem Quebecu, opiera sie na zasadach rozwinietych w sredniowiecznej Anglii. Zasady prawa cywilnego prowincji Quebec siegaja korzeniami jeszcze odleglejszej przeszlosci - prawa rzymskiego - oraz odzwierciedlaja wiele rozwiazan prawa francuskiego. Tradycje te leza u podstaw kanadyjskiego systemu prawnego. Z biegiem lat byly one modyfikowane i dostosowywane do kanadyjskiej rzeczywistosci. Sady interpretuja prawo w taki sposób, by odzwierciedlalo ono zmieniajace sie warunki i okolicznosci.
Kanadyjski system oswiatowy
Obowiazkowe jest wyksztalcenie podstawowe. Oswiata stawia przed soba dwa cele: dac jednostkom mozliwosc rozwoju oraz dostarczyc spoleczenstwu umiejetnosci potrzebnych do rozwoju w kierunkach najbardziej przez nie pozadanych. Kanadyjski system stara sie urzeczywistniac te dwa, czesto stojace ze soba w sprzecznosci, cele. Takie cechy systemu edukacji jak wszechstronnosc, zróznicowanie i ogólnodostepnosc odzwierciedlaja kanadyjskie przekonanie o wadze nauczania. Na system oswiatowy w Kanadzie sklada sie 10 systemów oswiatowych prowincji i dwu terytoriów. W ramach tych systemów dzialaja szkoly publiczne, niepubliczne (na przyklad wyznaniowe) i prywatne. Zgodnie z prawem, dzieci zobowiazane sa do uczeszczania do szkól od 6-7 do 15 lub 16 roku zycia. By mozliwe bylo wypelnienie nalozonego przez prawo obowiazku, ksztalcenie podstawowe i srednie (z wyjatkiem prywatnego) jest oplacane z funduszy publicznych. W Quebecu takze college'e ogólne i zawodowe (CEGEPs lub Colleges d'enseignement general et professionnel) sa utrzymywane ze srodków publicznych i nauka w nich wymaga tylko wniesienia minimalnego wpisowego. Wiekszosc placówek oswiatowych ksztalcacych na wyzszym poziomie niz szkola srednia pobiera oplatyScholarships (kanadyjski millenijny program stypendialny). Dzieki dotacji w wysokosci 2,5 mld $, w ciagu nastepnych 10 lat z programu skorzysta corocznie ponad 100 000 studentów. Jest to najwieksza, pojedyncza inwestycja rzadu federalnego w system oswiaty, popierajaca powszechny dostep do ksztalcenia na poziomie wyzszym. Srednie stypendium bedzie wynosic 3 000 $ rocznie i jedna osoba bedzie mogla otrzymac do 15 000 $ w ciagu czterech lat studiów.Kanadyjski system oswiatowy narodowym bogactwem Kanadyjskie przekonanie o wadze nauki jest powszechne i glebokie. Znajduje ono wyraz w zobowiazaniach finansowych rzadu. Kanada znajduje sie wsród swiatowych liderów pod wzgledem wydatków na oswiate w przeliczeniu na jednego mieszkanca. Kanada utrzymuje wysoki poziom inwestycji oswiatowych, poniewaz przynosza one znaczne korzysci. Niemal wszedzie jakosc oswiaty jest bezposrednio zwiazana z jakoscia zycia. W Kanadzie wysoki poziom wyksztalcenia spoleczenstwa (niemal polowa populacji powyzej 15 roku zycia ukonczyla szkole policealna lub wyzsze studia) udowodnil, ze jest to wazny czynnik wplywajacy na pomyslnosc mieszkanców i wzrost ich szans zyciowych. Wysoki poziom wyksztalcenia przyczynil sie takze do uksztaltowania opinii o Kanadzie jako kraju, w którym intelektualne dokonania sa wspierane i umiejetnie wykorzystywane.
Sztuka
Na calym swiecie Kanada szanowana jest za swoje osiagniecia w sztuce. Kanadyjczycy wysoko cenieni sa za wyniki osiagniete w muzyce, tancu, literaturze, teatrze, kinie i sztukach plastycznych. Muzyka Talenty kanadyjskich muzyków ujawniaja sie we wszystkich rodzajach muzyki. Bryan Adams, Celine Dion, Sarah McLachlan, Leonard Cohen, Roch Voisine i Daniel Lavoie ciesza sie uznaniem milosników rocka na calym swiecie. Popularnosc moze takze przyniesc kanadyjskim twórcom i wykonawcom piosenek jezyk Montagnais, który do listy ogólnie znanych jezyków dodala grupa Kashtin. Coroczny, znany w swiecie, festiwal jazzowy w Montrelau jest obowiazkowym punktem programu kazdego jazzfana. Grupy w rodzaju UZEB zajely miejsce obok gwiazd swiatowego jazzu. Oscar Peterson uwazany jest za jednego z najlepszych wykonawców w historii tego gatunku muzyki, a inni artysci jak np. Lorraine Desmarais, Oliver Jones, Karen Young, Michel Donato czy Ed Bickeret sa w trakcie zdobywania wysokich pozycji na rynku muzycznym. W muzyce klasycznej nalezy wspomniec o orkiestrach symfonicznych dzialajacych w wielu miastach Kanady oraz o wielu mniejszych zespolach jak na przyklad I Musici czy Tefelmusik. Montrealska Orkiestra Symfoniczna pod batuta Charlesa Dutoit zebrala imponujaca kolekcje wyróznien i nagród.Wsród wykonawców muzyki klasycznej Glen Gould uznawany jest za pelnego inwencji muzycznego geniusza. Tacy artysci jak Angela Hewitt, Ofra Harnoy, Louis Lortie czy Ben Heppner zdobyli juz miedzynarodowe uznanie. Milosnicy opery nie musza poszukiwac doskonalosci zagranica. Maureen Forrester, Jon Vickers i Louis Quilico to wielkie nazwiska przeszlosci, zas Gino Quilico, Richard Margison i Judith Forst wzbogacaja te tradycje swymi interesujacymi innowacjami. The Vancouver Opera Association, Canadian Opera Company, L'Opera de Montreal oraz szereg innych znanych jest ze swej oryginalnosci i wysokiego poziomu artystycznego dokonan.Taniec Na miedzynarodowych trasach prezentuja swe dokonania trzy kanadyjskie zespoly baletowe: Royal Winnipeg Ballet; Les Grands Ballets Canadiens oraz National Ballet of Canada. Sa one macierzystymi zespolami i odskoczniami do miedzynarodowej kariery takich tancerzy jak Karen Kain czy Evelyn Hart. Swiatowi milosnicy tanca nowoczesnego oczarowani sa przedstawieniami takich kanadyjskich grup jak: La La La Human Steps, Toronto Dance Theatre, Desrosiers Dance Theatre i O Vertigo. Kazdego roku, coraz liczniejsza grupa niezaleznych choreografów i tancerzy przygotowuje spektakle w Kanadzie i zagranica. W grupie tej, liczacej ponad 150 osób, znajduja sie Margie Gillis, Marie Chouinard, Ginette Laurin, Judith Marcuse, Peggy Baker oraz Jean-Pierre Perrault. Literatura Kanadyjska literatura opowiada o kraju - o calym jego bogactwie i róznorodnosci. Kanadyjscy powiesciopisarze, eseisci, dramaturdzy i poeci tacy jak: Gabrielle Roy, Jacques Ferron, Margaret Atwood, Robertson Davies, Alice Munro, Anne Hebert, Yves Beauchemin, Arlette Cousture, Michel Tremblay, Jacques Godbout, Hubert Aquin, Gaston Miron, Northrop Frye, Michael Ondaatje, Nancy Huston, Tomson Highway i Mordecai Richler odzwierciedlili w swoich utworach najglebsze odczucia i nastroje Kanadyjczyków. Teatr Jesli caly swiat jest scena, to Kanada odgrywa na niej istotna i uznana role. Wzbudzajace szacunek dokonania i wysoka jakosc produkcji teatralnych cenione sa przez miedzynarodowych znawców. Festiwal Shaw'a i festiwal Stratford Theatre sa dobrze znane zagranica. W ostatnich latach teatr z Quebecu zdobyl duza popularnosc, zarówno w kraju jak i poza jego granicami, miedzy innymi dzieki prezentacji sztuk Michela Tremblay'a przetlumaczonych na ponad 20 jezyków.Kanadyjski teatr wyróznia sie swoim duchem innowacyjnosci i poszukiwaniem nowych form. Takie zespoly jak Carbone 14, UBU czy One Yellow Rabbit objezdzaja swiat, zyskujac, wszedzie gdzie sie pojawia, zyczliwe przyjecie przez krytyke. Inne grupy jak Green Thumb, Les Deux Mondes swoja energie twórcza wykorzystaly do stworzenia wybitnych przedstawien w teatrze dzieciecym. Cirque du Soleil od 1984 roku, pod ogromnym zólto-niebieskim namiotem, wprowadza rewolucyjne zmiany w sztuce rozrywkowej. Miliony ludzi na calym swiecie podziwialy jego spektakularne przedstawienia laczace elementy teatru, akrobatyki i muzyki.Kino Kino kanadyjskie znane jest na swiecie ze wzgledu na swój uniwersalizm i wage poruszanej tematyki. Miedzynarodowe uznanie uzyskal David Cronenberg za film Naked Lunch; Denys Arcand za obrazy Decline of American Empire oraz Jesus of Montreal; Atom Egoyan za The Sweet Hereafter; producent Lea Pool za Anne Trister oraz Jean-Claude Lauzon za filmy Leolo i Night Zoo. National Film Board (NFB) wspólnie z Normanem McLarenem stworzyli w Kanadzie silny osrodek filmu animowanego. NFB bylo nominowane do 61 Oscarów, otrzymalo 10. Praca animowana Fredericka Back'a pt. "The man Who Planted Trees", nagrodzona Oskarem w 1987 roku, jest wspaniala kontynuacja tej tradycji. Animacja komputerowa stymuluje wyobraznie i talenty kanadyjskich artystów dzialajacych na tym polu. Sztuki plastyczne Historia sztuk wizualnych w Kanadzie jest bogata i róznorodna. Obejmuje ona zarówno pejzaze Corneliusa Krieghoffa, portrety Teophile Hamela jak i wielodyscyplinarne prace Michaela Snowa czy hiperrealizm Alexa Colvilla. Na poczatku wieku, artysci z Grupy Siedmiu - w trafny sposób - uchwycili i wyeksponowali w swoich pracach piekno i majestat pejzazu Kanady. "Niech znajdzie sie miejsce na czar, nadzieje i wyobraznie" oswiadczyl w 1948 roku kanadyjski malarz Paul-Emile Borduas, przedstawiajac swój manifest Refus global. Podpisalo go 14 artystów, wzywajac do zerwania z akademizmem w sztuce i gloszac nastanie nowego porzadku spolecznego. Borduas i jego grupa zwana Automatists popierali postulat nieobiektywnosci w sztuce. Postepujac wedlug zasad tej filozofii, malarze Alfred Pellan i Jean-Paul Riopelle odstapili od obrazowego wyobrazania rzeczywistosci. Z drugiej jednak strony, twórczosc malarska Jean-Paula Lemieux pozostala wierna staremu stylowi. W latach 60-tych inny styl, dazacy w kierunku geometrycznej abstrakcji, zapoczatkowali kanadyjscy artysci: Guido Molinari, Yves Gaucher i ClaudeTousignant. W Toronto powstala grupa Painters Eleven stworzona przez Jocka MacDonalda, Jacka Busha, Williama Rolanda i osmiu innych malarzy abstrakcyjnych. W ostatnich czasach tacy artysci jak Peterson Ewen, "General Idea" i Jeff Wall zwrócili uwage miedzynarodowej opinii na kanadyjska sztuke. Artysci ci, wyrazajac swoja sztuke stosuja wspólczesne techniki wizualne, takie jak wideo i inne media elektroniczne. Dzis nowe wizje prezentuja tacy artysci kanadyjscy jak: Genevieve Cadieux, Melvin Charney, Stan Douglas i Jana Sterbak. Od 1984 roku artysci wywodzacy sie z plemienia Inuit stworzyli wspaniale rzezby w kamieniu, kosci, rogu jelenia, kosciach wielorybów jak równiez rysunki, prace malarskie i grafiki. Rzezbiarz Karoo Ashevak, grafik Pudlo, czy Parr i Jessie Oonark tworza prace, które wykorzystujac formy i techniki artystyczne, charakterystyczne dla twórców euroamerykanskich, w wyrazny sposób odzwierciedlaja ich wlasna kulture i prezentuja ich unikalny sposób widzenia kanadyjskiego krajobrazu.Rdzenni kanadyjscy twórcy sztuki tacy jak Haida, rzezbiarz Bill Reid i malarze Alex Janvier i Norval Morrisseau gleboko siegaja do tradycji i technik swoich przodków, rozszerzajac swoja wizje swiata i tworzac prace coraz powszechniej rozumiane.
Struktura wiekowa
0-14 lat: 18.95% (male 3,067,102; female 2,918,839)
15-64 lat: 68.28% (male 10,846,151; female 10,725,800)
65 lat i powyzej: 12.77% (male 1,715,071; female 2,319,842)
(Dane z 2001 r.)
Uroczystosci i wydarzenia
Zimowy Karnawal w Quebec City, który odbywa sie w ostatnich dwóch tygodniach lutego, oferuje takie atrakcje, jak pochody, rzezbienie w lodzie, slizgi po sniegu, tance i muzyke. Montreal Jazz Festival przyciaga w czerwcu zarówno miedzynarodowe slawy, jak i muzyków miejscowych. Dwa najwazniejsze wydarzenia odbywajace sie w czerwcu w Toronto, to wielokulturowy Caravan, oferujacy muzyke etniczna, tance i rozmaite potrawy oraz homoseksualna parada Gay Pride Day Parade, przechodzaca ulicami sródmiescia. We wrzesniu, takze w Toronto odbywa sie miedzynarodowy festiwal filmowy pod nazwa Festival of Festivals. W lipcu z kolei Calgary gosci popularne Calgary Stampede, którego glówna atrakcja sa wyscigi wozów dawnych amerykanskich pionierów oraz rodeo. Na zachodzie kraju, w Victorii, ma miejsce sierpniowy First Peoples' Festival (Festiwal Pierwszych Ludów) z pokazami tradycyjnego rzemiosla, tanców i przejazdzkami na wojennych lodziach.
Sport
Dyscyplinami sportu cieszacymi sie najwieksza popularnoscia w Kanadzie sa: plywanie, hokej na lodzie, narciarstwo przelajowe i alpejskie, palant (baseball), tenis, koszykówka i golf. Hokej na lodzie i lacrosee (gra podobna do hokeja na trawie z zastosowaniem rakiet zamiast kijów) uznawane sa za sporty narodowe Kanady.