Ewolucja człowieka

OKRES WYSTĘPOWANIA, CHARAKTERYSTYCZNE CECHY BUDOWY, ZACHOWANIA KULTUROWE I NARZĘDZIOWE
AUSTRALOPITEKI 4-2 mln lat temu Kości ich szkieletu wykazuje że poruszały się w postawie pionowej a kształt i ustawienie zębów są podobne do ludzkich. Australopitek cechował się dość masywną budową ciała i dużymi zębami trzonowymi, lecz skróconymi już kłami, był prawdopodobnie głównie lub tylko roślinożerny, miał mózg o objętości do 500 cm3, był istotą dwunożną, o czym świadczą cechy budowy miednicy i stóp. Australopiteki były zbieraczami, nie potrafiły gromadzić jedzenia. Jadły padlinę, korę, robaki. Nie skupiały się w gromadach, wybierały samotność. Aby zapewnić sobie bezpieczeństwo stosowały kije i kamienie, jednakże nie były w stanie konkurować z dzikimi zwierzętami. Australopiteki prowadziły koczowniczy tryb życia, przebywały dużo na drzewach.
HOMO HABILIS 3 mln lat temu Posiada on delikatniejszą, lepiej wysklepioną czaszkę o większej pojemności (700-800 cm3). Jego sylwetka była bardziej wyprostowana niż u Australopiteków, a tym samym był bardziej przystosowany do poruszania się na dwóch kończynach, Na podstawie budowy anatomicznej dłoni można stwierdzić, że człowiek ten posiadał zdolność wykonywania precyzyjnych czynności. Homo hobilis był pierwszą istotą wytwarzającą prymitywne narzędzia. Wykorzystywał już ogień, nie umiał go zapewne rozniecać. Żył w grupach rodzinnych na otwartych sawannach leśnych, wykazując rozwinięte zachowania społeczne. Zapewne posługiwał się też już mową.
HOMO EREKTUS 1,8-2 mln lat temu Charakteryzują go silnie rozwinięte wały nadoczodołowe, pochylone czoło oraz masywne i wysunięte do przodu szczęki. Jednocześnie jego wzrost i proporcje ciała zbliżone były do człowieka współczesnego. W wyniku ewolucji tego gatunku, znacznie powiększyły się rozmiary mózgu: od 800 cm3 u najwcześniejszych form do około 1200 cm3 Zaczynał tworzyć pierwsze gromady (dowódcą takiej gromady był najodważniejszy i najsilniejszy mężczyzna), chociaż nadal prowadzi koczowniczy tryb życia, ale wykorzystuje naturalne siedliska takie jak szałasy czy jaskinie. Próbuje walczyć ze zwierzętami, przede wszystkim za pomocą łuków, oszczepów, dzid, strzał. Wciąż jest zbieraczem jednak w przeciwieństwie do Australopiteka wytwarza zasobniki na wodę, zboże i owoce. Żywił się owocami leśnymi, korzeniami roślin, ptasimi jajkami oraz upolowaną zwierzyną. Porozumiewa się ze współtowarzyszami poprzez gesty i dźwięki. Zaczął także wykorzystywać naturalny ogień, czyli taki powstały np. w wyniku uderzenia pioruna czy wybuchu wulkanu.
NEANDERTALCZYK 150 tys. lat temu Gatunek ten charakteryzował się niskim wzrostem- mężczyźni średnio 160 cm, kobiety zaś 140 cm. Sylwetka neandertalczyka była przysadzista, twarz i czaszka stosunkowo duża, a łuki brwiowe wydatne. Czaszka była wąska, spłaszczona od góry i wydłużona ku tyłowi. Człowiek ten potrafił wykonywać rozmaite narzędzia: skrobaki, ostrza krzemienne, drewniane oszczepy itp. Zapewne praludzie ci mieli też jakieś życie duchowe, skoro grzebali swoich zmarłych obdarzając ich przy pochówku narzędziami, być może znacznie użytecznymi w świecie żywych. Uprawiał myślistwo i zbieractwo,, znał ogień i zapewne chronił ciało przed zimnem skóry, praktykował już obrzędowy pochówek zmarłych.
HOMO SAPIENS 30 tys. lat temu Homo sapiens różni się od innych człowiekowatych anatomicznie wykształceniem guzowatości bródkowej, cofniętą twarzoczaszką, zanikiem wałów nadoczodołowych, wysoko wysklepioną mózgoczaszką oraz delikatną budową szkieletu i wyższym wzrostem. Jego głównym atutem jest wysoko rozwinięty, sprawny mózg (1100-1400 cm3) i zdolność do artykułowanej mowy.

Człowiek ten był zręczniejszy od innych gatunków, charakteryzowała go też większa pojemność mózgu. Potrafił wytwarzać wiele narzędzi i żył głównie z myślistwa. Pod koniec paleolitu rozwija się sztuka. Znane są posążki kobiet z ciosów mamuta, jak choćby słynna „Wenus z Willendorfu” – były to zapewne symbole bogini- matki, czyli bóstwa płodności. Ludzie żyjący w tym okresie- ryli też płaskorzeźby przedstawiające zwierzęta. Człowiek paleolitu był koczownikiem, żyjącym głównie z myślistwa i zbieractwa. Dopiero ustąpienie lodowców pozwoliło na kontakty szczepów i wymianę pomysłów. Człowiek cechuje się wysoką inteligencją i stopniem rozwoju psychicznego, posługuje się mowa, podlega ciągłej ewolucji kulturowej, której motorem jest zdolność abstrakcyjnego myślenia i świadomego, celowego podejmowania decyzji, a także rozwój pracy przy ciągłym doskonaleniu narzędzi, co sprzyjało daleko idącemu rozwojowi współżycia w społeczeństwie