Tkanka nabłonkowa

Główną funkcją tkanki nabłonkowej jest osłanianie ciała zwierzęcia od środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego ( np. osłania jelito). Tworzy ona pokrycie ciała, wyściela światło jelita i naczyń krwionośnych. Tkanka nabłonkowa tworzy twory rogowe, np. pióra, paznokcie, łuski, rogi. Niektóre komórki nabłonka przekształciły się w komórki gruczołowe zdolne do wytwarzania różnych substancji. Na przykład wytwarzają gruczoły mleczne, potowe, łojowe, zapachowe.

U kręgowców tkanka nabłonkowa jest wielowarstwowa, a u bezkręgowców jednowarstwowa.

Cechą tej tkanki jest zwarty układ komórek i stosunkowo niewielka ilość łączącej je substancji międzykomórkowej. Tkanka nabłonkowa pełni funkcje: ochronną, wydzielniczą, chłonną i zmysłową. Nabłonek okrywa ciało zwierzęcia, wyścieła jamy i przewody, naczynia krwionośne i chłonne. Tkanka ta chroni leżące pod nią komórki przed uszkodzeniami mechanicznymi, działaniem szkodliwych związków chemicznych, bakteriami, a także przed wysychaniem.

Tkankę nabłonkową dzielimy na kilka typów w zależności od kształtu komórek oraz funkcji, jaką spełnia. Są to: nabłonek jednowarstwowy, nabłonek wielowarstwowy i nabłonek gruczołowy.

Komórki tworzące nabłonek jednowarstwowy mogą być płaskie z jądrem położonym centralnie, sześcienne o podobnej topografii jądra oraz cylindryczne (walcowate), tworzące jeden lub wiele szeregów i mające jądro położone asymetrycznie. Komórki nabłonka cylindrycznego (walcowatego) mogą mieć na powierzchni charakterystyczne wypustki cytoplazmatyczne tworzące migawki.

Uwzględniając wymienione cechy budowy nabłonek jednowarstwowy dzielimy na płaski, (wyścieła np. naczynia krwionośne i pęcherzyki płucne), sześcienny, (występuje np. w przewodach gruczołowatych), cylindryczny (walcowaty), (występuje np. w jelitach), wieloszeregowy z migawkami.

Nabłonek wielowarstwowy zbudowany jest zazwyczaj z kilku lub kilkunastu warstw komórek, przy czym, w zależności od warstwy komórek leżących na powierzchni, wyróżniamy nabłonek wielowarstwowy piaski, (np. w jamie ustnej, przełyku, skórze):
- sześcienny (np. w przewodach niektórych gruczołów) i przejściowy, (np. w przewodach moczowych).

Nabłonek gruczołowy jest zespołem komórek mających zdolność produkowania określonej wydzieliny i tworzących tzw. gruczoł. Wydzielina może być produkowana do przewodu odprowadzającego (gruczoł zewnątrzwydzielniczy) lub bezpośrednio do naczyń krwionośnych (gruczoł wewnątrzwydzielniczy). Gruczoły zewnątrzwydzielnicze mogą mieć różną budowę. Wyróżniamy wśród nich gruczoły śródnabłonkowe oraz pozanabłonkowe. Pierwsze z nich stanowią zazwyczaj pojedyncze komórki leżące w obrębie nabłonka, np. nabłonek pęcherzyka żółciowego. Gruczoły pozanabłonkowe zatracają stopniowo łączność z nabłonkiem i tworzą ciało gruczołu w warstwach głębszych. Ze względu na budowę gruczoły dzielimy na cewkowe, pęcherzykowe i cewkowopęcherzykowe