Tkanka nabłonkowa i mięśniowa

Tkanka - zespół komórek o podobnym pochodzeniu, podobnej budowie,pełniących w organizmie tę samą funkcję.

Tkanki zwierzęce powstają w rozwoju zarodkowym, w czasie procesu histogenezy. Wyróżnia się tkankę: nabłonkową, łączną, mięśniową i nerwową.

Tkanka nabłonkowa - jest beznaczyniowa, o zwartym układzie komórek, połączonych małą ilością substancji międzykomórkowej. Nabłonek to najbardziej pierwotna tkanka zwierzęca. Jego komórki są slabo zróżnicowane, zachowują zdolność do podziałów i regeneracji. Wytwarzają tak zwaną błonę podstawną, która oddziela je od leżącej poniżej tkanki łącznej.

Ze względu na liczbę warstw komórek wyróżniamy nabłonek jednowarstwowy oraz wielowarstwowy. Specyficznym rodzajem nabłonka jednowarstwowego jest nabłonek wielorzędowy.Jest on zbudowany z komórek różniących się wielkością, a jądra komórkowe sa widoczne na różnym poziomie, co sprawia wrażenie nabłonka wielowarstwowego.

Nabłonek wielowarstwowy znajduje się w jamie gębowej, rogówce oka, pochwie, odbycie.

Rozpatrując kształt komórek, wyróżnia się nabłonki płaskie (budują pęcherzyki płucne, naczynia krwionośne włosowate) , sześcienne (budują kanaliki nerkowe, kanaliki przewodów wyprowadzających) oraz cylindryczne (walcowate).

Wyróżnić można także podział nabłonków ze względu na pełnione funkcje. Komórki nabłonka zaopatrzone w rzęski, tworzą nabłonek migawkowy. Pomaga on usuwać ciała obce z dróg oddechowych oraz ułatwia przesuwanie, np. komórki jajowej w jajowodzie.

Nabłonek okrywający i wyścielający chroni głębiej leżące tkanki przed urazami mechanicznymi i wnikaniem mikroorganizmów. U człowieka funkcję okrywającą pełni naskórek oddzielający ciało od środowiska. Jego wytworami są włosy i paznokcie, a u innych zwierząt pazury, kopyta, łuski oraz pióra.

Nabłonek gruczołowy pełni funkcje wydzielnicze. Buduje gruczoły (np. produkujące śluz w jelicie lub wątroby i trzustki).

Wyróżniamy trzy rodzaje wydzielania.

Wydzielanie merokrynowe - polega na dyfuzji cząsteczek substancji ze szczytowej części komórki, co nie doprowadza do jej uszkodzenia. Tak funkcjonuje większość gruczołów.

Wydzielanie apokrynowe - polega na oderwaniu szczytowej części komórki wraz z wydzieliną.Uszkodzone komórki się regenerują. Przykładem może być gruczoł mleczny ssaków.

Wydzielanie holokrynowe - polega na zniszczeniu całej komórki, której cała zawartość niejako zamienia się w wydzielinę. W miejsce zniszczonych komórek z głębszych warstwgruczołu powstają nowe. Przykładem jest gruczoł łojowy skóry ssaków.

Nabłonek zmysłowy odbiera bodźce ze środowiska za pomocą umieszczonych w tkance nabłonkowej zakończeń nerwowych (np. siatkówka oka czy nabłonek ucha wewnętrznego).

Nabłonek transportujący pośredniczy w wymianie substancji między tkankami, np. nabłonek jelita wyposażony w tak zwane mikrokosmki zwiększające powierzchnię wchłaniania.

Nabłonek rozrodczy uczestniczy w powstawaniu gamet.

Tkanka mięśniowa - jest zbudowana z podłużnych komórek zdolnych do pracy mechanicznej poprzez kurczenie się, oprócz pracy mechanicznej skurcz mięśnia dostarcza także organizmowi pewną ilość ciepła. Elementami kurczliwymi są kompleksy białek - aktyny i miozyny, które tworzą miofilamenty, a te wchodzą w skład miofibryli (tak zwane włókienka mięśniowe), które licznie wypełniają komórki mięśniowe (miocyty). Ze względu na dużą specjalizację komórek mięśniowych tkanka ma słabe zdolności do regeneracji. Wyróżniamy trzy typy tkanki mięśniowej.

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana (szkieletowa) zbudowana z bardzo długich wielojądrzastych komórek. Położone w cytoplazmie miofybryle mają bardzo regularny układ, co daje efekt poprzecznego prążkowania. Ich skurcz jest zależny od naszej woli. Skurcz jest szybki.

Komórki tkanki mięśniowej gładkiej są wrzecionowate, z jednym jądrem. Kurczą się niezależnie od naszej woli.

Komórki tkanki poprzecznie prążkowanej mięśnia sercowego zawierają jedno lub dwa centralnie położone jądra, o licznych widlastych rozgałęzieniach. Kurczą się niezależnie od naszej woli.