Tkanki - łączna, chrzęstna, mięśniowa, nabłonkowa, nerwowa - powtórzenie wiadomości

Tkanka łączna charakteryzuje się obfitą substancją międzykomórkową. Zależnie od stopnia jej uwodnienia i liczby występujących w niej komórek, tkanka łączna może być płynna lub stała. Tkanką łączną płynną jest krew, a stałą – tkanka chrzęstna, kostna i tłuszczowa.

Krew tworzy wewnętrzne środowisko organizmu. U zwierząt kręgowych, krąży w tętnicach, żyłach i naczyniach włosowatych. Składa się z płynnego osocza i elementów morfotycznych – krwinek. Dociera do wszystkich komórek ciała. Osocze zawiera około 90% wody i około 10% substancji takich jak: białka, enzymy, hormony, witaminy i sole mineralne. Komórki krwi to: krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi.
- Krwinki czerwone zawierają czerwony barwnik – hemoglobinę, dzięki której transportują tlen i dwutlenek węgla. U ssaków są pozbawione jądra komórkowego.
- Krwinki białe są zróżnicowane. Wpływają na odporność organizmu oraz pełnią ważną rolę w jego obronie przed mikroorganizmami.
- Płytki krwi – najmniejsze elementy komórkowe – biorące udział w procesie krzepnięcia krwi.

Funkcje krwi:
- Rozprowadza po organizmie tlen i substancje odżywcze;
- Zbiera szkodliwe produkty przemiany materii i odprowadza je do nerek;
- Przenosi dwutlenek węgla z tkanek do płuc;
- Reguluje ciepłotę ciała;
- Dostarcza ciał odpornościowych, broniących organizm np. przed bakteriami.

Charakterystyczna dla kręgowców jest tkanka łączna stała – chrzęstna i kostna.

Tkanka chrzęstna buduje szkielet ryb chrzęstnoszkieletowych, elementy chrzęstne nosa, tchawicy, małżowiny usznej itp. Pełni funkcję ochronną i zabezpieczającą. Zbudowana jest z komórek chrzęstnych ułożonych po jednej, dwóch lub trzech w owalnych jamkach chrzęstnych zanurzonych w substancji międzykomórkowej, która może zawierać również włókna.
Tkanka kostna buduje szkielet wewnętrzny kręgowców. Ponieważ zawiera dużo soli mineralnych w substancji międzykomórkowej, jest najtwardsza ze wszystkich tkanek. Tworzą ją mające liczne wypustki komórki kostne. Znajdują się one w jamkach kostnych. Komórki kostne tworzą blaszki i beleczki, których układ przestrzenny zapewnia kościom odporność i sztywność. tkanka kostna jest dobrze ukrwiona, gdyż przechodzą przez nią liczne naczynia krwionośne roznoszące substancje odżywcze.

Pełni funkcję:
- Zabezpieczającą;
- Podporową;
- Ochronną.

Kości są również miejscem przyczepiania się mięśni szkieletowych i razem z nimi tworzą układ ruchowy kręgowców.

Tkanka mięśniowa zbudowana jest z komórek wydłużonych, które mają zdolność kurczenia się i rozkurczania. Dzięki zdolności kurczenia się mięśni, zwierzęta mogą wykonywać wszelkie ruchy. Ze względu na funkcję i miejsce występowania mięśnie dzieli się na szkieletowe i trzewiowe. Natomiast ze względu na budowę wyróżnia się tkankę mięśniową gładką i poprzecznie prążkowaną.
Mięśnie gładkie są zbudowane z komórek o wrzecionowatym kształcie, które kurczą się powoli, niezależnie od naszej woli i nie męczą się. W cytoplazmie tych komórek występuje jedno jądro. Mięśnie te budują narządy wewnętrzne np. układu pokarmowego, krwionośnego i wydalniczego itp.

Mięśnie poprzecznie prążkowane zbudowane są z włókien, które obserwowane pod mikroskopem mają jasne prążki. Komórki włókien mięśniowych są wydłużone i wielojądrowe. Z tej tkanki zbudowane są mięśnie szkieletowe, które się szybko kurczą i rozkurczają zależnie od naszej woli, ale też szybko się męczą.
Mięsień sercowy zbudowany jest z rozgałęzionych włókien poprzecznie prążkowanych.

Tkanka nabłonkowa jest najbardziej pierwotną tkanką organizmu, gdyż pierwsza pojawia się w rozwoju zarodkowym. Komórki nabłonka ściśle do siebie przylegają. Ze względu na ich kształt wyróżnia się nabłonek płaski, sześcienny (kostkowy) i cylindryczny (walcowaty). Może składać się z jednej warstwy komórek jak np. u bezkręgowców lub wielowarstwowy – u kręgowców. Okrywająca powierzchnię ciała część nabłonka wielowarstwowego rogowacieje i złuszcza się.

Nabłonek pełni różne funkcje:
- nabłonek powierzchniowy, czyli naskórek – chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi;
- tzw. śródbłonek – wyściela narządy wewnętrzne np. jelita oraz naczynie krwionośne;
- nabłonek gruczołowy – zawiera komórki gruczołowe wydzielające np. łój, pot, mleko, śluz;
- nabłonek zmysłowy – wchodzi w skład narządów zmysłów i pomaga odbierać wrażenia zmysłowe;
- nabłonek rozrodczy wchodzi w skład układu rozrodczego, wyściela gonady i przewody rozrodcze.

Tkanka nerwowa buduje układ nerwowy. Złożona jest z licznych komórek nerwowych – neuronów. Składają się one z ciała komórki zawierającego jądro. Od tego ciała odchodzą krótkie wypustki zwane dendrytami oraz najczęściej jedna, długa i rozgałęziona na końcu wypustka – neuryt. Mogą go otaczać osłonki.

Dendryty odbierają bodźce i przekazują je do ciała komórki nerwowej, a stąd przez neuryt informacja trafia do następnej komórki nerwowej. Dzięki dendrytom i neurytom komórki nerwowe mogą spełniać swoje funkcje, czyli odbierać i przekazywać bodźce ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego do centralnego układu nerwowego – mózgu i rdzenia kręgowego. Centralny układ nerwowy, od którego odchodzą liczne włókna nerwowe pełni nadrzędną funkcję w stosunku do innych układów i całego organizmu.
Układ nerwowy scala, kontroluje wszystkie czynności życiowe i funkcjonowanie żywego organizmu.

3 cechy krwi przemawiające za tym, że jest ona tkanką łączną:
- składa się z substancji międzykomórkowej
- elementów morfotycznych

Neuron jest to komórka nerwowa. Jej czynność to zdolność do wzbudzania impulsu nerwowego oraz przenoszenia stanu pobudzenia powstałego w receptorze nerwowym. W neuronie wyróżnia się ciałko neuronu z jądrem i bogato zorganizowaną cytoplazmą oraz wypustki: dendryty i neuryty. Dendryty mogą być pojedyncze lub liczne. Neuryt jest zawsze wypustką pojedynczą. Cechą szczególną neuronu i jego wypustek jest jednokierunkowe przewodnictwo informacji. Dendryty odbierają informację i przenoszą je wyłącznie od ciałka neuronu. Neuryt przenosi informacje do ciałka neuronu na obwód, to jest do innego neuronu lub do narządu wykonawczego, czyli efektora. Neurony pełniące te same lub podobne zadania leżą często obok siebie lub w pobliżu oraz w ośrodkowym układzie nerwowym, gdzie tworzą odpowiedni ośrodek nerwowy, a w obwodowym układzie nerwowym tworzą zwój nerwowy.