Klimat i jego składniki

Klimat – jest to charakterystyczne następstwo stanów pogody powtarzającym się w cyklu rocznym
Pogoda – aktualny stan atmosfery na jakimś obszarze
Składniki klimatu:
- temperatura
- ciśnienie powietrza
- prędkość i kierunek wiatrów
- opady
- zachmurzenie

Temperatura powietrza zależy od:
a) szerokości geograficznej
b) rodzaju podłoża (wodne, ciemne, ląd, szata roślinna, piasek)
c) wysokość nad poziomem morza
d) nachylenia stoków
e) prądów morskich
f) odległości od morza (mierzymy ją za pomocą termografu)

Izotermy – linie na mapie łączące punkty o tych samych temperaturach
Amplituda – różnica między najwyższą, a najniższą temperaturą w badanym okresie
Albedo – zdolność odbijania promieni słonecznych przez określoną powierzchnię


Ciśnienie atmosferyczne
- mierzymy za pomocą barometru, podajemy w Pascalach
- średnie ciśnienie wynosi 1013 hPa

Wiatry
- wieją od wyżu do niżu
- siłę wiatru wyraża się w skali Beauforta – 10O skala
- na półkuli północnej wiatry mają kierunek prawoskrętny, a na południowej lewoskrętny (siła Coriolisa)
- rodzaje wiatrów: zmienne i stałe (pasaty)


Pasat – stały, suchy, ciepły wiatr występujący w strefie międzyzwrotnikowej, wiejący od wyżów zwrotnikowych ku niżowi równikowemu. Na półkuli północnej ma kierunek N-E, na południowej S-E. Pasatowa cyrkulacja spowodowała powstanie pustyń zwrotnikowych

Monsuny – wiatry sezonowe występujące w Azji południowo- wschodniej na styku wielkiego lądu i oceanu. Latem wieją od morza do lądu przynosząc opady, Zimą od lądu do morza przynosząc suche powietrze.

Bryza - rodzaj wiatru, który wieje na wybrzeżu morskim. W ciągu dnia ląd nagrzewa się szybciej, ogrzane powietrze unosi się ku górze, na jego miejscu tworzy się niż, który przyciąga chłodniejsze powietrze znad morza. W dzień bryza przynosi chłodniejsze powietrze.

Natomiast nocą zbiornik wodny oddaje ciepło wolniej niż ląd, stąd też ciśnienie jest niższe niż na powierzchni lądu i powoduję to zmianę kierunku wiatru, który teraz wieje z lądu w kierunku morza. Bryza lądowa – nocna przynosi ciepłe suche powietrze w stronę wody.

Bryza ma zasięg do 20-30 km od lądu.

Fen – silny, porywisty, gwałtowny, ciepły i suchy wiatr wiejący z gór w stronę doliny. Po jednej stronie bariery górskiej powietrze napotykając ją unosi się ku kurze, wilgoć zostaje zatrzymana, a już suche powietrze pokonuję barierę i przekracza wzniesienie. Następnie opada i bardzo szybko się nagrzewa przynosząc w dolinie bardzo ciepłe, ale gwałtowne masy powietrza.

Wiatr ten może szybko podnieść temperaturę (ogrzewa się o 1oC na 100 metrów wraz ze spadkiem wysokości) powietrza o kilka lub kilkanaście stopni. Wpływa również niekorzystnie na ludzkie samopoczucie. Często także powoduje zniszczenia, straty w gospodarstwach.

Nazwy fenu w różnych regionach świata:
- halny – Tatry
- zonda – Andy
- fen - Alpy
- chinook - Góry Skaliste
- diablo winds – północna Kalifornia
- wiatr Polak – Góry Orlickie (Słowacja)
- puelche – Andy (Chile)

Opady

Podaje się je w mm na m2

Wielkość opadów mierzymy za pomocą deszczomierza
Izohiety – linie na mapach łączące punkty o jednakowych sumach opadów

Najwięcej opadów występuje:
- w miejscach gdzie jest duże parowanie (strefa równikowa)
- po stronie wietrznej gór
- na frontach atmosferycznych (strefa umiarkowana)

Opad atmosferyczny – spadanie deszczu, śniegu lub gradu na powierzchnię Ziemi

Deszcze zenitalne – występujące w strefie równikowej, krótkie, ciepłe i obfite opady. Padają po południu gdy Słońce jest w zenicie. Powstają na skutek prądów konwekcyjnych – wilgotne gorące powietrze unosi się do góry, a następnie skrapla i powstają deszcze zenitalne.

Parowanie – przechodzenie wody z ciekłego stanu skupienia w gazowy
Skraplanie – jest to zmiana z pary wodnej na stan ciekły
Sublimacja – przechodzenie lodu w stan gazowy
Resublimacja – przechodzenie pary wodnej w stały stan skupienia

STREFOWOŚĆ I ASTREFOWOŚĆ KLIMATYCZNA
Czynniki kształtujące klimat:

I. Strefowe:
- szerokość geograficzna – decyduje o kontach padania promieni słonecznych

II. Astrefowe:
- wysokość n.p.m. ( co 100 m spada temperatura o 0,6 OC
- prądy morskie (ciepłe ocieplają i zwiększają sumy opadów; zimne ochładzają i zmniejszają sumy opadów
- szata roślinna
- odległość od morza (klimaty morskie są łagodniejsze, opady równomiernie rozmieszczone, zimy łagodne, a lata niezbyt gorące; mniejsze amplitudy temperatur; klimaty kontynentalne- opadów mniej, najwięcej latem, zimy mroźne, lata gorące, duże amplitudy)
- monsuny
- sąsiedztwo wielkiego lądu i oceanu.