Przedmowa do "Pana Tadeusza".

Przedmowa do "Pana Tadeusza" dla wersji anglojezycznej

W 1795 podczas III rozbioru polski, ziemie polskie zostały rozdzielone pomiędzy Rosją, Austrią i Prusami, jednocześnie Polska przestała być suwerennym państwem. Naród, który przez 800 lat bronił Europy przed najeźdźcami ze wschodu m.in. Tatarami i Turkami, teraz znajdować się miał pod obcym panowaniem przez 123 lata. Jednak przez te lata Polska nie zginęła, pomimo zniszczeniu jej politycznego i religijnego zaplecza i skazania polskiego języka na wygnanie, świadomość narodowa zachowała się w sercu każdego Polaka.
Było to możliwe przede wszystkim dzięki polskim pisarzom XIX wieku. Wartych wspomnienia jest trzech: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński. Z pośród nich najwybitniejszym był Mickiewicz. Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu na dawnych ziemiach litewskich. W 1815 udał się na studia filozoficzno-historyczne do Wilna. Na kształt jego osobowości wpłynęło wiele osobowości (Schiller) a także dzieł literackich (Cierpienia młodego Wertera, Byron).
W 1823 roku władze carskie osadziły Mickiewicza w więzieniu za działalność w organizacjach filomackich. Zesłany w głąb Rosji zapoznaje się z jej życiem literackim oraz działalnością spiskową. W 1829 roku poecie udało się opuścić Rosję i rozpocząć prawie dwuletnią wędrówkę po Europie.
W grudniu 1830 roku do Rzymu gdzie przebywał poeta, dociera wiadomość o polskim powstaniu, bezowocnie próbował przyłączyć się do powstania, które zgodnie z przewidywaniami zakończyło się klęską. Po nieudanym powstaniu rozpoczął się okres przymusowej emigracji. Poeta podzielił los rozbitków i trafił do Paryża, gdzie spędził resztę swojego tułacznego życia. „Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 i 1812 roku w dwunastu księgach wierszem” bo taki był pierwotny tytuł poematu, powstał w 1834 roku, jak sam Mickiewicz pisał w swoich listach, ze jego intencją było stworzenie dzieła w stylu Goethego i Waltera Scotta. Główną motywacją, która zadecydowała o napisaniu „Pana Tadeusza” była przemożna tęsknota „za krajem lat dziecinnych” a także gorycz klęski powstania, pogłębiona sporami w kręgu polskiej emigracji i chęć duchowego jej zjednoczenia wizją utraconej ojczyzny.
Fabuła utworu zawiera elementy typowego romantycznego, historycznego utworu: spór dwóch rodów szlacheckich, wątek miłosny, charakterystyka głównego bohatera. Historia akcji właściwej utworu ma miejsce pomiędzy dwoma wydarzeniami historycznymi jakimi są uchwalenie Konstytucji 3 maja i kampanią Napoleona ma ziemiach polskich. Całość tworzy wyidealizowany obrazek litewskiego życia z początku wieku.
Ktoś mógłby zapytać jak dzieło o takim charakterze mogło zostać polską epopeją narodową. Rzeczywiście przyjęcie Pana Tadeusza kiedy po raz pierwszy się ukazał było inne niż autor się spodziewał. Potrzeba było troszkę czasu aby dostrzec ukryte treść i właściwie odczytać utwór.
Sielankowo-elegijny choć nie pozbawiony dramatycznych momentów obraz kraju ojczystego, jego krajobrazu i realiów potocznego życia ludzi, został zarysowany wokół szlacheckiego dworu w Soplicowie. Jego mieszkańcy kultywują ciągłość rodzimej tradycji, patriotyzm, przywiązanie do ziemi, do starego obyczaju i norm etycznych kształtujących poczucie sprawiedliwości w stosunkach międzyludzkich i sąsiedzkich. Te właśnie cechy charakteru narodowego pozwalają im przezwyciężyć w sobie typowe wady takiej jak warcholstwo, prywatę, bezprawie. W imię tych zasad ukazane w utworze zwaśnione grupy społeczne połączy wspólna idea walki narodowowyzwoleńczej.
„Pan Tadeusz” choć ma charakter typowo polski został przetłumaczony na wszystkie europejskie języki. Nie jest to utwór pochwalny, który ukazuje Polsce w przejaskrawionych kolorach. W 10 000 linijek tylko jedna, mówiąca o polskiej kawie ze jest najlepsza, ma charakter pochwalny. Jest to utwór mówiący o miłości do ojczyzny. „Pan Tadeusz” powinien stanowić cegiełkę w piramidzie świadomości narodowej każdego Europejczyka.