Prawo zobowiazań- dowody.

Dowody wykonania zobowiązań
• Jeżeli świadczenie polega na czynieniu na dłużniku spoczywa ciężar dowodu, że je spełnił, a system prawny pomaga mu w jego uzyskaniu
• Dowody (pokwitowanie, dokumenty, faktury, oględziny, świadkowie)
• Niweczy prawo wierzyciela do żądania wykonania świadczenia
• Zwalnia dłużnika od obowiązku świadczenia
• Świadczeń o zaniechanie się nie dowodzi

Uprawnienie wierzyciela do żądania do pokwitowania
• W żadnym razie nie jest ograniczone
• Może dotyczyć każdego świadczenia, bez względu na jego treść
• Treść pokwitowania jest pochodną oczekiwań dłużnika, adekwatną do jego zachowania się w wykonaniu zobowiązania
• Z natury pokwitowanie ma formę pisemną, ale dłużnik jest uprawniony do żądania pokwitowania w formie szczególnej
• Koszty pokwitowania, o ile nie umówiono się inaczej ponosi dłużnik

Skutki spełnienia świadczenia okazującemu pokwitowanie
• Powoduje zwolnienie dłużnika, o ile nie było zastrzeżone w treści zobowiązania albo nie wynika to z późniejszych ustaleń, iż świadczenie ma być spełnione do rąk własnych wierzyciela (art. 464 k.c.)
• Skuteczność domniemania jest niezależna od tego czy dług ma charakter oddawczy czy odbiorczy
• Domniemanie skuteczności spełnienia świadczenia wobec okazującego pokwitowanie obala działanie dłużnika w złej wierze
• Ryzyko wystawienia pokwitowania przed wykonaniem obciąża wierzyciela

Skutki istnienia dokumentu stwierdzającego zobowiązanie w razie wykonania świadczenia przez dłużnika
• Nie umowa np. znak legitymacyjny, pisma będące dowodem istnienia wierzytelności
• Dłużnik może żądać zwrotu dokumentu
• W razie uzasadnionego interesu wierzyciela w utrzymaniu dokumentu, dłużnik może żądać uczynienia na dokumencie stosowanej wzmianki o wykonaniu zobowiązania
• Utrata przez wierzyciela dokumentu stwierdzającego zobowiązania, uprawnia dłużnika do żądania obok pokwitowania, pisemnego oświadczenia wierzyciela o utracie dokumentu
• W razie niespełnienia żądań dłużnika w odniesieniu do dokumentu stwierdzającego zobowiązanie, dłużnik jest uprawniony do wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia, albo do złożenia przedmiotu do depozytu sądowego.

Domniemania wynikające z pokwitowania
• Domniemanie zapłaty należności ubocznych (np. odsetki, koszty procesu)
• Domniemanie spełnienia roszczeń okresowych wymagalnych wcześniej (np. czynsz najmu czy dzierżawy, wynagrodzenie ze stosunku pracy)


Skutki odmowy pokwitowania
• Prawo dłużnika do powstrzymania się ze spełnieniem świadczenia – istnieje tylko wtedy, gdy prawo upoważnia dłużnika do powstrzymania
• Prawo do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

Wpływ zmiany stosunków na umowę (rebus sic stantibus)
• Wzmacnia zasadę pacta sunt servanda
• Eliminuje potrzebę odwoływania się do gospodarczej niemożliwości świadczenia
• Upoważnia do modyfikowania zobowiązań, których źródłem jest umowa
• Źródłem modyfikacji zobowiązania jest roszczenie jednej ze stron umowy
• Szczególne przypadki uzasadniające modyfikację zobowiązana (art. 458, 490, 622, 629-632, 700, 732, 848, 896-900, 907 §2, 913 k.c.)

Przesłanki modyfikacji umowy przez sąd
• Wystąpienie nadzwyczajnej zmiany stosunków
• Nieprzewidywalność nadzwyczajnej zmiany stosunków przy zawieraniu umowy
• W zmienionych warunkach spełnienie świadczenia zgodnie z treścią umowy byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami lub groziłoby jednej ze stron rażącą stratą
• Uzasadnienie modyfikacji umowy zasadami współżycia społecznego
• Istnienie związku przyczynowego między okolicznościami uzasadniającymi modyfikację zobowiązania

Nadzwyczajna zmiana stosunków
• Zmiana w porównaniu z okolicznościami towarzyszącymi zawarciu umowy
• Zmiana musi być spowodowana niezwykłymi okolicznościami, które rzadko się zdarzają, są niepospolite, wyjątkowe, niezwykłe lub niebywałe

Nieprzewidywalność zmiany stosunków
• Nieuwzględnienie przez strony ryzyka, jakie może towarzyszyć wykonaniu umowy
• Podstawą oceny na ile można było przewidzieć zmianę stosunków jest należyta staranność oczekiwana od kontrahentów
• Oceny przewidywalności należy dokonywać w oparciu o kryteria obiektywne

Groźba rażącej szkody
Gdy wystąpił ogromny wzrost lub spadek wartości świadczenia jednej ze stron, a zwłaszcza jeśli spełnienie świadczenia przez dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania oznaczałoby naruszenie równowagi między świadczeniami stron,w bardzo znaczącym rozmiarze.

Sposoby kształtowania zobowiązania przez sąd
• Zmiana sposobu wykonania zobowiązania (np. odłożenie terminu płatności, rozłożenie sumy pieniężnej na raty
• Zmiana wysokości świadczenia (np. podwyższenie lub obniżenie świadczenia jednej lub obu stron
• W sytuacji gdy nie jest możliwe przywrócenie zachwianej równowagi świadczenia sąd może orzec o rozwiązaniu umowy. W razie potrzeby sąd może orzec o wzajemnych rozliczeniach stron.



Charakter unormowania klauzuli rebus sic stantibus
• Przepis prawa sędziowskiego
• Orzekanie tylko na żądanie strony
• Sąd nie jest związany żądaniem strony (w gestii sądu nie leży rodzajowa zmiana świadczonych rzeczy)
• Z dobrodziejstwa klauzuli nie może skorzystać strona, która popadła w zwłokę