Prawo zobowiazań- okoliczności odpowiedzialności za szkodę.

Podstawowa zasada odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez zwierzęta (art. 431 §1 k.c.)
• Odpowiedzialność ponosi chowający (ten kto przez dłuższy czas otacza zwierzę opieką, daje mu schronienie, karmi, leczy itp.) lub posługujący (wykorzystuje zwierzę dla własnego celu, nawet przez czasowe posiadanie) się zwierzęciem.
• Zwierzę wyrządza szkodę z własnego popędu (samoistnie)
• Obejmuje zwierzęta hodowane lub hodowlane
• Odpowiedzialność oparta na zasadzie winy w nadzorze (culpa in custodiendo)
Reguła z tego artykułu nie dotyczy zwierząt dzikich. Jednakże dotyczy zwierząt formalnie dzikich ale utrzymanych (w fermach hodowlanych np. lis w fermach hodowlanych, lew w zoo). Przepis dotyczy też zwierząt uznanych potocznie za domowe a także zwierzęta hodowlane.

Przesłanki odpowiedzialności
• Fakt chowania zwierzęcia lub posługiwania się nim przez adresata zwierzęcia
• Zdarzenie, jakim jest zachowanie się zwierzęcia wyrządzającego szkodę – zdarzeniem nie musi być bezpośrednie zachowanie się zwierzęcia wyrządzające szkodę np. zatrzymanie spłoszonego konia
• Wystąpienie szkody
• Związek przyczynowy między szkodą a tym zdarzeniem – nie musi być bezpośredni

Okoliczności zwalniające od odpowiedzialności
Wykazanie przez chowającego lub posługującego się zwierzęciem braku winy własnej i innych osób za które ponosi odpowiedzialność (np. zwierzę zostało skradzione lub uwolnione przez osobę trzecią). Nie zwalnia od odpowiedzialności wykazanie, że zwierzę zabłąkało się lub uciekło.

Odpowiedzialność wg zasady słuszności (art. 431 §2)
• Brak podstaw odpowiedzialności chowającego lub posługującego się zwierzęciem
• Porównanie stanu majątkowego chowającego lub posługującego się zwierzęciem i poszkodowanego
• Uzasadnienie naprawienia szkody musi znajdować oparcie w zasadach współżycia społecznego

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez rzeczy
• Szkoda wyrządzona wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia (art. 433 k.c.) Nie obejmuje to przypadków szkody wyrządzonej przez spadający z dachu śnieg, zwisające sople lodu, czy flagi.
• Szkoda wyrządzona przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części (art. 434 k.c.). Budowlą jest dzieło rąk ludzkich trwałe związane z gruntem (budynki, mury, wieże, mosty, zapory). Częścią budowli są jej części składowe (windy, drzwi, piece, kominy, balkony, balustrady, pokrycie dachów).
Odpowiedzialności nie można przenosić na elementy przyrody np. wodospady, jaskinie a także na ruchomości niezwiązane z nieruchomością np. stragany. Nie ma znaczenia czy budowla została ukończona czy też nie.
Oderwanie się części budowli – następstwo rozluźnienia części budowli z budowlą
Część budowli – element trwale nierozerwalny z budowlą

Zasada odpowiedzialności
Zasada ryzyka

Podmioty odpowiedzialne
• Art. 433 k.c. – zajmujący pomieszczenie nawet bez tytułu prawnego (nawet zajmujący pustostan). Nie można bronić się faktem, że z budynku korzystają inne osoby.
• Art. 434 k.c. – samoistny posiadacz budowli

Przesłanki odpowiedzialności zajmującego pomieszczenie
Wyrządzenie szkody wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem czegoś z pomieszczenia. Bez znaczenia jest przyczyna zdarzenia, czy jest to efekt działania lub zaniechania ludzkiego czy zdarzenia przypadkowego.

Okoliczności zwalniające zajmującego pomieszczenie od odpowiedzialności
• Siła wyższa
• Wyłączna wina poszkodowanego
• Wyłączna wina osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.

Przesłanki odpowiedzialności samoistnego posiadacza
• Fakt posiadania samoistnego po stronie adresata roszczenia
• Nastąpienie zdarzenia w postaci zawalenia się budynku lub oderwania jego części
• Szkoda
• Związek przyczynowy między szkodą a tym zdarzeniem

Okoliczności zwalniające samoistnego posiadacza
• Wykazanie, że wypadek nie nastąpił wskutek braku utrzymania budowli w należytym stanie
• Wykazanie, że wypadek nie wystąpił wskutek wady w budowie
Okolicznościami zwalniającymi będą:
• Spowodowanie szkody przez poszkodowanego niekoniecznie zawinione
• Siła wyższa i inne zdarzenia np. ruchy górotwórcze
• Zachowanie się osoby trzeciej za którą posiadacz nie ponosi odpowiedzialności

Szkody wyrządzone w związku z użyciem sił przyrody
• Szkody wyrządzone ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu (art. 435 k.c.)
• Szkody wyrządzone ruchem pojazdu komunikacyjnego (art. 436 k.c.)

Zasada odpowiedzialności
Zasada ryzyka

Podmiot odpowiedzialny
• Prowadzący przedsiębiorstwo na własny rachunek (art. 435 k.c.)
• Samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji (art. 436 k.c.)



Przesłanki odpowiedzialności prowadzącego przedsiębiorstwo
• Wykazanie charakteru przedsiębiorstwa wprawianego w ruch siłami przyrody (np. para, prąd, gaz, paliwo płynne). Nie można do sił przyrody zakwalifikować energii własnej człowieka czy zwierzęcia. Chodzi o źródła energii inne niż człowiek i zwierzę wykorzystywane przez człowieka w warunkach niezawładniętych przez człowieka przez co sprowadzają ryzyko wystąpienia reakcji nie do przewidzenia. Art. 435 wskazuje okoliczność elektryczności. Kryterium rozgraniczającym przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody od innych przedsiębiorstw nie może być liczba zastosowanych maszyn przez przedsiębiorstwo. Granicą jest możliwość osiągniecia celu dla którego przedsiębiorstwo zostało powołane. Jeśli przedsiębiorstwo może osiągnąć swój cel bez zaprzęgania sił przyrody to nie jest to przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody. Jeśli tego celu bez wykorzystania sił przyrody nie da się osiągnąć to przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem wprawianym w ruch siłami przyrody np. pożar wywołany przez kino objazdowe. Uznano, że kino jest takim przedsiębiorstwem, bo bez energii kino nie mogło realizować celu dla którego zostało ustanowione. Przedsiębiorstwo budowlane nie musi być takim przedsiębiorstwem, bo nie musi wykorzystywać sił przyrody do osiągnięcia celu np. trudno wyobrazić sobie przedsiębiorstwo budowlane budujące wysokie konstrukcje bez żurawia.
• Wykazanie ruchu przedsiębiorstwa – sam fakt wykorzystywania siły przyrody nie jest wystarczający do wykazania odpowiedzialności czyli przesłanką jest ruch przedsiębiorstwa. W ujęciu węższym ruch to ruch urządzeń maszyn napędzanych siłami przyrody. W ujęciu szerszym nie jest wymagany związek przyczynowy miedzy aktywnością maszyn a siłami przyrody. Chodzi o każdą działalność przedsiębiorstwa niekoniecznie związana z siłami przyrody. Np. w nocy w fabryce farb i lakierów nikt nie pracował, nie był pilnowany i była ona wyłączona. Nastąpił wybuch rozpuszczalnika w kotłach koniecznego do produkcji farb. Szkoda była znacząca, bo osoby mieszkające niedaleko fabryki były poszkodowane. Przyjęto, że przedsiębiorstwo jest w ruchu mimo, że w aktualnym momencie siła przyrody nie była wykorzystana, ale bez gromadzenia rozpuszczalnika fabryka nie mogła realizować celu jakim jest produkcja farby. Inny przykład – utrzymywanie dworca kolejowego – ktoś się poślizgnął w nocy na peronie. Przedsiębiorstwo jest w ruchu bo trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie dworca gdyby nie posiadało peronu.
• Wykazanie szkody
• Wykazanie związku przyczynowego pomiędzy ruchem przedsiębiorstwa a szkodą Może istnieć związek czasowy, funkcjonalny i miejscowy. Mówiąc o związku przyczynowym należy pamiętać, że ten związek może pozostawać w relacji funkcjonalnej i to wystarczy a czasami musi być też czasowy i miejscowy. Nie musi być zawsze czasowy bo skutki szkodliwego działania mogą materializować się dopiero po jakimś czasie.

Okolicznosci egzoneracyjne
• Siła wyższa
• Wyłączna wina poszkodowanego
• Wyłączna wina osoby trzeciej za którą prowadzący przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności