Prawo zobowiazań- nienależyte wykonanie zobowiązania.

Przesłanki odpowiedzialności dłużnika:
• Szkoda
• Spowodowanie szkody niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania
• Związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą wierzyciela
Możliwości ekskulpacyjne dłużnika są uzależnione od wykazania, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności (udowodnienie rzeczywistej przyczyny niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania lub wykazanie, iż przy wykonaniu zobowiązania dołożył on należytej staranności).
Odpowiedzialność dłużnika została oparta o domniemanie winy czyli domniemywa się bezprawność jego zachowania prowadzącą do niewykonania zobowiązania czy nienależytego wykonania.

Modyfikowanie zakresu odpowiedzialności dłużnika
Granice odpowiedzialności dłużnika wyznacza swoboda umów oraz art. 473 §2 k.c. w zasadzie nie jest ograniczane rozszerzanie zakresu odpowiedzialności dłużnika (może dłużnik odpowiadać za szkody będące wynikiem okoliczności przypadkowych czy działania siły wyższej). Granice łagodzenia odpowiedzialności są wyznaczone wyraźnie i bezwzględnie. Niedopuszczalne jest wyłączenie odpowiedzialności za szkodą wyrządzoną umyślnie czyli w sposób wysoce naganny.

Przyczyny wygaśnięcia zobowiązań
• Spełnienie świadczenia przez dłużnika zgodnie z treścią zobowiązania i wsposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu
• Spełnienie świadczenia odszkodowawczego
• Świadczenie przez dłużnika za zgodą wierzyciela w miejsce wykonania
• Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
• Potrącenie
• Odnowienie
• Niemożliwość świadczenia ze względu na okoliczności za które dłużnik nie odpowiada (przypadkowa niemożliwość świadczenia)
• Zwolnienie z długu przez wierzyciela (art. 508 k.c.)
• Rozwiązanie stosunku prawnego
• Połączenie w jednej osobie praw wierzyciela i obowiązków dłużnika
• Umorzenie zobowiązania z powodu nadzwyczajnych okoliczności
• Spełnienie się warunku rozwiązującego dodanego do zobowiązania
• Śmierć jednej ze stron w wypadku, gdy zobowiązanie ma ściśle osobisty charakter
• Nadejście przewidzianego w umowę terminu zakończenia zobowiązaniowego stosunku prawnego

Świadczenie w miejsce wykonania (datio in solutum)
Elementy datio in solutum (art. 453 k.c.)
• Umowa między wierzycielem a dłużnikiem co do tego, iż nowe świadczenie zostanie zaofiarowane i przyjęte w celu umorzenia dawnego zobowiązania
• Faktyczne spełnienie przez dłużnika owego nowego świadczenia, ustalonego w tej umowie

Odnowienie (nowacja)
Odnowienie stosowanie do treści art. 506 k.c. jest umową zawartą między wierzycielem a dłużnikiem, w której dłużnik w celu umorzenia zobowiązania zobowiązuje się spełnić nowe świadczenie (nowa istotna treść lub nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej). Służy to likwidacji ujemnych skutków upływu czasu.

Przesłanki odnowienia
• Istnienie ważnego zobowiązania
• Zaciągnięcie nowego zobowiązania (innego co do treści albo innego co do jego podstawy prawnej)
• Zamiar umorzenia zobowiązania dotychczasowego

Skutki odnowienia
• Wygaśnięcie dotychczasowego zobowiązania
• Powstanie zobowiązania nowego
• Wygaśnięcie wszelkich praw dodatkowych związanych z zobowiązaniem dotychczasowym, które ulega umorzeniu

Potrącenie
• Umowne (dwustronne), którego możliwość jest podporządkowana ogólnym regułom systemu kontraktowego z wyłączeniem przepisów k.c. dedykowanych dla potrącenia ustawowego, co nie znaczy że strony mogą w umowie przewidzieć zastosowanie tych przepisów
• Ustawowe (jednostronne), uregulowane w art. 498 – 505 k.c.

Funkcje potrącenia
• Funkcja zapłaty (umorzenie, które stwarza sytuację jakby dłużnicy spełnili świadczenie)
• Funkcja egzekucyjna (samodzielna, prywatna egzekucja)
• Funkcja gwarancyjna (gwarancja, pewność i szybkość)

Przesłanki potrącenia (ustawowego)
• Wzajemność wierzytelności (istnienie dwóch wierzytelności w sytuacji w której potrącający był równocześnie wierzycielem oraz dłużnikiem swego wierzyciela)
• Tożsamość osób a więc istnienie wierzytelności między tymi samymi osobami
• Jednorodzajowość świadczeń obu wierzytelności (pieniądze lub świadczenia oznaczone rodzajowo, niektórzy dodają, że świadczenia rodzajowe muszą być tej samej jakości)
• Wymagalność wierzytelności
• Zaskarżalność wierzytelności
• Brak przesłanek negatywnych

Wierzytelność potrącającego jest wymagalna, gdy:
• nadejdzie termin, w którym należne potrącającemu świadczenie ma być spełnione
• Potrącający w braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia wezwał drugą stronę do niezwłocznego uiszczenia należnego świadczenia
• Upłynął określony termin do wypowiedzenia przez potrącającego zobowiązania nie zawierającego terminu należnego mu świadczenia
• Dłużnik wierzytelności potrącającego stał się niewypłacalny, a potrącający zażądał spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin
• Zabezpieczenie wierzytelności potrącającego uległo znacznemu pogorszeniu wskutek okoliczności za które odpowiedzialność ponosi dłużnik, a potrącający zażądał spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin
• Nastąpiło ogłoszenie upadłości dłużnika wierzytelności potrącającego

Zaskarżalność wierzytelności
• Muszą nadawać się do dochodzenia przed sądem lub innym organem
• Z potrącenia wyłączone są zobowiązania niezupełne (naturalne)
• Wierzytelność przedawniona może być potrącona jeżeli w chwili gdy potrącenie było możliwe, przedawnianie jeszcze nie nastąpiło

Ograniczenie potrącenia
• Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią w sytuacji, gdy dłużnik stał się wierzycielem swojego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia, albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili (art. 504 k.c.)
• Wierzytelności nie ulegające zajęciu
• Wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania
• Wierzytelność wynikająca z czynów niedozwolonych
• Wierzytelności, których potrącenie jest wyłączone na mocy przepisów szczególnych

Dokonanie potrącenia
• Oświadczenie o potrąceniu, które wywołuje skutek umarzający z chwilą dojście oświadczenia do drugiej strony, o ile zostanie złożone w czasie istnienia stanu tzw. potrącalności
• Jest jednostronnym, prawnokształtującym oświadczeniem woli, wywierającym wpływ na stosunki majątkowe innych osób, od momentu, kiedy potrącenie stało się możliwe (moc retroaktywna)
• Może być złożone w formie dowolnej
• Nie może być złożone z zastrzeżeniem warunku lub terminu

Skutek potrącenia
• Powoduje umorzenie wierzytelności do wysokości mniejszej wierzytelności
• Wierzytelność raz potrącone nie mogą być jako nieistniejące, przedmiotem ponownego przeciwstawienia do potrącenia
• Wygasają prawa akcesoryjne zabezpieczające daną wierzytelność
• Przerywa bieg przedawnienia roszczenia strony przeciwnej

Depozyt sądowy
Przesłanki złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
• Muszą wystąpić określone ustawą przeszkody w wykonaniu świadczenia dotyczące osoby wierzyciela
• Muszą istnieć określone świadczenia, których przedmioty nadają się do złożenia do depozytu sądowego (rzeczy ruchome takie jak pieniądze, kosztowności, książeczki oszczędnościowe, papiery wartościowe, dokumenty oraz przedmioty, które mogą być przyjęte do depozytu na zasadach ogólnych)
• Miejscem przechowywania przedmiotów przyjętych do depozytu sądowego jest sąd lub bank, w odniesieniu do pewnych przedmiotów sąd może wyznaczyć inne miejsce.

Okoliczności uzasadniające złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
• Sprzeciw chociażby jednego z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego (art. 381 §2)
• Bezpodstawna odmowa wydania przez wierzyciela pokwitowania
• Bezpodstawna odmowa zwrotu przez wierzyciela dokumentu stwierdzającego zobowiązanie lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu
• Gdy dłużnik wskutek okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności nie wie kto jest wierzycielem albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela
Jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolność do czynności prawnej anie przedstawiciela uprawnionego do odbioru świadczenia
Jeżeli wierzytelność jest sporna między kilkoma osobami

Obowiązki dłużnika w przypadku złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
• Bezzwłoczne zawiadomienie wierzyciela o złożeniu, chyba że zawiadomienie napotyka ciężkie do przezwyciężenia przeszkody. Wymagane jest zawiadomienie jest zastępowane stosownym ogłoszeniem publicznym
• Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie ad probationem
• Niewykonanie obowiązku zawiadomienia rodzi obowiązek naprawienia szkody wynikłej z tej przyczyny
• Uchybienie obowiązkowi zawiadomienia nie wpływa na ważność złożenia przedmiotu do depozytu

Skutki złożenia przedmiotu do depozytu (słabsze)
• Wierzyciel, który wytoczył powództwo o spełnienie świadczenia może zostać skierowany przez dłużnika po odbiór świadczenia do depozytu sądowego
• Dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku pieczy nad zdeponowanymi rzeczami, także w odniesieniu do rzeczy oznaczonych gatunkowo, albowiem doszło do konkretyzacji przedmiotu świadczenia
• W razie zobowiązania wzajemnego odpada możliwość powoływania się przez wierzyciela (dłużnika wzajemnego) na zarzut niewykonania umowy
• Na wierzyciela przechodzi ryzyko przypadkowego zniszczenia, utraty lub uszkodzenia przedmiotu świadczenia
• Jeżeli chodzi o świadczenia pieniężne, dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku płacenia odsetek. Obowiązek ten odżywa ex tunc

Skutki silniejsze
• Wygaśnięcie zobowiązania wskutek odebrania
• Wpis od kw = wykreślenie
• Wygaśnięcie praw akcesoryjnych

Depozyt nieprawidłowy
• Pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku stają się własnością przechowującego czyli Skarbu Państwa
• Skarb Państwa jest zobowiązany do zwrotu takiej sumy lub takiej samej rzeczy
• Składający przedmiot świadczenia do depozytu jest zwolniony z wszelkich ryzyk z tym związanych w zamian przechowawca uzyskuje możliwość rozporządzania przedmiotem w obranym przez siebie celu.