Zadania obrony cywilnej i ochrony ludności.

Państwo stara się zapewnić swoim obywatelom odpowiednie warunki życia i rozwoju, zaspokajając potrzeby poszczególnych jednostek i grup społecznych. Jedną z elementarnych potrzeb jest bezpieczeństwo: indywidualne (osobiste) oraz zbiorowe (publiczne). Jeśli chodzi o zagrożenia bezpieczeństwa osobistego, to zaliczamy to nich między innymi prawdopodobieństwo: kradzieży, pobicia, gwałtu, wymuszenia, szantażu, oraz gróźb karalnych. Bezpieczeństwu zbiorowemu zagrażają:ataki terrorystyczne, zamieszki uliczne, tak zwana zorganizowana przestępczość, a także siły natury - huraganowe wiatry, obfite opady, ekstremalne mrozy, susze i upały, powodzie, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów, rozległe pożary lasów i katastrofy przemysłowe. Poważne zagrożenia publiczne mogą destabilizować sytuację w kraju (np. zamieszki antyrządowe w Stanach Zjednoczonych związane z wojną wietnamską, 1965-1973). Bywają też przyczyną rozpadu państw lub nawet ich upadku (np. rewolucja w Rosji w 1917 r., fala dążeń narodowościowych w Jugosławii po 1989 r.). W celu zapewniania obywatelom poczucia bezpieczeństwa państwo utrzymuje w stałej gotowości odpowiednie siły i środki, tworzy wyspecjalizowane instytucje i stosuje wypróbowane reguły postępowania, czyli tworzy system bezpieczeństwa narodowego. System bezpieczeństwa narodowego w Rzeczypospolitej Polskiej składa się z: podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym (parlament, prezydent, Rada Ministrów, organy dowodzenia sił zbrojnych), podsystemów wykonawczych (siły i środki: ministrów, centralnych organów administracji rządowej, województw, organów samorządu terytorialnego itd.). Odpowiadają one za ochronę państwa i obywateli przez różnymi rodzajami zagrożeń. Przed utratą zdrowia i mienia, przez pożarem chronią: służba zdrowia, policja, oraz straż pożarna. Zbiorowym bezpieczeństwem natomiast zajmują się: wojsko, rząd, a także parlament. Celem obrony cywilnej (OC) jest ochrona ludności cywilnej przed niszczącymi skutkami działań zbrojnych i klęsk żywiołowych. Początki zorganizowanej samoobrony ludności cywilnej sięgają w Polsce okresu międzywojennego. Pamiętając o masowych stratach wśród ludności cywilnej i o zniszczeniach infrastruktury technicznej w czasie I wojny światowej, podjęto działania prawne i organizacyjne , zmierzające do zminimalizowania strat podczas ewentualnych przyszłych konfliktów zbrojnych. Po zakończeniu II wojny światowej, wobec pojawienia się nowych rodzajów broni masowego rażenia, zakres zadań obrony cywilnej znacznie się poszerzył. Dostrzeżono jej znaczenie także przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych, katastrof ekologicznych i rozległych awarii przemysłowych. Podstawowe dokumenty prawne dotyczące działania obrony cywilnej to Konwencje Genewskie (1949) o ochronie ofiar wojny, a także protokoły dodatkowe (1977) do tych konwencji. Strukturę organizacyjną i zasady działania obrony cywilnej określają wewnętrzne regulacje prawne każdego państwa. Przedsięwzięcia Obrony Cywilnej Rzeczypospolitej Polskiej są realizowane przez organa administracji publicznej (wojewodzie, władze samorządowe szczebla powiatowego i gminnego) i innych jednostek (np. straży pożarnej, policji).Najważniejsze polskie normy prawne w tej dziedzinie to Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z 1967 roku (z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin z 2002 roku. Międzynarodowym znakiem rozpoznawczym obrony cywilnej jest niebieski trójkąt równoboczny na pomarańczowym tle, umieszczany na flagach, opaskach naramiennych, odzieży, umundurowaniu formacji OC, środkach transportu oraz obiektach (np. schronach i magazynach).