Czas akcji-kilka miesięcy między czerwcem a końcem lata,około dwadzieścia lat po powstaniu styczniowym. - Korczyn – dwór ziemiański
Benedykta Korczyńskiego,Osowce – majątek Andrzejowej, Olszynka- gdzie mieszkają Kirłowie, Zaścianek Bohatyrowiczów,na Wołoszczyźnie
(jedynie wspomniane).mogiła-usypany z ziemi kurhan,porosły trawą,przypominający czasy zrywu niepodległościowego.W zbiorowej
mogile spoczywa 40powstańców.Mogiła to symbol pamięci,hołd złożony patriotyzmowi powstańców,symbol jedności narodowej i
rodowej,nadzieja na zjednoczenie i wolność.Justyna Orzelska-zraniona przez Zygmunta.Po śmierci matki zamieszkuje z ojcem w
Korczynie.Postanawia spędzic życie z Janem Bohatyrowiczem. Lubi przyrodę,nie boi się pracy.Posiada niewielkie wykształcenie,umie
grac na pianinie i mówic po francusku.Jan Bohatyrowicz-żyje w harmonii z naturą i otoczeniem,akceptowany i lubiany prez innych
.Pracowity,szlachetny.Zdolny do głębokiej miłości,wybiera na żonę Justynę.Zygmunt Korczyński-rani Justynę,rozkochuje są w
sobie,następnie odrzuca i poślubia inną.Nie liczy się z uczuciami innych.Rani Klotyldę,nie kocha jej,traktuje jak przedmiot.Jest słaby
,próżny,znudzony życiem.Niezdolny do głębszej refleksji.Benedykt-właściciel Korczyna.Reprezentuje patriotyzm pracy.Po upadku
powstania jest zmęczony walką o utrzymanie ziemi,myśli o wyjeździe do Rosji.Towarzyszą mu smutek i milczenie.Stac go na tolerancję.
Emilia-brakuje jej woli życia,energii,determinacji.Nie umie porozumiec się z mężem.Miewa ataki migreny.Jest kobietą nieszczęśliwą,a
także zbyt słabą,by zmienic swoją postawę i cieszyc się życiem.Marta Korczyńska-w młodości odrzuca oświadczyny Anzelma.Jej życie
jest pełne trudu,zapomnienie odnajduje w pracy,która staje się jej ucieczką przez wspomnieniami.Dba o dom Benedytka,wychowuje
jego dzieci.Jest smutna,ale uczciwa i odważna.Teofil-konkuruje z Zygmuntem o względy Justyny.Nie jest zdolny do miłości,prowadzi
nieodpowiedzialny tryb życia.Planuje uwiedzenie Justyny,rozmawia o tym z Kirłową.
Benedykt i Marta poświęcają się pracy.Marta w pracy odnajduje ucieczkę przed trudem samotnego życia.Dla nich praca jest
radością,sensem życia,źródłem godności.Praca jest najwyższą wartościa. Bezproduktywne lenistwo-Kirło,Emilia,Zygmunt,Różyc-nie
potrafia życ odpowiedzialnie,uciekają przed codziennością w świat sztuki,pustki,zepsucia. W popowstaniowej rzeczywistości egzystują
dwa pokolenia Polaków. Do pierwszego należą: Benedykt i Dominik Korczyńscy, Andrzejowa Korczyńska, Marta i Emilia, Kirłowie i
Darzeccy oraz Anzelm Bohatyrowicz. Dla nich powstanie styczniowe było ważnym i przełomowym przeżyciem i na zawsze pozostało
w ich wspomnieniach. Reprezentantami drugiej, młodszej, generacji są: Witold Korczyński, Jan Bohatyrowicz, Justyna Orzelska i
Zygmunt. Dorastali oni w czasach represji zaborcy po klęsce powstania i choć sami nie byli świadkami krwawych walk, to również
miały one wpływ na ich życiowe wybory.
Wątki:patriotyczne(powstanie styczniowe,praca,cierpienie),społeczne(sytuacja chłopów i szlachty po powstaniu)
,uczuciowe(milosc Jana i Cecylii,Jana i Justyny,wygaśnięcie uczuc pomiędzy Emilią i Benedyktem).utylitaryzm-dobre
jest to, co jest pożyteczne dla poprawy sytuacji narodu lub pojedynczych ludzi.dekadentyzm-zniechęcenie życiem,cynim,pesymizm.