Charakterystyka Jacka Soplicy i jego przemiana wewnętrzna

Adam Mickiewicz przedstawia zupełnie nową postawę polskiego bohatera romantycznego w swym ostatnim z największych arcydzieł - w poemacie zatytułowanym "Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie ...". Akcja tej książki przedstawiona jest w latach 1811-1812 w Soplicowie - zamożnym folwarku szlacheckim. Pomimo tego, że tytułowym bohaterem tego utworu jest młody panicz - pan Tadeusz, dużo ciekawszą postacią jest Jacek Soplica. Jest on właściwie główną postacią tego utworu. Historia jego życia to jeden z głównych wątków książki.

Jacek Soplica jest to niezwykła dynamiczna postać i osobowość – przez całą akcję książki, zarówno w szalonych latach młodzieńczych, jak i w późniejszych, gdy występuje już pod postacią księdza Robaka. To typowy, zubożały szlachcic, jakich wiele było w tamtych czasach, w ówczesnej Polsce. Reprezentuje on drobną szlachtę. Lubi bawić się, spędzać czas na różnego rodzaju rozrywkach, dyskusjach, waśniach.

Cieszy się ogólnym szacunkiem wśród szlachty, jest lubiany. Z uwagi na swój bojowy charakter zostaje przywódcą szlachty litewskiej. Jacek potrafi łatwo jednać sobie ludzi, bywa często na sejmikach, jest zapraszany na różnego rodzaju zabawy lub przyjęcia do swoich znajomych. To raczej typ lekkoducha.

Lata młodzieńcze to właśnie te, można powiedzieć, "rozrywkowe". Jest z natury bardzo żywiołowy, jako jego główne cechy można wymienić: brak opanowania, impulsywność oraz porywczość. To człowiek kłótliwy, gwałtowny, nieokiełznany i samowolny, działa praktycznie tylko dla swej sławy i popularności. Powszechnie znany i utożsamiany z awanturnikiem, paliwodą, zabijaką i zawadiaką. Jednak jego najgorszą cechą jest pijaństwo. Mimo tych wszystkich wad cechuje go szczerość, otwartość a także prostolinijność. Jacek to człowiek ufny i raczej niestety naiwny. Cechuje go również śmiałość, którą przejawia w licznych potyczkach, porachunkach i pojedynkach ze szlachtą. Jest świetnym strzelcem i szermierzem, najlepszym na Litwie.

Szczególną przyjaźnią darzy go magnat Stolnik Horeszko, często zaprasza go na uczty do swojego zamku. Wykorzystując popularność Soplicy, zapewnia sobie tym samym dodatkowe poparcie na sejmikach. Jacek jednak, mimo swojej naiwności domyśla się, że przyjaźń Horeszka jest udawana, ale nie może opanować wzrastającego uczucia do Ewy, córki Horeszki. Ona również go kocha. Jednak jej ojciec, uznający Soplicę jedynie za kompana, nie dopuszcza myśli, że mógłby on zostać jego zięciem. Nie bez znaczenia pozostaje tu też stan majątkowy Jacka.

Starania Jacka o rękę Ewy kończą niepowodzeniem - podaniem mu "czarnej polewki" - jest to wielki afront. Nieszczęśliwy i urażony w swojej dumie postanawia zgromadzić mały oddział żołnierzy, opuścić Litwę i walczyć w Moskwie. Przed wyjazdem chce się jednak pożegnać się ze Stolnikiem, prosząc go jeszcze raz o rękę Ewy. Znów dostaje odmowę...

Straciwszy wszelką nadzieję wyjeżdża i poślubia ubogą dziewczynę, której nie kocha. Staje się szaleńcem opętanym żądzą zemsty. Nieszczęśliwa miłość sprawia, że najgorsza wada bierze górę - zaczyna pić na umór i traci szacunek wśród ludzi. W końcu nieszczęsna żona umiera z żalu, zostawiając mu syna Tadeusza.

Po jej śmierci Jacek Soplica zaczyna podróżować po kraju. Wszędzie krążą słuchy o zaręczynach Ewy z kasztelanem. Pewnego dnia, Jacek jeżdżąc wokół zamku, ze złością zauważa jak Stolnik bawi się - mimo boleści swej córki (która wcale nie chce wychodzić za mąż za mężczyznę przeznaczonego jej przez ojca). Przez głowę przemyka mu myśl o zemście. Nagle zauważa Moskali szturmujących zamek. W pierwszej chwili chce ocalić Ewę i przyjść z pomocą jej ojcu, lecz gdy widzi, że moskale przegrywają i zwycięski Stolnik znowu napawa się wygraną, uczucie zazdrości i zemsty staje się silniejsze. Nie bacząc na to co robi, Jacek chwyta karabin jednego z Moskali i strzela, raniąc śmiertelnie Stolnika. Wciąż jeszcze widać tu cechy nabyte w młodości – nadal nie może wyzbyć się porywczości i gwałtowności. Zaraz po tym nierozważnym czynie na miejscu zdarzenia pojawia się wierny sługa Horeszki – Gerwazy. Próbuje pomścić swego pana - strzela do Jacka, ale niecelnie.

Zabójstwo Stolnika Horeszki powoduje przełom i głęboką przemianę w jego życiu. Wszyscy uznają go za zdrajcę narodowego, a Moskale za swojego stronnika. Obdarzają go bogactwem oraz zaszczytami.

Przez ową przemianę i wszystkie inne wydarzenia Jacek pokornieje. Po burzliwych, młodzieńczych latach przychodzi czas na skruchę i poprawę. Na znak pokuty przyjmuje strój mnicha i staje się emisariuszem. Jacek od chwili ukazania się "Pana Tadeusza" jest symbolem nowego typu bohatera romantyzmu. Zbuntowany przeciwko złu, krzywdzie, przemocy i niesprawiedliwości. Dla dobra narodu rezygnuje całkowicie ze swojego życia osobistego. Jest teraz cichym myślicielem, do którego bardzo często ludzie zwracają się o radę, jest dla nich autorytetem w wielu sprawach. Z naiwnego, łatwowiernego chłopaka przeobraża się w dojrzałego mężczyznę, który odznacza się nie tylko sprytem, ale i inteligencją.

Pod przydomkiem Księdza Robaka zaczyna walczyć u boku Napoleona, nie dbając o sławę, często narażając na niebezpieczeństwo własne życie. Postanawia odkupić swoje winy młodości, walcząc o wolność ojczyzny. Czasami udaje mu się przedostać do kraju. Przenosi rozkazy wodzów, nawołuje Polaków do przygotowania powstania przed wkroczeniem wojsk Napoleona na Litwę - wiąże się z tym nadzieja na odzyskanie niepodległości. Staje się prawdziwym patriotą, bardzo kocha swoją ojczyznę.

Udaje mu się pogodzić rody Horeszków i Sopliców poprzez małżeństwo Tadeusza z Zosią. Podczas najazdu wojsk rosyjskich Jacek zostaje śmiertelnie ranny. Przed śmiercią dokonuje długiej spowiedzi, w której wyjawia swoje prawdziwe nazwisko i uzyskuje przebaczenie Gerwazego.

Według mnie, po przemianie Jacek Soplica to wzór prawdziwego patrioty, który wszystko jest w stanie poświęcić dla ojczyzny. Jest to postacią dynamiczną - jego charakter kształtuje się w trakcie rozwijania się akcji utworu. Mickiewicz w swoim utworze świadomie podkreśla, jak wielkie znaczenie w życiu człowieka odgrywa służba i poświęcenie dla ojczyzny oraz żarliwy patriotyzm, co powoduje, że przebaczamy Jackowi wszystkie grzechy jego młodości i stawiamy go w rzędzie tych bohaterów literackich, którzy stanowią dla nas wzory osobowe.