Pojezierze Mazurskie

WIADOMOŚCI OGÓLNE – POŁOŻENIE, PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY

Pojezierze Mazurskie z krainami sąsiednimi obejmuje ziemie położone miedzy dolina dolnej Wisły a granicą Polski na północy i wschodzie; na południu bez wyraźnej granicy przechodzi w rozległą Nizinę Mazowiecką. Obszar ten wynosi (wg danych z 1975 r.) 34,1 tys.km2 (10,8% powierzchni kraju), w tym powierzchni użytków rolnych-2025 tys. hektarów, lasów zaś 894,8 tys. hektarów. Lesistość tego obszaru jest stosunkowo wysoka, stanowi bowiem 26,3%. Pod względem administracyjnym prawie w całości leży ono w województwie warmińsko-mazurskim (kiedyś na obszarze 4 województw; elbląskiego, toruńskiego, olsztyńskiego i suwalskiego).

Niemal pośrodku Pojezierza Mazurskiego leżą wielkie jeziora mazurskie, a wśród nich największe jezioro w Polsce

Śniardwy i niewiele ustępujący mu zespół jezior Marmy i Śniardwy (największe polskie jeziora).

GLEBY

Gleby pojezierza Mazurskiego powstały w przeważającej większości z gliny zwałowej, która w wielkich masach została tu przyniesiona przez lądowód północny. Glina ta występuje na znacznych obszarach bezpośrednio na powierzchni lub na niewielkiej głębokości. Charakteryzuje ją duża zawartość i mała przepuszczalność, wskutek znacznej ilości bardzo drobnych cząstek.

Gleby Pojezierza Mazurskiego (wg H.Uggli, 1956) zostały ujęte w następujące typy i rodzaje:
1 - gleby bielicowe,
2 - gleby brunatne
3 - czarne ziemie
4 - gleby bagienne
5 - gleby różnych typów, wytworzone z namułów rzecznych oraz osadów pojeziernych
6 - gleby deluwialne

KLIMAT

Klimat Pojezierza Mazurskiego powstaje w ścisłym związku z położeniem geograficznym tego regionu. Wynika on ze ścierania się wpływów klimatu morskiego i kontynentalnego. Ze względu na stosunki termiczne Pojezierza Mazurskiego należy zaliczyć do najzimniejszego obszaru Pojezierza, a co za tym idzie występuje tam najkrótszy okres wegetacji, trwającym tylko ok.190 dni. Roczne opady atmosferyczne na Pojezierzu Mazurskim wynoszą na obszarach wzniesień i jezior 550-600 mm, na terenach miedzy Kętrzynem, a jeziorem Śniardwy 500-550 mm, natomiast w okolicy Lelkowa i Gołdapi przekraczają 700 mm .

WODY

Pod względem hydrograficznym Pojezierza Mazurskiego należy do najciekawszych regionów naszego kraju. Liczne naturalne szlaki wodne, duże bogactwo jezior i ich zgrupowania, prastare obszary bagien i torfowisk nadają tutejszemu krajobrazowi charakterystyczny wygląd, różnych od pozostałych regionów w Polsce.

Rzeki

Na szczególną uwagę zasługują 3 działy wodne: dorzecze Wisły z jej prawobrzeżnymi dopływami, dorzecze Pregoły odwadniają odwadniające przez Łynę i Węgorapę oraz rzeki przymorskie z Baudą i Pasłęką.

Jeziora

Zespół jezior pochodzenia polodowcowego na Pojezierzu Mazurskim liczy ponad 2700 naturalnych zbiorników wodnych o powierzchni 1ha. Największe centralne zgrupowania jezior, tzn. Wielkie Jeziora Mazurskie, jest położone między Węgorzem, Giżyckiem, Dyszem, Piszem, Rucianem, Mikołajkami i Rynem. Drugim znacznie mniejszym zespołem jest zgrupowanie jezior w okolicy Iławy, Starego Dzierzgonia i Ostródy. Poza tym Pojezierze mazurskie jest usiane mnóstwem jezior różnej wielkości.

Największe jeziora Pojezierza Mazurskiego (wg Kondrackiego 1972)
1) Śniardwy, pow.(109,7 km2), głębokość (23,4 m) mezoregion – Kraina Wielkich Jezior
2) Mamry, pow.(102,4 km2), głębokość (44 m) mezoregion – Kraina Wlk. Jezior
3) Jeziorak, pow.(32,3 km2), głębokość (12 m) mezoregion – Pojezierze Iławskie

Jeziora o głębokości maksymalnej powyżej 50 m:
1) Hańcza, głębokość (108 m) mezoregion – Pojezierze Suwalskie
2) Wigry, głębokość (73 m) mezoregion – Równina Augustowska
3) Wuksniki, głębokość (64 m)

Wśród jezior Pojezierza Mazurskiego wyróżniamy dwa zasadnicze typy:
a) jeziora rynnowe
b) jeziora morenowe

MAZURSKI PARK NARODOWY

Nad wielkimi jeziorami utworzony został jeden z pierwszych w Polsce parków krajobrazowych. Na terenach Mazurskiego Parku Krajobrazowego nie ma zbyt dobrych warunków do uprawy roślin. Gleby są mało urodzajne, przeważnie piaszczyste i gliniaste. Uprawę roli utrudniają tam głazy narzutowe. Uprawia się tam żyto, ziemniaki, owies i dość dużo lnu. Duża ilość łąk sprzyja hodowli bydła.

POCHODZENIE I CHARAKTERYSTYKA FLORY POJEZIERZA MAZURSKIEGO

Flora Pojezierza Mazurskiego jest dobrze poznana, szczególnie w odniesieniu do roślin naczyniowych. Naliczono tu 1258 gatunków roślin naczyniowych ujętych w 108 rodzin i 495 rodzajów (Polakowski, 1963).
Dzisiejszy świat flory i roślinności Pojezierza Mazurskiego ustalił się w wyniku zmian klimatycznych i edaficznych oraz wędrówek i osiedlania się roślin pochodzących z różnych obszarów fitogeograficznych, a zapoczątkowanych u schyłku ostatniego glacjału. Szata roślinna opisanego obszaru odznacza się bogactwem gatunków oraz różnorodnością zespołów roślinnych, tak odmiennych od innych regionów Polski: