Pojezierze Pomorskie

Geneza

W obrębie Pojezierzy Polskich wydzielono 3 duże krainy geograficzne: Pojezierze pomorskie i Pojezierze Mazurskie, oddzielone od siebie pradoliną Toruńsko- Eberswaldzką, oraz pojezierze mazurskie. Są one położone w zasięgu najmłodszego zlodowacenia zwanego zlodowaceniem bałtyckim. Lądolód skandynawski ukształtował rzeźbę terenu, do której dostosowała się sieć rzeczna.
Bruzda środkowopolska (ciągnąca się wzdłuż linii Kolobrzeg-Bydgoszcz-Włoclawek-Opoczno) została wypiętrzona i nazywana wałem środkowopolskim, bądź wałem kujawsko-pomorskim łączącym się na środkowym wschodzie z kaledonsko-hercynskimi górami świętokrzyskimi wypiętrzonymi w trzeciorzędzie. Po obu stronach wału utworzyły się niecki brzeżne. Południowo-zachodnie skrzydło niecki Szczecinsko -Mogilensko- Łódzko-Miechowskiej tworzy na przedpolu Sudetów monoklinę przedsudecką. M. in. występują w zasięgu tektoniki solne, słupy i inne wysady solne nieprzebijające młodszych utworów.

Pokrywa glebowa

Jest jednym z elementów środowiska przyrodniczego a zarazem jej wytworem. Strefowość jest bardzo wyraźna w skali poszczególnych kontynentów. Rozmieszczenie gleb wynika z wzajemnej zależności między klimatem a roślinnością. Na pojezierzu większa część gleb to gleby brunatne, płowe- wytworzone z lessów lub wytworów lessowych, bielicowe oraz gleby rdzawe wytworzone z luźnych piasków, słabo gliniastych lub gliniastych oraz z glin lekkich i średnich lub piasków na glinie. Występują tam różne gleby bagienne znajdujące się na przybrzeżnych fragmentach Morza Bałtyckiego.

Sieć wodna

Sieć wodna jest dobrze rozwinięta, jeziora powstałe przy samym Bałtyku powstały z kumulacji morza. Te niżej położone są wynikiem zlodowacenia Morza Bałtyckiego, ich wynikiem jest właśnie taka
rzeźba terenu. Występują liczne jeziora, tworzące pojezierza, najwięcej jest ich właśnie na pojezierzu pomorskim.

Klimat

Klimat jest chłodniejszy i bardziej wilgotny, co jest spowodowane większą wysokością bezwzględną tego obszaru oraz intensywniejszymi masami powietrza. Lato jest krótkie, a zima długa, lecz łagodna. Opady wahają się od 550 do 700 mm. rocznie.

Roślinność

Na terenie pojezierza występują lasy bukowe typu nizinnego, dąbrowy, bory sosnowe i mieszane, lasy łęgowe, roślinność wydm morskich. Na osadach polodowcowych (piaskach, glinach) rozwinęły się słabe gleby, które porastają przeważnie lasy sosnowe. Wśród lasów i wzgórz morenowych Lesistość (na rok 1990) na pojezierzu wynosiła średnio od 27-36%

Uprawy

Okres wegetacji roślin wynosi od 220 do 200 dni w roku. Uprawia się tu żyto średnio 30-40% zasiewów, pszenice (ozima i jara) średnio ok. 10% zasiewów, jęczmień (ozimy i jary) ok. 10-20% zasiewów, owies średnio ok. 10-20% upraw, ziemniaki średnio ok. 10-20% upraw, roślinność pastewna średnio ok. 10-20% ogólnych upraw, buraki cukrowe zajmują średnio Ok. 5% upraw, rzepak i rzepik zajmują średnio ok. 5-10%.

Skały

Na przedpolu moren czołowych rozwinął się krajobraz sandrowy pojezierny. Są to przeważnie płaskie i faliste powierzchnie, w obrębie, których występują jeziora, powstałe wskutek wytapiania się brył lodu znajdujących się w piaskach i żwirach sandrowych. Tereny te są porośnięte przeważnie borami sosnowymi. Pojezierze rozcina szerokie równoleżnikowo biegnące pradoliny. Profil poprzeczny tych form jest asymetryczny. Zbocza północne są najczęściej strome, a południowe łagodne. Dno doliny osiąga czasem kilkanaście kilometrów. Rozwinęły się tam wydmy śródlądowe (są w Międzyrzeczu warciańsko- noteckim między Bydgoszczą a Toruniem). Krajobraz ten nazywamy dolinnym wydmowym.