Najważniejsze mity i bogowie

ORFEUSZ I EURYDYKA
On był synem muzy Kaliope i króla Tracji; tak pięknie potrafił grać na lutni, że wszystko co żyło zbierało się wokół, by go słuchać. Ona była jego ukochaną żoną, która zmarła ukąszona przez żmiję. Zrozpaczony Orfeusz poszedł do Hadesu. W jego muzyce zasłuchał się Charon i Cebr, a wzruszony Hades obiecał oddać Eurydykę. Był tylko jeden warunek- Orfeusz miał nie oglądać się za siebie. Niestety śpiewak tak pragną spojrzeć na ukochaną, że stracił ją na zawsze.
Miłość Orfeusza i Eurydyki była silniejsza niż śmierć.

EROS I PSYCHE
Eros był synem Hermesa i Artemis. Wyobrażano go jako młodego chłopca i niemal dziecko o pięknych złotych skrzydłach, łukiem i strzałami. Psyche była królewną o nadzwyczajnej urodzie, o którą zazdrosna była Afrodyta. Z jej polecenia Amor miał wzbudzić miłość Psyche do odrażającego mężczyzny na świecie lecz ujrzawszy Psyche sam się w niej zakochał. Odwiedzał ją co noc przestrzegając jednak że nie może go zobaczyć. Psyche posłuchała rady zazdrosnych sióstr i w czasie snu zapaliła lampę. Obudzony Amor znikł a zrozpaczona Psyche wyruszyła na poszukiwania . psyche wzruszyła serce Afrodyty a ta obdarzyła ją nieśmiertelnością i pozwoliła na związek z Amorem.
Miłość Erosa i Psyche była czymś nierealnym dla bogów aby bóstwa wiązały się z ludźmi. Istotą tej miłości była chęć poznania ukochanego.

TEZEUSZ I ARIADNA
Lanirynt został zbudowany przez Dedala na plecenie króla Krety-Minosa. Władca umieścił tam swojego syna Minotaura. Od śmierci uwolniła Tezeusza Ariadna, która kłębek nici, dzięki którym znalazł wyjście z Labiryntu po zabiciu Minotaura. Tezeusz zabrał Ariadnę ze sobą wracając do Aten, ale, zakochawszy się w Fedrze (siostra Ariadny) porzucił ją na wyspie Naksos, skąd została zabrana na Lemnos i poślubiona przez Dionizosa. Jego ślubny dar, diadem Ariadny, Zeus przeniósł między gwiazdy.

NARCYZ I ECHO
Bohater tego mitu, ujrzawszy raz w lustrze wody odbicie własnej twarzy pokochał sam siebie. Tak ukarała go Afrodyta za wzgardzenie uczuciem nimfy Echo. Miłość do samego siebie zaprowadziła Narcyza do rozpaczy, a potem do śmierci. Po śmierci został zmieniony w kwiat.

MIT O EDYPIE
Edyp był synem Lajosa i Jokasty. Jako niemowlę zostawiono go w górach, ale litościwi pasterze zanieśli dziecko do władców Koryntu, którzy zostali jego przybranymi rodzicami. Gdy wyrocznia przepowiedziała mu, że zabije swojego ojca, a za żonę pojmie swoją matkę, opuścił Korynt chcąc zmienić swoje przeznaczenie. Nie zdając sobie z tego sprawy podążał do swego rodzinnego miasta - Teb. Podczas podróży spotkał człowieka podróżującego ze skromnym orszakiem. Pokłócił się z nim, i chcąc go uderzyć kijem, zabił go. Nie wiedział że to był jego rodzony ojciec - Lajos. Gdy dotarł do Teb, spotkał Sfinksa który zadawał zagadkę i gdy się nie znało odpowiedzi pożerał tą osobę. Rozwiązał zagadkę zadawaną przez niego przechodniom ("Co to jest: Rano chodzi na czterech, w południe na dwóch, wieczorem na trzech? Człowiek), tym samym uwolnił od niego miasto. W nagrodę poślubił królową miasta - swoją rodzoną matkę, o czym również nie wiedział. Kraj zaczęły nawiedzać plagi a jedynym sposobem zaprzestania tego było złapanie i wygnanie z miasta zabójcy Lajosa, jak się później okazało był nim Edyp. Gdy dowiedział się o tym, wykłuł sobie oczy i skazał siebie na wygnanie. Jokasta popełniła samobójstwo.
Mit ten można uznać za prawdę o dorastaniu. Ogólnie rzecz biorąc chodzi o to, że każdy ma w sobie coś z Edypa. Dorastając "zabijamy ojca", czyli zrywamy z dotychczasowym systemem wartości, przełamujemy dotychczasowe autorytety. Następnie będąc na "spalonej ziemi" budujemy nowy, własny system wartości, stajemy się innymi ludźmi. Tą przemianę symbolizuje wykłucie sobie oczy przez Edypa.

MIT PROMETEJSKI
Prometeusz był stwórcą człowieka którego ulepił ponoć z gliny i tchnął życie. Jego najsłynniejszym dziełem było oszukanie Zeusa przy składanie ofiary. Uszył dwa worki ze skóry byka. Do jednego z nich włożył całe mięso i przykrył je żołądkiem do drugiego za to wszystkie kości przykryte tłuszczem. Zeus mimo że domyślił się postępu, wybrał worek skrywający kości. Oszustwo Prometeusza wykorzystał bowiem, by za karę zabrać ludziom ogień. Prometeusz nie wiele myślący udał się na Olimp i wykradł ogień, zapaliwszy pochodnię od płomieni ognistego rydwanu słońca. Zeus skazał Prometeusza na wieczną męczarnią: polecił Hefajstosowi aby go przykuł od skały w górach Kaukazu, gdzie sęp przez cały dzień miał mu wyżerać wątrobę, która w nocy odrastała na nowo. Zeus kazał stworzyć Hefajstosowi pierwszą kobietę, Pandorę. Posłał ja na ziemię; zaopatrzywszy w puszkę zawierającą wszelkie nieszczęścia: głód chorobę, wojnę, rozpacz. Gdy puszka została otworzona przez brata Prometeusza, wszystkie klęski i nieszczęścia wyleciały w świat a na dnie pozostała jedynie nadzieja.

STWORZENIE ŚWIATA .
Ze związku Uranosa i Gai zrodziły się trzy rody: tytanów, kiklopów (cyklonów o jednym oku w środku czoła) i sturękich.
Uranos, bojąc się swych synów, kazał ich strącić do Tartanu (bezdennych czeluści). Wówczas Kronos, najmłodszy tytan, wolny jeszcze, za namową Gai, okaleczył ojca i sam objął władzę nad światem.

Zapamiętawszy klątwę ojca, który mu kiedyś przepowiedział, że i jemu syn odbierze berło, połykał kolejno swoje dzieci, które rodziła mu żona Reja.
Po urodzeniu szóstego dziecka reja oszukała męża. oddała mu zawinięty w pieluszkę kamień i Kronos połknął go, sądząc, że połyka syna. Ona natomiast zeszła na ziemię i ukryła dziecię, któremu dała imię Dzeus, w grocie na wyspie Krecie pod opieką nimf górskich. Chłopiec chował się zdrowo, karmiony mlekiem kozła Almatei. Gdy dorósł, poradził matce, aby podała Kronosowi środek wymiotny, co też uczyniła i spowodowała, że wypluł połknięte dzieci: Hadesa, Posejdona, Herę, Hestję i Demeter. Dzeus stoczył z Kronosem walkę, która trwała dziesięć lat, ale nie przyniosła rozstrzygnięcia Wówczas Dzeus uwolnił z tartaru cyklopów i sturękich, przy ich pomocy pokonał Kronosa i strącił go do czeluści. Następnie bogowie podzielili władzę między siebie. Dzeusowi dostało się niebo i ziemia wraz z Olimpem, Hadesowi - królestwo umarłych w podziemiu, a Posejdon został bogiem mórz.

Bogowie

Niobe - córka Tantala, żona króla Teb. Była tak dumna ze swoich dzieci (7 synów i 7 córek), że uważała się za bardziej godną od Latony i tym wywołała jej gniew. Bóstwa pomściły zniewagę, zabijając na oczach matki strzałami z łuku wszystkie dzieci. Zrozpaczoną Niobe Zeus przemienił w kamień.

Pandora - żona Epimeteusza, Na rozkaz Zeusa Hefajstos ulepił z gliny Pandorę, a Atena odziała ją i ożywiła. Inni bogowie przynieśli wiele darów. Imię Pandory oznacza "mająca wszystkie dary". W posagu Pandora otrzymała glinianą beczkę (w niej zamknięte były wszelkie choroby, nieszczęścia i plagi - tzw. "puszka Pandory"), której nie wolno było jej otwierać. Hermes sprowadził Pandorę na ziemię, a Epimeteusz, mimo ostrzeżeń Prometeusza, poślubił ją. Pandora nie posłuchawszy zalecenia bogów, z ciekawości wraz z mężem otworzyła naczynie i wypuściła na świat plagi, które odtąd gnębią ludzkość.

Galatea nimfa morska, Zmieniła się w źródło, gdy zakochany w niej cyklop Polifem zabił swojego rywala olbrzymim głazem.

Terezjasz niewidomy wieszcz z Teb; Terezjasz w młodości przez 7 lat był kobietą,

Alkmena matka Heraklesa, którego ojcem był Zeus, oraz Ifiklesa, syna Amfitriona. Była czczona w Atenach i Tebach.

Eurysteusz, król Myken, u którego służył Herakles (pokuta za zabicie w szale żony i dzieci). Hera, nienawidząca Heraklesa, namówiła Eurysteusza, aby ten nakazał wykonać Heraklesowi 12 niebezpiecznych i właściwie niemożliwych do wykonania prac, gdy jednak Heraklesowi udało się zadanie wypełnić, zwolnił go ze służby i pozwolił odejść.

Dejanira, córka króla Kalydonu, żona Heraklesa. Jednym z zadań Heraklesa było uprowadzenie Cerbera; heros w Podziemiu spotkał Meleagra, który poprosił go, by poślubił jego siostrę Dejanirę. Herakles zgodził się, stoczył walkę z bóstwem rzecznym Acheloosem i poślubił Dejanirę, która powiła mu syna Hyllosa. Herakles i Dejanira opuścili Kalydon,. Przed śmiercią Nessos dał Dejanirze lek zrobiony z własnej krwi, mówiąc, iż zapewni on jej wierność męża. Gdy Herakles zakochał się w Iole, Dejanira ofiarowała mężowi szatę nasączoną lekiem Nessosa. Herakles w wielkich męczarniach spalił się na górze Ojta. Dejanira z rozpaczy odebrała sobie życie.

Nike, bogini zwycięstwa. Symbol zwycięstwa zesłanego przez Zeusa lub Atenę. Wyobrażano ją jako zrywającą się do lotu lub spływającą na skrzydłach kobietę. Towarzyszyła Zeusowi lub Atenie. Postać Nike zdobiła pomniki zwycięskich bitew.

Hestia, bogini ogniska domowego, jedno z 12 głównych bóstw olimpijskich, ognisko Hestii płonęło w Delfach.

Demeter, córka Kronosa i Rei. Bóstwo ziemi uprawnej, głównie zbóż. Matka Persefony
Poszukiwała swojej córki przemierzając cały świat. Gdy dowiedziała się, kto jest sprawcą porwania, odmówiła pełnienia swoich boskich obowiązków na ziemi i spowodowała całkowite zaburzenie porządku świata. Niestety, zwrócenie córki okazało się niemożliwe, ponieważ zjadła ona ziarno granatu, co spowodowało uwiązanie jej na wzgórzu Tartar. Zgodnie z wyrokiem Zeusa Persefona spędzała dwie trzecie roku wstępując na niebo z matką, a trzecią część roku w podziemiu (stąd pory roku).

Rea córka Uranosa i Gai, siostra i małżonka Kronosa. Matka Hestii, Demeter, Hery, Hadesa, Posejdona i Zeusa. Ponieważ Kronos połykał swoje dzieci, Rea uratowała małego Zeusa dając mężowi kamień zawinięty w pieluszki.

Kronos, tytan, najmłodszy syn Uranosa i Gai. Za namową matki okaleczył ojca i pozbawił go władzy. Z małżeństwa z siostrą Reą urodziły się dzieci: Hestia, Demeter, Hera, Hades, Posejdon i Zeus, które Kronos połykał zaraz po urodzeniu, bojąc się spełnienia wyroczni o pozbawieniu go władzy przez syna. Zeus uratował się, bo Rea zamiast dziecka dała Kronosowi do połknięcia kamień. Zeus, gdy dorósł, zmusił ojca do zwrócenia połkniętego rodzeństwa, przy pomocy którego pozbawił go władzy i strącił do Tartaru.

Uranos - Syn i małżonek Gai. Ojciec bardzo licznego potomstwa (tytani, cyklopi i sturęcy), które strącił do Tartaru. Na prośbę Gai okaleczony i pozbawiony władzy przez syna, Kronosa.

Tanatos - uosobienie śmierci, syn Nocy i Erebosa. Bliźniak Hypnosa (snu). Przedstawiany w postaci uskrzydlonego młodzieńca ze zgaszoną pochodnią lub mieczem w dłoni.

Hypnos - uosobienia Snu, wywodzące się z greckiego słowa "sen" Syn Nocy (Nyks) i Erebu, bliźniak Tanatosa (Śmierci).

Persefona, Kora, bóstwo wegetacji, istniejącym w kulcie związanym z Demeter. Persefona uważana była za córkę Demeter i Zeusa. Porwana przez Hadesa, stała się panią świata zmarłych. W tym czasie jej matka poszukiwała jej, przez co na ziemi zapanował nieurodzaj. Zeus nakazał, aby Persefona przez pół roku przebywała na ziemi z matką (okres wiosny i lata).

Hektor najstarszy syn Priama i Hekabe, Najdzielniejszy i najbardziej prawy bohater Trojan. Zabił przyjaciela
Achillesa - Patroklesa.

Priam ostatni król Troi. Ojciec 50 synów i 50 córek (z różnych związków). Z żoną Hekabe miał 19 dzieci.

Menelaos król Sparty, mąż Heleny, jeden z bohaterów wojny trojańskiej, młodszy brat Agamemnona. W pojedynku ranił Parysa.

Eris bogini niezgody, siostra Aresa

Parys – syn Priama, który porwaniem Heleny, żony

Menelaosa, spowodował wybuch wojny trojańskiej,

Achilles syn króla Peleusa i morskiej bogini Tetydy, bogini, chcąc uczynić Achillesa nieśmiertelnym, kąpała go w rzece Styks, nie zanurzając jednak pięty, za którą go trzymała (pięta Achillesa).

Agamemnon król Myken, naczelny dowódca wojsk greckich pod Troją; brat króla Menelaosa.

Kasandra córka Priama i Hekuby obdarzona przez Apollina darem przepowiadania przyszłości i ukarana brakiem wiary w te wróżby u innych ludzi; przepowiedziała m.in. zgubę Troi.

Kalipso nimfa, zamieszkująca grotę na wyspie Ogygii. Przez 7 lat przebywał u niej Odyseusz, wracający do domu z wyprawy trojańskiej.

Kirke czarodziejka, jej siedzibą była wyspa Aja

Helios bóg słońca, syn tytana brat Eos i Selene.

Nike bogini zwycięstwa.

Patroklos najbliższy przyjaciel Achillesa, Mieszkał na dworze Peleusa, ojca Achillesa, przydzielony od młodości Achillesowi na stałego towarzysza. Wziął z nim udział w wojnie trojańskiej.

Jazon wódz wyprawy Argonautów. Syn Ajzona; zorganizował wyprawę i na okręcie Argo wraz z herosami greckimi dotarł na Kolchidę w celu zdobycia złotego runa.

Telemach syn Odyseusza i Penelopy, urodzony na krótko przed odjazdem ojca na wyprawę trojańską. Wychowany przez przyjaciela ojca - Mentora.

Odyseusz król Itaki, mąż Penelopy i ojciec Telemacha.

Eurydyka żona herosa, poety i śpiewaka Orfeusza, ukąszona przez żmiję, musiała umrzeć.

Mojry bóstwa losu.

Westa bogini ogniska domowego

Tetyda boginka morska, żona Peleusa, narodził się Achilles.

Peleus ojciec Achillesa

Artemida córka Zeusa i Latony, bliźniacza siostra

Apollona, opiekunka świata roślinnego i zwierzęcego.

Hekate, bogini ciemności, córka Zeusa i Demeter Pierwotne bóstwo Tracji, władające ziemią, morzem, niebem i ludzkimi losami (odmawiające lub darujące szczęście i pomyślność).

Argonauci, w mitologii greckiej żeglarze Argo, towarzysze Jazona w jego wędrówce po złote runo.

Medea wnuczka Heliosa, córka Ajetesa, króla Kolchidy, czarodziejka. Pomogła Jazonowi w zdobyciu złotego runa. Żona Jazona, porzucona dla córki króla Koryntu. Zamordowała rywalkę, swoich i Jazona synów. Na cudownym wozie Heliosa uciekła do Aten.

O CZYM SIĘ MÓWI W MITACH?
- przedstawione są losy, życie i władza bogów;
- przedstawiony jest wpływ bogów na ludzi;
- wyjaśniają pochodzenie człowieka;
- dają, nam rady na przyszłość;
- przedstawiają w jsztasposób czczono bogów;
- mówią o powstaniu świata;
- przedstawiają historię różnych rodów.