Filozofia Oświecenia

JOHN LOCKE (1632-1704)
- największe jego dzieło – An Essay Concerning Human Understanding – w dziele stara się znaleźć odpowiedź na 2 pytania :
a) Skąd biorą się ludzkie myśli i wyobrażenia?
b) Czy możemy zaufać temu,co mówią nam zmysły?
- przekonania Locke‘go:
- myśli i wyobrażenia są tylko odbiciem tego,co już widzieliśmy i słyszeliśmy
- dopóki nie poznamy czegoś za pomocą zmysłów nasza świadomość jest TABULA RASA – nie zapisaną tablicą
- określił tzw. własności pierwotne - kształt,ciężar... - w tym wypadku zmysły wiernie oddają rzeczywiste cechy rzeczy ; tkwią w samych rzeczach
własności wtórne - kolor,zapach,smak,dźwięk... – płyną ze zmysłów
wrażenia,są zależne od zmysłów poszczególnych ludzi
- uważał,że pogląd zwierzchności mężczyzny nad kobietą jest wytworem ludzkim,
dlatego też ludzie mogą go zmienić
- popierał wolność duchową i tolerancję
- władza ustawodawcza i wykonawcza muszą być od siebie oddzielone,aby uniknąć tyranii(żył w czasach panowania Ludwika XIV,który ongiś ogłosił : Państwo to ja. – do dziś jest określany mianem władcy absolutnego a jego władza bezprawiem)

DAVID HUME (1711-1776)
- empiryk,największe dzieło – Rozprawa o naturze człowieka
- czuł nieprzezwyciężony opór przeciw wszystkiemu,co nie jest filozofią i nauką
- myśli Hume‘a :
- pragnął powrócić do spontanicznego postrzegania świata za pomocą zmysłów i uporządkować niejasne pojęcia i konstrukcje myślowe jego poprzedników
- interesowała go rzeczywistość (jego poprzednicy żyli we ,,własnym świecie”)
- człowiek ma 2 rodzaje przedstawień :
- WRAŻENIA – spontaniczne postrzeganie rzeczywistości zewnętrznej zmysłami
IDEE (wyobrażenia) – wspomnienia wrażeń
- wrażenia są silniejsze,żywsze i ORYGINALNE,idee to tylko ich kopie
- marzenia senne to posklejane wrażenia (złożone wyobrażenia) – koń + skrzydła = Pegaz…idee nierzeczywiste,fałszywe
- Bóg – ojciec w niebie ... jako własny ojciec : inteligentny,mądry,sprawiedliwy,surowy ... – wywracał wyraźne wyobrażenie Boga Kartezjusza
- wg. Buddy i Hume’a nie ma niezmiennego jądra osobowości - ,,Wszystkie rzeczy złożone ulegają rozkładowi” - Budda swym uczniom przed śmiercią – traktował on życie ludzkie jako nieprzerwany ciąg procesów psychicznych i fizycznych,który z chwili na chwilę zmienia człowieka...
- Hume był AGNOSTYKIEM - nie wiedział,czy istnieje Bóg
- uznawał za prawdziwe tylko to,czego w pewien sposób doświadczył,wszystkie inne możliwości pozostawił otwarte
- odpowiedzialne postępowanie nie oznacza kierowanie się rozumem,lecz kierowanie się uczuciami
- uczucia decydują o tym,co mówimy i robimy

GEORGE BERKELEY (1685-1753)
- irlandzki biskup,empiryk
- uważał,że filozofia i nauka zagażają światopoglądowi chrześcijańskiemu
- wszystko co widzimy i czujemy to działanie siły bożej
- Bóg jest jedyną przyczyną,który istnieje – wszystko spoczywa w Bogu a nasze wrażenia zmysłowe wywołane są przez Boga
- pytaniem przewodnim była chęć wiedzy,czy świat jest z prawdziwych rzeczy czy otacza nas tylko świadomość
- wątpił nie tylko w rzeczywistość materialną ale i ,,czas” i ,,przestrzeń”
- zaprzeczał istnieniu świata poza ludzką świadomością
- najw.dzieło ,,A Treatise Concerning The Principles Of Human Knowlege”

IMMANUEL KANT (1724-1804)
- urodził się w Królewcu,gdzie spędził całe życie
- odebrał surowe religijne wychowanie
- na kształt jego filozofii wywarły wpływ jego przekonania chrześcijańskie
- tak jak i Berkeley chciał ratować podstawy wiary chrześcijańskiej
- zgadzał się z Hume’em i empirystami – nasza wiedza o świecie pochodzi z doświadczeń uzyskanych za pomocą zmysłów
- zgadzał się z racjonalistami – w naszym rozumie tkwią właściwości,mające wpływ na sposób,w jaki pojmujemy otaczający nas świat
- zgadzał się z Hume’em – nie możemy mieć pewności jaki jest świat ,,sam w sobie”,możemy wiedzieć jedynie jaki jest ,,dla mnie”
- przeprowadził oddzielenie,,das Ding an sich” od ,,das Ding fr mich”,czyli podział między ,,rzeczą w sobie” a rzeczą ,,dla mnie” – nie możemy osiągnąć PEWNEJ wiedzy o rzeczy samej w sobie,wiemy tylko,jak rzeczy ,,nam się ukazują”
- to,CO widzimy zależy od czasu i przestrzeni,które poprzedzają nasze doświadczenie
- człowiek dąży do przyczynowości – wiązania zdarzeń w związki przyczynowe (rozum ludzki postrzega wszystko,co się dzieje,jako związek przyczyny i skutku) – Hume twierdził,że przyczynowość nie ma związku z naszym rozumem – jest to sprawa przyzwyczajenia
- wiarę w nieśmiertelność czy istnienie Boga nazwał postulatami praktycznymi (POSTULAT – założenie,które przyjmuje się bez dowodu)
- tam,gdzie rozum i doświadczenie nie wystarczają, powstaje pustka, którą może wypełnić wiara religijna
- wszyscy ludzie mają PRAKTYCZNY ROZUM – zdolność rozumu,która w każdym momencie pozwala nam dokonać oceny moralnej,powiedzieć,cojest dobre a co złe – zdolność odróżniania dobra od zła jest wrodzona (o różnicy pomiędzy dobrem a złem nie decydują uczucia,tak jak twierdził Hume)
- wszyscy podlegają PRAWU MORALNEMU – dotyczy wszystkich ludzi,we wszystkich społeczeństwach i we wszystkich czasach ; mówi,jak postępować we WSZYSTKICH SYTUACJACH
- prawo moralne jest określone mianem imperatywu kategorycznego – kategorycznego nakazu
- imperatyw kategoryczny jest w przybliżeniu określony przez ,,złotą zasadę” ,czyli : Postępuj wobec innych tak, jak chciałbyś, by oni postępowali wobec ciebie
- ,,Są dwie rzeczy, które napełniają duszę podziwem i czcią, niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie.Są to dla mnie dowody, że jest Bóg nade mną i Bóg we mnie.”