Filozofia- sciągi

.Wyjaśnij dlaczego poznanie jest warunkiem sprawnego działania, samookreślenia i autonomii osoby.
Poznanie jest warunkiem i narzędziem sprawnego działania, gdyż czynności ludzkie są skuteczne tylko wtedy, gdy wcześniej odpowiednio je poznamy.
Jest ono warunkiem samookreślenia, względnej autonomii osoby, jest sposobem bytowania, tzn. dzięki niemu człowiek przyswaja sobie świat w którym żyje.
Człowiek zarówno z swojej ciekawości jak i z chęci posiadania ogólnego poglądu na świat dąży do poznania. Współcześnie kultura nie ułatwia realizacji tej potrzeby. W poznawaniu wydobywamy coś z mroku, odkrywamy coś- jakiś przedmiot lub sytuacje.
2.Rodzaje czynności świadomych.
Są to czynności których sens polega na uzyskiwaniu informacji o czymś, na uchwyceniu istnienia i własności czegoś. Są to czynności poznawcze i bezpośrednio dana jest nam różnica między nimi a np. pożądaniem, wytwarzaniem, oczekiwaniem, wyobrażaniem sobie czegoś.
3.Trzy podstawowe cechy ludzkiego poznania: aspektywność, parcjalność, refleksywność.
Poznanie ludzkie jest:
-Aspektywne: tzn. spostrzeżenie, sądy czy opinie dotyczące danych przedmiotów z jakiegoś punktu widzenia ujmują tylko pewne ich strony i przejawy. Osiągnięcie pełnego poznania jest czymś wyjątkowym i zachodzić może wobec prostych lub skonstruowanych sytuacji.
-Refleksyjne: tzn. każda nasza czynność poznawcza oraz jej rezultat może stać się przedmiotem innej czynności poznawczej( i jej rezultatu).
4. Podstawy odróżnienia między poznaniem prawdziwym i fałszywym
Niekiedy uzyskane informacje na dany temat są ze sobą niezgodne.
Rozbieżności te zachodzą między wynikami poznawczymi różnych ludzi, a nawet tego samego człowieka w różnym czasie i odmiennych okolicznościach.
Poznanie prawdziwe: Trafnie i rzetelnie informuje o swym przedmiocie.
Poznanie fałszywe: Tzn. poznanie pozorne, wzięte za prawdę wprowadza nas w błąd.
Naturalna ciekawość oraz potrzeby i warunki działania zmuszają człowieka do takiego zorganizowania swego poznania, ażeby w miarę możliwości zabezpieczyć się od błędu. Tak podejmuje się trud uprawiania nauki.
5. Dwie zasadnicze drogi poszukiwania syntetycznej wizji świata
-Scjentyczna- polega ona na tworzeniu czy układaniu z różnych szczegółów(dostarczanych przez nauki), jakiejś spójnej mozaiki, będącej dla nas mapą całości tego co jest.
-Klasycznie filozoficzna- polega ona na zastosowaniu do rozważanej całości takiego ujęcia( aspektu), które jest najbardziej fundamentalne, np. rozważając wszystko w aspekcie egzystencjonalnym, zajmując się bytem jako bytem.
6.Różnice między poznaniem potocznym a naukowym.
Często poznanie naukowe jest kontynuacją a pod wieloma względami często zaprzeczeniem poznania potocznego.
Poznanie potoczne służy często, jeśli nie przede wszystkim celom praktycznym. Jest ono zlepkiem rozmaitych ujęć i punktów widzenia, jest zbitką aspektów, aspektów której akcentowane są te czy inne aspekty w zależności od potrzeb okoliczności. W tym poznaniu dochodzą do głosu motywy i czynniki pozapoznawcze. W tym poznaniu do zabierania głosu uprawniony jest każdy normalny, dorosły człowiek.
Poznanie naukowe ma cel teoretyczny. Dotyczy określonego przedmiotu rozważanego w jakimś aspekcie. Poznanie to świadomie i systematycznie eliminuje czynniki pozapoznawcze, ponieważ emocje, upodobania czy pragnienia jako takie nie pełnią funkcji poznawczych, poznawczych mogą łatwo zniekształcić przebieg poznawania. Poznanie naukowe wymaga od przedmiotu poznającego kompetencji, które uzyskuje się przechodząc odpowiedni trening.

7.Trojaki sposób określenia nauki.
-Czynnościowo ( funkcjonalnie)- to zespół czynności poznawczych, zmierzających w sposób uporządkowany, metodyczny( systematyczny, planowy,wg. Określonej metody) do osiągnięcia wiedzy o czymś.
-Jako wytwór- to uporządkowany zbiór zdań zawierających wiedzę interesującą (tzn. zaspokajającą ogólne ludzkie potrzeby poznawcze), komunikatywną i kontrolowaną, czyli taką, iż każdy normalny człowiek, który w wyniku przejścia przez określony trening i zdobycia odpowiednich sprawności stał się w danej dziedzinie nauki kompetentny, jest w stanie ją zrozumieć i po zrozumieniu wykonać odpowiednie czynności wykazujące wartość( prawdziwość) lub brak wartości( fałszywość) tej wiedzy. Nauka jako wytwór jest rezultatem pewnego etapu rozwoju nauki jako czynności.
-Pojęta socjologicznie- to dział kultury, określona działalność społeczna z uprawiającymi ją i korzystającymi z niej osobami.
8.Dwie definicje metody.
Metoda może być rozumiana jako:
-Sposób systematycznie stosowany, czyli dobór i układ czynności przyporządkowanych określonemu celowi, nadający się do wielokrotnego stosowania
-Zespół reguł wyznaczających sposób postępowania( działania) w danej sprawie. Ten sposób uzyskiwania wiedzy-dostosowany do przedmiotu i celu nauki-, jest tym co wyróżnia poznanie naukowe od innego typu wiedzy i różnicuje poszczególne nauki
9.Metoda w sensie ogólnym i metody osiągania celu nauki.
Metoda w sensie ogólnym to nie tylko stawianie pytań oraz sposób ich rozstrzygania( szukania na nie odpowiedzi), lecz także sam wybór przedmiotu, aspektu i celu badań.
Przedmiot- to czym się zajmuje nauka, co bada.
Aspekt- to punkt widzenia, z jakiego nauka rozważa swój przedmiot.
Metody osiągania celu nauki…???
12.Podział nauk:
-Nauki filozoficzne: Należą tu między innymi teoria bytu, teoria poznania
-Nauki niefilozoficzne formalne: logika formalna i matematyka
-Nauki niefilozoficzne realne: przyrodnicze i humanistyczne, czyli społeczne
13. Co to jest metanauka?
Metanauka to nauka o o naukach, o poznaniu. Należą tu nauki filozoficzne(teoria poznania), jaki i nauki niefilozoficzne(formalne- np. logika oraz nieformalne- psychologia poznania).
14. Znaczenie słowa filozofia. Wymiar teoretyczny i praktyczny filozofii.
Filozofia- pierwszy tego terminu użył Pitagoras, uważając że mądrość może być czymś boskim, a człowiek może być jedynie miłośnikiem mądrości.
Etymologicznie wiec termin ten oznacza umiłowanie mądrości.
Arystoteles uważał filozofię jako naukę pierwszą, tzn. naukę o bycie, o tym co podstawowe dla każdego bytu.
Do końca XVIII wieku filozofia utrzymywała tytuł „królowej nauk”
Wiek XIX to upadek tego znaczenia filozofii, ze względu na sukces nauk przyrodniczych-Newton, oraz krytykę empirystów np. Kant.
Dziś różne stanowiska wobec filozofii i stylów jej uprawiania.
15. Problematyka filozoficzna wyrastająca min. z faktu niewystarczalności nauk szczegółowych.
Nauki szczegółowe są to takie nauki, które:
-Badają rozmaite przedmioty( w ich budowie, przejawach, ich związki z innymi przedmiotami),ale nie odpowiadają na pytania dotyczące istnienia i istoty badanych przedmiotów ( np. Co to znaczy że przedmioty istnieją?, W jaki sposób istnieją?? itp.)
-Stosują pewne metody poznawcze, korzystają z rozmaitych źródeł poznania, mówią że w naszym poznaniu zdarzają się błędy i pomyłki, ale powstają pytania: dlaczego zachodzą błędy poznawcze??, jak można się przed nimi uchronić??
-Badają i opisują swój przedmiot. Mówią że wydajemy oceny i sądy o wartości czegoś, ale nie odpowiadają na pytania: jaki jest stosunek wartości do bytu, tego co wartościowe do tego co istniej?? czy to co istnieje jest w jakimś sensie wartościowe??
-Badają człowieka, jego psychikę, ciało, zachowanie i działalność, jego pochodzenie i dzieje….ale nie mówią, Jaka jest pozycja człowieka wśród innych bytów?? Czy i jaki sens ma życie człowieka??

16. Dlaczego wyróżniamy (zaistniały) różne koncepcje filozofii?
Wyróżniamy różne koncepcje filozofii, gdyż można spotkać różne poglądy na temat filozofii, które można charakteryzować i klasyfikować z różnych punktów widzenia.
Krzyżując te punkty widzenia, zaostrzając i zarazem upraszczając pewne sprawy, można wyróżnić następujące, zasadnicze koncepcje filozofii: klasyczną, pozytywistyczną, neopozytywistyczną, lingwistyczną, irracjonalistyczną.
17. Wymień i scharakteryzuj podstawowe koncepcje filozofii.
-Klasyczna- wg niej filozofia jest wiedzą autonomiczną( o własnym przedmiocie i odpowiedniej dla niego metodzie) metodzie charakterze naukowym(racjonalnym). Dotyczy ona tego co podstawowe i zasadnicze w badanym przedmiocie. Np. Przedmiotem jest BYT, to filozofia zmierza do poznania ostatecznych racji
-Pozytywistyczna- związana ze scjentyzmem, tzn z poglądem iż najdoskonalszą i wzorcową postać wiedzy ludzkiej stanowią nauki przyrodnicze typu matematyczno-fizykalnego. Według niej filozofia nie stanowi odrębnej wiedzy, nie ma własnego przedmiotu i własnych metod. Jest kontynuacją nauk szczegółowych.
-Neopozytywistyczna- Działająca w latach 20-ych XX wieku, głoszona przez przedstawicieli „Koła wiedeńskiego”. Według niej istnieją 2 zasadnicze rodzaje nauk: FORMALNE, mające charakter czysto analityczny (np. logika, matematyka) oraz nauki REALNE, czyli empiryczne nauki przyrodnicze i humanistyczne.
Tutaj filozofia nie stanowi odrębnej wiedzy, nie jest jedną z nauk.
-Lingwistyczna- według niej klasyczna problematyka filozoficzna, zwłaszcza metafizyczna, bądź wymyka się naukowym badaniom, bądź nie jest jeszcze dostatecznie przygotowana do racjonalnych rozstrzygnięć.Ta koncepcja w pewnej wersji utożsamia się z neopozytywistyczną.
-Irracjonalistyczna- Tutaj filozofia to światopogląd, ogólna postawa życiowa, sztuka bycia. Jest to sposób oswajania świata lub oswajania się ze światem.
18. Trzy motywy podjęcia dociekań filozoficznych. Który z nich jest najbardziej podstawowy?
19. Czym filozofia różni się od światopoglądu, religii, nauki, ideologii?
Pełny światopogląd zawiera rozstrzygnięcia zagadnienia sensu życia, ostatecznego celu działania, hierarchii dóbr. Tutaj nasuwają się pytania o otaczający nas świat, o podstawę norm i odpowiedzialności moralnej, o istnieniu Boga. Takie same pytania stawia na swoim terenie filozofia. Ta zbieżność tematyki powoduje nie gasnące zainteresowanie ludzi filozofią, ale prowadzi także do konfliktów. Ponieważ filozofia omawia sprawy, które dotyczą każdego, człowiek szukający lub mający już światopogląd uważa się za kompetentnego kompetentnego sprawach filozoficznych. Jednak filozofem nie może być „człowiek z ulicy”. Musi on przejść odpowiedni trening i posiadać odpowiednie kompetencje.
Ideologią zaś może być jakiś światopogląd, ale również doktryna filozoficzna. Dlatego też niektórzy autorzy marksistowscy, nie dostrzegają różnicy między filozofią, światopoglądem i ideologią, a filozofie określają wprost jako światopogląd klasowo zdeterminowany.
Religia zaś jest pewnym sposobem życia, a zarazem odrębną dziedziną kultury. Może stanowić zasadniczy zrąb lub czynnik jakiegoś światopoglądu. Od strony przeżyć człowieka źródło religii jest takie samo jak źródło filozofii tzn. potęga otoczenia, niepewność dostępnych dóbr, fascynacja tym co nieznane.
Filozofia jest warunkiem koniecznym teologii, gdyż dostarcza jej odpowiednie pojęcia filozoficzne.
20. Definicja światopoglądu i jego rodzaje.
Światopogląd jest to zespół przekonań i postaw, twierdzeń, ocen i norm, który- przynajmniej w oczach zwolenników- stanowi spójny, całościowy obraz rzeczywistości, porządkujący postępowanie względem siebie i otoczenia.
Wyróżniamy światopoglądy:
-Racjonalne ( eliminuje on lub ogranicza w podstawowych punktach działanie nastrojów, popędów, nawyków, odwołujący się do nauk szczegółowych i filozofii zgodnie z zakresem ich kompetencji) i nieracjonalne
-Scjentyczne ( ufający bezwzględnie naukom szczegółowym, które pokazują hipotezy na temat sensu świata, życia ludzi, moralności) i niescjentyczne
-Religijne( odwołujący się do objawienia, Boga) i niereligijne
21. Rodzaje poznania kształtującego światopogląd.
22. Dlaczego światopoglądu nie da się sprowadzić do poznania i/lub wiedzy??
Światopoglądu nie da się sprowadzić do poznania lub wiedzy, gdyż nie jest on ze swej natury czymś jednoznacznie wyznaczonym przez wyniki nauk szczegółowych. Zawsze pozostanie w nim miejsce na wiarę w coś lub kogoś, na zaufanie komuś lub czemuś, na decyzję na coś.
23. Co to jest ideologia?
Ideologia to jakaś doktryna( zespół twierdzeń, ocen i norm), będącej podstawą działania jakiejś grupy społecznej.
24. Jaką wartość niesie studiowanie myśli filozoficznej i uczenie się filozofowania?
Uczenie się filozofowania i studiowanie myśli filozoficznej polega na odkrywaniu i precyzowaniu nowych punktów widzenia, na coraz pełniejszym uświadomieniu sobie założeń i konsekwencji określonych stanowisk, na coraz lepszym poznaniu ludzkich charakterów poznawczych. Filozofia polega na oglądaniu natury rzeczy.
25. Dwa wymiary filozofii i ich wzajemne związki.
26. Źródła filozofii – możliwe sposoby odpowiedzi na pytanie o to, z czego bierze się filozofia
Filozofia bierze się z chęci wzbogacania wiedzy, chęci poznawania, chęci zdobycia nowych doświadczeń. W przeszłości grecy podróżowali po świecie, tam napotkali na różne kultury i zaczęli zastanawiać się, dlaczego tak jest???
27. Postawy prowadzące do filozofii i jej braku.
28. Główne przedmioty i problemy filozoficzne pierwszych okresów filozofii starożytnej.
Filozofia starożytna dzieli się na 4 główne okresy:
-Przedklasyczny- to czasy powstawania problematyki filozoficznej, czas pierwszych prób odpowiedzi na podstawowe pytania, powstały wówczas pierwsze szkoły filozoficzne: pitagorejska i olecka.
-Klasyczny- zajęto się tu człowiekiem i jego społeczną działalnością, sformułowano wielkie systemy problematyki filozoficznej ( Platon i Arystoteles).
-Platonizm- podporządkowywał dobro jednostki dla dobra państwa, stawianie ogółu przed i ponad jednostkami.
-Arystotelizm- człowiek traktowany jako jednostka psychofizyczna, a dusza jako forma żywego ciała; teoria władz duszy.
-Hellenistyczny- to okres działania i rozwoju ateńskich szkół stoików, epikurejczyków, sceptyków. Tutaj szukano pośrednich ogniw pomiędzy Bogiem, człowiekiem a materią.

29.Cztery zasadnicze dziedziny kultury, miejsce, jakie zajmuje w nich filozofia.
-Theoria- jest to pewien sposób życia, działania. Życie teoretycznie polega na tym, aby poznać prawdę, mądrość. Filozof to człowiek, który chce przebywać i dążyć ku mądrości. Tutaj chodzi o kontemplacje
-Praxis- Tutaj należy filozofia, bo w niej badano praxis, czyli działanie moralne. Chodzi o to, aby postąpić właściwie. Tutaj chodzi o działanie.
-Poiesis- Nie jest sztuką, chyba, że elementy charakteryzujące coś, co jest sztuką w niej występują. Filozofia jest trudnością związaną ze skomplikowaniem świata. Problem w filozofii jest taki, iż widząc, że ktoś jest człowiekiem nie pozwala ona określić, czym człowiek jest.
-Religia- Nie jest filozofią, ale filozofowie obiecywali, że dzięki wiedzy można uciekać od zła. Tutaj człowiek zbawia siebie sam przez poznanie. Zachodnia filozofia podejmuje te same problemy, co chrześcijaństwo.
30. Cztery główne przedmioty dociekań filozoficznych. Różnica miedzy filozofią a nauką.
Filozofia nie stanowi odrębnej wiedzy, nie jest jedną z nauk. Problemy filozoficzne bądź mają charakter filozoficzny i są rozważane na terenie nauk szczegółowych, bądź nie mają charakteru naukowego, tzn. nie wyrażają żadnego poznania, lecz co najwyżej ludzkie postawy.
Głównymi przedmiotami dociekań filozoficznych będą; teoria, praxis, poesis, religia.


31. Dzieje filozofii w okresie starożytnym, średniowiecznym, nowożytnym, w Polsce i w Indiach.
Polacy zaczęli mieć udział w życiu umysłowym europy już przed XIV w. za sprawą osoby Witelo Ślązaka( przyrodnik). Po założeniu przez K. Wielkiego Akademii Krakowskiej(1364), przekształconej w UJ, nastąpił w Polsce szybki rozwój filozofii i nauk szczegółowych. Rozwój przyrodoznawstwa dało dzieło M. Kopernika. Od połowy XV. w. mamy rozkwit humanizmu, stoicyzmu.
Wiek XVII przyniósł upadek scholastyki i filozofii w Polsce. Głównym ośrodkiem uniwersyteckim stała się jezuicka Akademia Wileńska.
Taki stan był do połowy XVIII w. Wówczas nastąpił okres oświecenia. Istotną rolę odegrała reforma szkół pijarskich dokonana przez ks. S. Konarskiego.
Komisja Edukacji Narodowej atakuje scholastykę i filozofię, dokonując reformy nauczania. Rok 1830/31 był przełomem w polskiej filozofii. Pomiędzy powstaniami listopadowym a styczniowym dominuje filozofia mesjanistyczna, mająca cechy narodowe. Po powstaniu styczniowym dominuje pozytywizm i empiriokrytycyzm.
Współczesna filozofia w Polsce zaczęła się od 1895 roku( objęcie katedry filozofii na Uniwersytecie lwowskim przez K. Twardowskiego )
Filozofia indyjska wiązała się z myślą religijno-teologiczną, była ukierunkowana religijnie. Datowana jest na ok. 1500 lat przed Chrystusem. Szkoły filozoficzne w Indiach uznają subiektywne obowiązywanie we wszechświecie prawa moralnego. Wiążą się z religiami indyjskimi: buddyzmem, hinduizmem i dżinizmem.
Indyjska myśl filozoficzna wiąże się z myślą medytacyjno-spekulacyjną, dążącą do przeobrażenia życia duchowego, świadomości.