Ojciec i syn - "Nad Niemnem".

„Nad Niemnem” to powieść realistyczna autorstwa Elizy Orzeszkowej. Powstała ona w epoce pozytywizmu. O losach bohaterów opowiada czytelnikom narrator trzecioosobowy. Akcja powieści rozgrywa się w latach osiemdziesiątych XIXw. na ziemiach leżących nad rzeką Niemen.

Podczas czytania „Nad Niemnem” można napotkać się na kilka konfliktów. Jednym z nich jest spór między Benedyktem Korczyńskim, a jego synem, Witoldem. Konflikt ten dotyczy między innymi różnego traktowania oraz postrzegania chłopów przez wymienionych mężczyzn. Obaj są uparci w swoich przekonaniach i nie zmierzają ustąpić racjom drugiego.

Benedykt Korczyński jest właścicielem Korczyna. Ma on żonę Emilię, która w ogóle nie zajmuje się gospodarką oraz dwoje dzieci, Witolda i Leonię. Jest to mężczyzna wysoki, z wąsem. Cechuje się pracowitością, zawziętością oraz uporem,. Jest człowiekiem wykształconym. Benedykt bywa również gwałtowny, zdarza mu się pochopnie oceniać ludzi, nie zdając sobie sprawy, że jego krytyka może ranić uczucia innych: „A czy ty wiesz, gałganie, że ta żniwiarka więcej kosztuje, niż ty cały wart jesteś!”. Za życia swego brata – Andrzeja, Benedykt chciał szerzyć wraz z nim oświatę wśród chłopów. Widział sens w niesieniu im pomocy. Jednak, kiedy Andrzej zginął w walce podczas powstania styczniowego, Korczyński nie wytrzymał długo w swych postanowieniach. Wpłynęły na to między innymi kłótnie z małżonką. Od tamtej chwili Benedykt coraz gorzej traktował chłopów. Za wszelkie niepowodzenia karał oraz poniżał ich. Mimo złego traktowania chłopów Benedykt miał dobre serce, był troskliwy, o czym świadczyć może na przykład fakt przygarnięcia pod swój dach Orzelskich. Mimo iż mężczyzna ma żonę jest to człowiek samotny. Para rzadko ze sobą rozmawia, ponieważ niedługo po ślubie okazało się, że oboje nie rozumieją się nawzajem i że nie mają wspólnych tematów do rozmów. Być może ta sytuacja była przyczyną wyładowań emocjonalnych Benedykta na chłopach.

Witold Korczyński to syn Emilii i Benedykta Korczyńskiego. Młody mężczyzna, w przyszłości ma przejąć ziemie w Korczynie. Planuje on wprawdzie kontynuować dzieło ojca, lecz zakłada całkiem inne postępowanie wobec chłopów. Witold jest mężczyzną wyrozumiałym, opanowanym: „Słuchaj, Maksymie, czy ty rozumiesz, jak ta żniwiarka zrobioną i jakim sposobem żąć może? Pewno nie rozumiesz i dlatego ją zepsułeś, że nie rozumiesz… Oto, popatrz i posłuchaj, ja ci to zaraz pokażę i wytłumaczę…”. Nie uważa on, jako że przez kary i krzyki otrzymać można bardziej efektowniejszą pracę, wręcz przeciwnie: „-Łbem muru nie przebijesz, a tych ludzi gdybyś i miodem smarował, będą oni zawsze leniwi, niedbali i nieżyczliwi… -Cóż dopiero, kiedy się ich pieprzem karmi! – uśmiechnął się Witold.”. Syn Benedykta chętnie pracuje fizycznie, o czym może świadczyć pomoc Bohatyrowiczom na polu. Jest to optymista, chcący wszystko zmieniać na lepsze.

Wyżej opisany konflikt wywiera wpływ na relacje między ojcem i synem. Benedykta możemy zaliczyć do pokolenia, które przeżyło powstanie styczniowe. Mimo iż jest on patriotą, na skutek tragicznych przeżyć związanych z tamtym okresem ogarnęło go zniechęcenie do wszelkich zmian. Wydawać się on może zgorzkniały. Najważniejsze dla niego jest jednak utrzymanie ziem w Korczynie. Mimo wszystko bardzo kocha swojego syna i liczy się z jego zdaniem. Niezgoda między Benedyktem a synem kończy się szczęśliwie, mężczyźni dochodzą do porozumienia.

Również relacje syna z ojcem uległy zmianie. Witold jest reprezentantem młodego pokolenia, pełnego wiary w lepsze jutro. To entuzjasta haseł pozytywistycznych. Nie rozumie uporu swojego ojca, jednak nigdy nie traci do niego szacunku. Bardzo kocha Benedykta i docenia jego ciążką pracę: „Biedny, kochany ojciec!”. Na szczęście obaj poszukiwali wzajemnego pojednania i dochodzą w końcu do porozumienia, zażegnując na zawsze konflikt między sobą.

„Nad Niemnem” to typowa powieść pozytywistyczna. Wśród bohaterów najważniejszym kryterium wartości człowieka jest praca. Witold jest zwolennikiem pracy u podstaw, czyli uważa, że konieczne jest kształcenie i rozbudowanie tożsamości narodowej wśród najniższych warstw społecznych. Pozytywni bohaterowie to ludzie pracy: Benedykt Korczyński, Jan i Anzelm Bohatyrowiczowie czy Marta Korczyńska. W pozytywizmie bardzo ważną rolę odgrywał również patriotyzm. W powieści patriotami są między innymi wcześniej wymienieni już Anzelm i Janek Bohatyrowiczowie. Zawsze wyrażają się z szacunkiem w stosunku do zmarłych powstańców, często również odwiedzają mogiłę, w której znajdują się ciała poległych w bitwie.

Oczywiste jest, że kłótnie między rodzicami a dziećmi występują również w dzisiejszych czasach. Występuje wtedy, tak zwany konflikt pokoleń, który wbrew pozorom ciężko rozwiązać. Zawsze będzie tak, że rodzice, którzy są już dojrzałymi, doświadczonymi ludźmi będą mieli nieco inne poglądy, niż wchodząca dopiero w dorosłe życie młodzież. Mimo wszystko należy zachować spokój niezależnie od sytuacji i zamiast wszczynać kłótnie z rodziną, trzeba szukać kompromisów, które zadowoliłyby obie strony konfliktu.