Otrzymywanie CaOCl2, CHCl3 i jego oczyszczanie:

a) Wapno chlorowane
CaOCl2 (wzór umowny)
(Chlorek bielący)

Otrzymywanie

Do 100 g czystego Ca(OH)2 dodaje się 3,5 ml wody, dobrze miesza i przenosi do poziomo ułożonej, szerokiej rurki szklanej, tak aby była napełniona tylko do połowy przekroju. Rurkę ustawia się pod wyciągiem i chłodząc wodą przepuszcza się przez nią Cl2. Gdy masa (ciężar) rurki już nie zmienia się, przerywa się przepuszczanie Cl2, a otrzymany preparat zawierający 32-36% aktywnego chloru umieszcza się w słoju i szczelnie zamyka.

Piśmiennictwo:
Dr Julian Gałecki "Preparatyka nieorganiczna czyste odczynniki chemiczne", PWN, Warszawa 1964; Kariakin i Angiełow, str. 155

b) Chloroform (Trichlorometan)
CHCl3

Otrzymywanie

200 g wapna bielącego (świeżego).
800 cm3 wody.
40 g (50 cm3) acetonu.

Dużą kolbę kulistą (4 litry) zaopatruje się w korek, przez który przechodzi zgięta rurka łącząca kolbę z długą chłodnicą i odbieralnikiem. Kolbę umieszcza się na dużej łaźni piaskowej. Rozciera się wapno bielące na pastę z 400 cm3 wody i spłukuje ją do kolby z pozostałymi 400 cm3 wody. Dodaje się acetonu i łączy kolbę z chłodnicą. Ogrzewa się ostrożnie dopóki nie zajdzie w środku kolby reakcja, którą poznaje się po pienieniu się cieczy. Usuwa się spod łaźni płomień na pewien czas, a kiedy reakcja uspokoi się, ogrzewa się do wrzenia zawartość kolby dopóki nie przedestyluje wszystek chloroform. To łatwo określa się przez zebranie destylatu do probówki i uważną obserwację jeśli obecne są jakiekolwiek krople ciężkiej cieczy. Destylat wytrząsa się z rozcieńczonym roztworem sody kaustycznej w rozdzielaczu, a dolną warstwę chloroformu spuszcza się do kolby destylacyjnej. Dodaje się kilka kawałków stałego chlorku wapnia i pozostawia aż ciecz będzie klarowna, do czasu gdy przedestyluje się ją z łaźni wodnej z termometrem wstawionym do szyjki kolby.
Wydajność około 40 g.

Wapno bielące oddziałuje z acetonem, ponieważ składa się ono przecież ze związku wodorotlenku wapnia i chloru, a proces prawdopodobnie występuje w dwóch etapach:

1. CH3.CO.CH3+3Cl2=CH3.CO.CCl3+3HCl.
2. 2CH3.CO.CCl3+Ca(OH)2=(CH3.COO)2Ca+2CHCl3.

Powstaje najpierw trichloroaceton, który rozkłada się później przez wapno do octanu wapnia i chloroformu.

Właściwości.-Bezbarwna ciecz posiadająca słodki smak, t.w.60-62 st.; ciężar wł.1,498 w 15 st.; bardzo nieznacznie rozpuszczalna we wodzie; nie jest łatwopalna. Ponieważ chloroform rozkłada się powoli w obecności powietrza i promieni słonecznych do fosgenu, do produktu handlowego dodawana jest mała ilość alkoholu, która zatrzymuje przemianę. Czysty chloroform jest obojętny wobec lakmusu, nie oddziałuje z roztworem azotanu srebra i nie zmienia barwy, kiedy jest wytrząsany przez godzinę ze stężonym kwasem siarkowym i pozostawiony na jeden dzień.

Piśmiennictwo:
Liebig,Pogg.Ann.,1831,23,444;Dumas,Ann.Chim.Phys.,1834,56,115.

c) Oczyszczanie chloroformu

Produkt handlowy zawiera do 1% etanolu, który jest dodawany do chloroformu jako stabilizator. Etanol można usunąć z chloroformu jednym z następujących sposobów:

a. Chloroform wytrząsa się kilkakrotnie (5-6 razy) z wodą (ok.1/2 objętości rozpuszczalnika), suszy bezw. chlorkiem wapnia przez co najmniej 24 h i destyluje.

b. Chloroform wytrząsa się 2-3 razy z niewielką objetością (np. 5% objętości rozpuszczalnika) stęż. kwasu siarkowego, dokładnie przemywa wodą i suszy bezw. chlorkiem wapnia lub bezw. węglanem potasu.

c. Chloroform przepuszcza się przez kolumnę z zasadowym tlenkiem glinu (aktywność I, 10 g na 14 ml rozpuszczalnika), co usuwa również ślady wody i substancji kwaśnych; przesączony przez kolumnę chloroform trzeba natychmiast zużyć.

Czysty chloroform ma tw.61 st.C/1013 hPa (760 mm Hg). Rozpuszczalnika tego nie wolno osuszać przez pozostawienie nad sodem, ponieważ mogłoby to spowodować groźny wybuch. Chloroform nie zawierający etanolu należy przechowywać w ciemności, aby nie dopuścić do fotochemicznego powstawania większych ilości fosgenu, co jest niebezpieczne.

Piśmiennictwo:
A.I.Vogel "Preparatyka organiczna", WNT, Warszawa 1984