Kwasy, zasady i sole

Kwasy


Są to substancje, których roztwory wodne zawierają charakterystyczne
kationy wodorowe H+, niektóre z nich:
HCl – kwas solny (chlorowodorowy)
H2S – kwas siarkowodorowy
HNO3 – kwas azotowy
H2CO3 – kwas węglowy
H2SiO3 – kwas krzemowy
H2SO4 – kwas siarkowy
H3PO4 – kwas fosforowy
CH3CO2H – kwas octowy

Dysocjacja kwasów

Kwasy w roztworach wodnych dysocjują na kationy wodorowe i aniony reszt
kwasowych, np.
HCl › H + + Cl -
HNO3 › H+ + NO3-
H2SO4 › 2H+ + SO42-
CH3CO2H › CH3CO2- + H+


Zasady
Są to substancje, których roztwory wodne zawierają charakterystyczne
aniony wodorotlenkowe OH–, niektóre z nich:

NaOH – zasada sodowa (wodorotlenek sodu)
KOH – zasada potasowa (wodorotlenek potasu)
Ca(OH)2 – zasada wapniowa (wodorotlenek wapnia)
Ba(OH)2 – zasada barowa (wodorotlenek baru)
Al(OH)3 – zasada glinowa (wodorotlenek glinu)
NH3 – amoniak

Dysocjacja zasad

Zasady w roztworach wodnych dysocjują na aniony wodorotlenkowe i kationy metali
(lub kation amonowy), np.
NaOH › Na+ + OH-
Ca(OH)2 › Ca2+ + 2OH-
NH3 + H2 O › NH4+ + OH-


Sole
Są to substancje, których roztwory wodne zawierają kationy metali
(lub kationy amonowe NH4+ i aniony reszt kwasowych.

Dysocjacja soli
KNO3 › K+ + NO3-
NaCl › Na+ + Cl-
Al(NO3)3 › Al3+ + 3NO3-
Na2SO4 › 2Na+ + SO42-
CaCl2 › Ca2+ + 2Cl-
(NH4)SO4 › 2NH4+ + SO42-

Otrzymywanie soli
1) W reakcji tlenku metalu z kwasem
MgO + 2HNO3 › Mg(NO3)2 + H2 O
2) W reakcji metalu z kwasem
Zn + H2SO4 › ZnSO4 + H2^
3) W reakcji metalu z niemetalem
2Na + Cl2 › 2NaCl
4) W reakcji zasady z kwasem (w reakcji zobojętnienia)
NaOH + HCl › NaCl + H2O
5) W reakcji tlenku niemetalu z zasadą
SO3 + 2NaOH › Na2SO4 + H2 O
6) W reakcji soli z solą (reakcja strąceniowa)
CaCl2 + Na2CO3 › CaCO3 + 2NaCl


Sporządzanie częściej używanych rozcieńczonych kwasów i ługów

Kwas siarkowy 30%
80 ml H2O + 20 ml 96% H2SO4
Kwas siarkowy ok. 9%
94,5 ml H2O + 5,5 ml 96% H2SO4
Kwas azotowy 30%
62 ml H2O + 38 ml 65% HNO3
Kwas azotowy ok. 12%
85 ml H2O + 15 ml 65% HNO3
Kwas solny 20%
50 ml H2O + 50 ml 36% HCl
Kwas solny ok. 7%
83 ml H2O + 17 ml 36% HCl
Kwas fosforowy 25%
80 ml H2O + 20 ml 85% H3PO4
Kwas octowy 50%
50 ml H2O + 50 ml 100% CH3COOH
Kwas octowy ok. 12%
88 ml H2O + 12 ml 100% CH3COOH
Ług sodowy ok. 7,5%
8 g NaOH rozpuścić w kolbie miarowej o pojemności 100 ml i dopełnić
wodą do objętości 100 ml.
Ług potasowy ok. 12%
11,2 g KOH rozpuścić w kolbie miarowej o pojemności 100 ml i
dopełnić wodą do objętości 100 ml.
Roztwór amoniaku ok. 3,5%
85 ml H2O + 15 ml 25% roztworu amoniaku.

Wybrane wzory niektórych bardziej znanych związków nieorganicznych

Amoniak – NH3
Arszenik – As2O3
Azotan potasowy (saletra) – KNO3
Azotan sodowy (saletra chilijska) – NaNO3
Azotan srebra (lapis) – AgNO3
Biel cynkowa – ZnO
Blenda cynkowa – ZnS
Boraks – Na2B4O7
Braunsztyn – MnO2
Chlorowodór – HCl
Cyjanowodór (kwas pruski) – HCN
Cynober – HgS
Czad (tlenek węgla) – CO
Dwutlenek węgla – CO2
Gips – CaSO4
Glejta – PbO
Gorzka sól – MgSO4
Grynszpan – Cu(OH)2
Kalomel – Hg2Cl2
Karbid – CaC2
Korund – Al2O3
Kreda – CaCO3
Krzemionka – SiO2
Kwarc – SiO2
Kwas azotowy – HNO3
Kwas chlorowy – HClO3
Kwas siarkowy – H2SO4
Kwas solny – HCl
Kwas węglowy – H2CO3
Ług potasowy (potaż żrąca) – KOH
Minia ołowiana – Pb3O4
Nadmanganian potasowy – KMnO4
Perhydrol – H2O2
Potaż – K2CO3
Salmiak – NH4Cl
Siarkowodór – H2S
Soda – Na2CO3
Soda kaustyczna (soda żrąca) – NaOH
Soda oczyszczona – NaHCO3
Sól kuchenna – NaCl
Talk – (Mg3(Si4O10)(OH2))
Wapno chlorowane – Ca(OCl)2
Wapno gaszone – Ca(OH)2
Wapno palone – CaO
Witriol – CuSO4
Woda – H2O



Wybrane wzory niektórych bardziej znanych związków organicznych

Aceton – CH3 • CO • CH3
Acetylen (etyn) – C2H2
Adamsyt – NH(C6H4)2AsCl
Adrenalina (hormon nerek) – C9H13O3N
Alanina (aminokwas) – CH3 • CH(NH2) • COOH
Alkohol etylowy – C2H5OH
Alkohol metylowy – CH3OH
Anilina – C6H5 • NH2
Aspiryna – CH3COO• C6H4 • COOH
Benzen – C6H6
Butan – C4H10
Celuloza – (C6H10O5)n
Chinina – C20H24N2O2
Chityna – (C8H13O5N)n )
Chloroacetofenon – C6H5 – CO – CH2Cl
Chloroform – CHCl3
Chlorofil a – C55H72MgN4O5
Chlorofil b – C55H70MgN4O6
DDT – CCl3 • CH(C6H4Cl)2
Dekstryna – (C6H10O5)n
Etan – CH3 • CH3
Eter – (C2H5)2O
Fenol – C6H5OH
Freon F12 – CF2Cl2
Fruktoza (cukier owocowy) – C6H12O6
Gliceryna – CH2OH • CHOH • CH2OH
Glicyna (aminokwas) – CH2(NH2)COOH
Glikoza (cukier gronowy) – C6H12O6
Heksan – C6H14
Heptan – C7H16
Heroina – C21H23O5N
Indygo – C16H10O2N2
Iperyt – S(CH2)4Cl2
Jodoform – CHJ3
Kamfora (posiada 11 odmian alotropowych) – C10H16O
Kodeina (metylomorfina) – C18H21NO3• H2O
Kofeina – C8H10N4O2
Koniina – C8H17N
Ksyloza (cukier drzewny) – C5H10O5
Kwas mlekowy – C3H6O3
Kwas mrówkowy – H • COOH
Kwas octowy – CH3 • COOH
Kwas szczawiowy – HOOC • COOH
Laktoglobulina (białko) – C1864H3012O576N468S21
Laktoza (cukier mlekowy) – C12H22O11
Maltoza (cukier słodowy) – C12H22O11
Mentol – C10H19 • OH
Merkaptan butylu (broń skunksa) – CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – SH
Meskalina (alkaloid) – C11H17NO3
Metan – CH4
Mocznik – H2N• CO • NH2
Morfina – C17H19O3N
Naftalen – C10H8
Nikotyna – C10H14N2
Nitrogliceryna – C3H5(NO3)3
Pentan – C5H12
Porfina – C20H14N4
Propan – CH3 • CH2 • CH3
Sacharoza (cukier trzcinowy) – C12H22O11
Sacharyna – C6H4 • CO • NH • SO2
Skrobia (krochmal) – (C6H10O5)n
Sorbit (“cukier”diabetyków) – C6H8(OH)6
Strychnina – C21H22N2O2
Trotyl – C6H2(NO2)3 CH3
Tyroksyna (hormon tarczycy) – C15H11O4J4N