Pierwszy okres twórczości Adama Mickiewicza

Adam Mickiewicz zasłynął w historii jako najwybitniejszy polski poeta. Jego utwory już od samego początku zachwycały i fascynowały. O ich wyjątkowości świadczy też fakt, że to właśnie wydanie pierwszego tomiku poezji wieszcza zapoczątkowało datę nowej epoki w literaturze polskiej – romantyzmu. Do głównych idei tej epoki można zaliczyć braterstwo, walkę o wyzwolenie ojczyzny, intuicjonizm, lecz także bunt przeciwko zastanej rzeczywistości i negowanie oświeceniowych wartości.
Szczególnie w pierwszym okresie twórczości, Mickiewiczowi bliskie było kierowanie się intuicją, sercem, negował zaś empiryczne i scjentyczne poznawanie świata. Zwracał się ku prostej, ludowej moralności. Cenił też oryginalność, interesował się pradawnymi obyczajami i zwyczajami, światem metafizycznym.
Przede wszystkim w wierszach Mickiewicza można zauważyć bunt. Przeciwstawiał się kanonom, jego wiersze odbiegały od nich budową i tematami. Przestały być regularne, sylabiczne, zawierały natomiast refren. Poruszył także tematy dotyczące społeczeństwa i prostej, ludowej moralności. Mickiewicz używał też prostego języka, odwoływał się więc do stylistyki mowy potocznej. Nic dziwnego, że jego wiersze trafiały do prostych ludzi, którzy byli ich pierwszymi kupcami. Dlatego od samego początku uważano, iż utwory Mickiewicza były nowatorskie, całkowicie odbiegające od tych tworzonych w oświeceniu.
Mickiewicz szukał odmiennych koncepcji, które przedstawiałyby jego poglądy na świat. Obwiniał ludzi zafascynowanych oświeceniem, uważał, że to przez nich Polska trafiła w niewolę. Swoje poglądy wyraził w „Odzie do młodości”, nawołując do zjednoczenia się, łamania schematów i wybiciu ponad społeczeństwo, by spełnić swe pragnienia. Świat był dla niego pełen iluzji i marzeń. Nadzieję widział tylko w młodym pokoleniu, był przekonany, że świat klasyków odchodzi w zapomnienie. Chciał poznawać świat poprzez intuicję, ponieważ poprzednia epoka nie dała odpowiedzi na wiele pytań. Mickiewicz sprzeciwiał się filozofii oświecenia, swój światopogląd wyrażał bezpośrednio w wierszach. Mówił otwarcie o swoich uczuciach i otaczającej go rzeczywistości. W swoich dziełach był bezceremonialny, w wierszu „Romantyczność” krytykował swojego profesora. Choć nie wymienił jego nazwiska, badaczom nie trudno było się domyślić o kogo chodzi. Również odzwierciedlił swoją nieszczęśliwą miłość. Opisał ją w IV części Dziadów, gdzie Gustaw opowiadał o ślubie swojej ukochanej z bogatym mężczyzną. W postaci Gustawa zawarł opis idealnego roamntycznego kochanka. Kierował się uczuciami, a najważniejsza była dla niego miłość. Był on także buntownikiem o bogatym życiu duchowym, skłóconym ze światem i bardzo zakochanym w niedostępnej dla niego kobiecie. Nie potrafił bez niej żyć, dlatego to uczucie doprowadziło go do samobójstwa. Mimo to wierzył w miłość platońską, czyli porozumienie dusz, i twierdził, że po śmierci jego ukochanej znów będą razem. Odzwierciedlało to Mickiewiczowskie pojmowanie tego uczucia, uważał, ze miłość jest tragiczna, niespełniona i ma moc destrukcyjną.
Mickiewicz, przebywając na uniwersytecie w Wilnie, miał okazję zapoznać się z twórczością wielu wybitnych artystów, oraz z ich poglądami. Niewątpliwie czerpał od nich inspirację. W jego utworach widać odniesienie do herderyzmu, który zakładał, że kultura ludowa leży u podstaw każdej innej kultury. W II części Dziadów został opisany pradawny obrzęd dziadów, mający swe korzenie w pogańskich wierzeniach.
Prości ludzie wierzyli w świat realny i metafizyczny, byli przekonani o łączności tych światów, ich zależności od siebie. W ten sposób ludzie ze świata realnego starali się pomóc duchom w dotarciu do nieba. Również akcja utworu została wybrana nieprzypadkowo - dzieje się w wigilię wszystkich świętych, Mickiewicz chciał pokazać magiczność czasu, która miała na celu przypominać ludziom o śmierci, lecz także o tym, ze istnieje również inny świat, ten niewidoczny dla oczu. Poeta wplótł w swój utwór również bardzo ważne prawdy ludowe, według których każdy, kto zawinił, musiał ponieść karę. Okrutny pan musiał tułać się po ziemi, cierpiąc głód, by móc odpokutować za swe grzechy.
O ludowości w utworach Mickiewicza świadczą także tematy jego wierszy. Często inspirował się gminnymi opowieściami. Poeta musiał jedynie uprościć fabułę oraz ją hiperbolizować, by łatwo odczytać sens utworu. Takie opowiadania były zwykle przekazywane ustnie, toteż nie ulegały żadnym wpływom kulturowym, były więc oryginalne – a to Mickiewicz bardzo sobie cenił. „Lilie” były jedną z takich historii, a dzięki Mickiewiczowi stały się jednym z ciekawszych utworów.
Świat przedstawiony w tych historiach był bardzo intrygujący, pojawiały się tam nadprzyrodzone istoty oraz bogaty obraz przyrody. Widać tutaj wpływ russoizmu, gdzie ceniono sobie wartość natury, przedkładano ją nad cywilizację. Przyroda była także ekwiwalentem uczuć bohaterów. W przypadku romantyzmu były to mroczne, tajemnicze obrazy, jednak piękne. Były one doskonałym tłem dla „Świtezi” czy „Świtezianki”, gdzie losy ludzi związane są z naturą, chociażby wtedy, kiedy mieszkańcy Świtezi zamieniają się w kwiaty. Duży wpływ na kształtowanie takich obrazów miało dla Mickiewicza jego miejsce zamieszkania. Przeniósł się on z dużego miasta na wieś, do Kowna. Była to typowa przestrzeń wiejska, która pomagała Mickiewiczowi rozwijać się, wzbogacać swoje życie wewnętrzne.
Ważną kwestią było również zwrócenie uwagi na ludową moralność. Mickiewicz przedstawił sposób postrzegania świata przez prostych ludzi. Poeta starał się zrozumieć ów punkt widzenia, by móc wiarygodnie przedstawić dany problem i osądzić go oczami ludu. Uważali oni, że za wszelkie złe czyny należy się kara. Dlatego takie zakończenie można znaleźć w utworach wieszcza. W balladzie „Lilie” żona po zabójstwie męża również zostaje ukarana, czeka ją śmierć. To samo spotyka młodzieńca z „Świtezianki” za złamanie obietnicy. W ten sposób Mickiewicz przedstawiał wyznawane przez siebie wartości, takie jak sprawiedliwość czy szlachetność.


Pierwszy okres twórczości Mickiewicza poruszał głównie problemy moralne. Negował niewłaściwe zachowana, potępiał je. Otwarcie poruszał każdy temat, który wydawał mu się interesujący i oryginalny. Pragnął łamać wszelkie schematy utorowane przez poetów poprzedniej epoki, chciał demonstrować swój bunt oraz swe zdanie na temat starych przekonań. Zgadzał się też z poglądem osjanizmu, który również widział wyższość prostej poezji nad tą uczoną, skomplikowaną. Poprzez stylistykę mowy potocznej oraz zawarcie ludowych prawd wyrażał więcej niż poeci epoki oświecenia. Sięgnął także do ludowości, lecz nie było to tylko przedstawienie pradawnych obyczajów i zwyczajów. Przejawiał się ona również w wierze w zjawiska nadprzyrodzone, upiory i duchy. Były to ważne wartości, które Mickiewicz chciał przekazać innym ludziom i niewątpliwie udało mu się to.