Rywalizacja
Totalitarna wizja piekła artystów
W tworzeniu w swej poezji alternatywnych piekieł i rajów wyspecjalizował się Zbigniew Herbert. W Sprawozdaniu z raju i wierszu U wrót doliny reinterpretował wizje biblijne, upodabniając Boży porządek do porządku systemu totalitarnego. W utworze Co myśli Pan Cogito o piekle ukazał piekło jako „raj artystów” (trochę podobny do tego stworzonego w Mistrzu i Małgorzaci e Bułhakowa przez komunistów moskiewskich dla prawomyślnych literatów). W piekle tym trwa nieustannie pełnia sezonu,...
Ojciec rywalizujący z synem o władzę
Już mitologia utrwala motyw rywalizacji pomiędzy ojcem i synem. Rywalizują i walczą o władzę najpierw Kronos obalający Uranosa, potem buntujące się przeciw Kronosowi jego potomstwo na czele z Zeusem. Ów motyw znajdzie odzwierciedlenie w tekstach kultury naszych czasów. Wszak rywalizujący z Maciejem Boryną – bohaterem Chłopów Władysława Stanisława Reymonta – jego syn Antek także będzie chciał pozbawić ojca władzy, gospodarstwa, kobiety... W konfliktach tych obie strony mają zwykle rację:...
Miłość dla dobra sprawy
W utworach o charakterze tendencyjnym (a potem także produkcjach socrealistycznych) na pierwszy plan wysuwa się ideologiczny sens miłości: pozytywny bohater kocha pozytywną bohaterkę i wspólnie pracują. Tak jest w Nad Niemnem Orzeszkowej (Jan i Justyna, Jan i Cecylia), tak w P rzygodzie na Mariensztacie – filmie o miłości, odbudowie Warszawy i kobietach murarkach rywalizujących z mężczyznami.
Przyjaźń dorosłych kobiet
Dorosłe przyjaźniące się kobiety zostały opisane np. w Trylogii Henryka Sienkiewicza.Nieodstępnymi towarzyszkami są przez pewien czas Krzysia Drohojowska (potem żona Ketlinga) i Basia Jeziorkowska (później Wołodyjowska). Obie są sierotami, więc wychowują się wspólnie u państwa Makowieckich. Jako panny też przebywają razem pod opieką stolnikowej, która czuwa nad ich dobrą opinią i szuka im odpowiednich mężów. Prócz wspólnego losu i miłości tego samego mężczyzny (obie, najpierw Krzysię,...
Samotność kochanków
Zaskakujący aspekt samotności odkrywa Świrszczyńska w wierszach o miłości. Kreowani przez nią kochankowie są potwornie samotni, nieustannie rywalizują ze sobą, zdradzają się i ranią. Nawet akt miłosny jest próbą sił: Kochamy się Jak dwa drapieżne ptaki W gnieździe chwili Elektrycznej. Kochamy się Milcząc. (Anna Świrszczyńska, Jak język dzikiego kota ) Podobnie jest w wierszach Kochanków dzieli miłość , Bardzo smutna rozmowa nocą , Suka . Motyw obcości kochanków, a nawet...