profil

Totalitarna wizja piekła artystów

poleca 50% 4 głosy

W tworzeniu w swej poezji alternatywnych piekieł i rajów wyspecjalizował się Zbigniew Herbert. W Sprawozdaniu z raju i wierszu U wrót doliny reinterpretował wizje biblijne, upodabniając Boży porządek do porządku systemu totalitarnego. W utworze Co myśli Pan Cogito o piekle ukazał piekło jako „raj artystów” (trochę podobny do tego stworzonego w Mistrzu i Małgorzacie Bułhakowa przez komunistów moskiewskich dla prawomyślnych literatów). W piekle tym trwa nieustannie pełnia sezonu, ciągła rywalizacja, „konkursy, festiwale i koncerty”. Herbert pisze:

Belzebub kocha sztukę. Chełpi się, że jego chóry, jego poeci i jego malarze przewyższają już prawie niebieskich. Kto ma lepszą sztukę, ma lepszy rząd – to jasne. Niedługo będą mogli się zmierzyć na Festiwalu Dwu Światów. I wtedy zobaczymy, co zostanie z Dantego, Fra Angelico i Bacha.
Belzebub kocha sztukę. Zapewnia swym artystom spokój, dobre wyżywienie i absolutną izolację od piekielnego życia.

(Zbigniew Herbert, Co myśli Pan Cogito o piekle)

Zwróćmy uwagę na ewidentne aluzje do systemów totalitarnych – one też zapewniają artystom „absolutną izolację od piekielnego życia” oraz na umiejscowienie artystów – znajdują się w najniższym kręgu piekła, na samym dnie, niżej od matkobójców i despotów (znów aluzja do kręgów piekielnych z Boskiej komedii). Zastanówmy się też nad pasującym do totalitarnych systemów,złowieszczym, ale i ironicznym zdaniem „zobaczymy, co zostanie z Dantego, Fra Angelico i Bacha”. Systemy totalitarne zakładają też niszczenie sztuki...O „piekielności” życia w komunistycznym, totalitarnym kraju traktuje też dedykowana Włodzimierzowi Wysockiemu piosenka Jacka Kaczmarskiego, przedstawiająca wędrówkę przez kolejne kręgi piekieł:

To moja droga z piekła do piekła
Lampy naftowe wabią wzrok
Podmiejska chata, mała izdebka
I w trzeci krąg kieruję krok:

Wchodź śmiało! Wchodź śmiało!
Nie wiem jak ci trafić tutaj się udało!
Ot jak raz samowar kipi, pij herbatę
Synu, pij!
Samogonu z nami wypij!
Zdrowy żyj!

(Jacek Kaczmarski, Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego)

Podoba się? Tak Nie

Materiał opracowany przez eksperta

Czas czytania: 2 minuty