Romans
Umizgi do cudzych żon
Odrębny rozdział stanowią umizgi do cudzych żon. Basia ze śmiechem przyznaje Bogumiłowi, że kokietował ją nauczyciel. Kokietowana jest też żona Kazimierza– Marianna z Juryszek ( Boża podszewka Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz, ekranizacja Izabelli Cywińskiej). Zaloty dwóch mężczyzn do Emmy Bovary ( Pani Bovary Flauberta) zostają uwieńczone sukcesem, zwłaszcza że żona nudnego lekarza, wychowana na romansach, głodna jest wrażeń. Potem jednak to ona przejmuje inicjatywę i uwodzi kochanka drogimi...
Ojciec erotoman, ojciec toksyczny
Starego Ziembiewicza zajmują ciągłe romanse i zdrady. Pani Żańcia znosi je bez słowa, grając rolę potulnej żony. Syn buntuje się przeciw postawie ojca, ale sam powtórzy podobny schemat trójkąta małżeńskiego w swoim życiu; można więc chyba nazwać pana Waleriana ojcem toksycznym. Mniej potulna, ale w efekcie równie pokorna, bo godząca się na rolę „tej trzeciej”, jest Maria Jurewiczowa z powieści Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka . Pani Maria, namiętna kobieta, matka wielodzietnej...
Trójkąt, który nie powstał
Mówiąc o trójkątach małżeńskich warto też wspomnieć o tych, do których nie doszło, ale o które usilnie z abiegano. Darzą się względami bohaterowie dramatu Juliusza Słowackiego Mazepa – żona Wojewody Amelia i Zbigniew – syn Wojewody z pierwszego małżeństwa. Oboje jednak nie wyznają sobie uczuć i starają się być lojalni: Amelia wobec męża, Zbigniew wobec ojca. Nie wiemy, czy mają romans, ale bardzo prawdopodobne, że mogą mieć (jest on niejasno zarysowany) żona starego konfederata barskiego...
Podstępne zaloty
Prócz zalotów osoby nastawionej na stały związek lub chwilowy romans,odróżnić należy zaloty podstępne. Świtezianka z ballady Mickiewicza, choć pod postacią pięknej dziewczyny uwodzi młodego myśliwego, zastawia t eż na niego pułapkę: uwodzi go także pod inną postacią, zachęcając do pląsania w głębinach. Gdy młodzieniec ulega wdziękom nieznajomej panny z wód, nie wiedząc, że to odmieniona postać jego ukochanej, zostaje ukarany śmiercią... Podobnie wyglądają zaloty syren opisane w Odysei...
Siostrzana przyjaźń
Przyjaźnią w pewnym sensie można nazwać relacje niektórych sióstr. Przykład? Barbara Niechcicowa i Teresa Kociełłowa. Ich przyjaźń przetrwa młodzieńcze lata, jako dojrzałe kobiety, żony i matki, będą się spotykać, np. na wakacjach, odwiedzać w weekendy (Basia nawet zazdrosna będzie o względy Bogumiła wobec siostry). Jednak nawet Barbara nie pozna za życia Teresy jej mrocznej tajemnicy, dopiero po jej śmierci, z listów powierzonych przez siostrę, dowie się o romansie Kociełłowej.
Średniowieczny mistrz Polikarp
Średniowieczni mędrcy to przede wszystkim mistrz Abelard, nauczyciel Heloizy, który wdaje się z nią w romans, a potem wymienia uczone listy z byłą kochanką pokutującą za swój grzech, oraz Polikarp z Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią . Ów „mędrzec wielki, mistrz wybrany” prosi Boga, by mógł spotkać się ze śmiercią. Spotkanie z okrutną i odrażającą, rozkładającą się kobietą napawa uczonego przerażeniem i odrazą. Dowiaduje się od niej o bezsilności człowieka wobec zgonu, nauka nigdy nie...
Teatr
I ciągle widzę ich twarze, ustawnie w oczy ich patrzę – ich nie ma – myślę i marzę, widzę ich w duszy teatrze. Teatr mój widzę ogromny, wielkie powietrzne przestrzenie, ludzie je pełnią i cienie, ja jestem grze ich przytomny. (Stanisław Wyspiański, Ciągle widzę ich twarze ) W teatrze trafił się panu Ignacemu cały szereg niespodzianek. Przede wszystkim wszedł on na schody prowadzące na galerię, gdzie bywał zwykle za swoich dawnych dobrych czasów. Dopiero woźny przypomniał mu, że ma...
Żona piękna, dobra, wierna, troskliwa i... pokorna
Uosobieniem żony wiernej jest Penelopa – bohaterka Odysei Homera. Przez wiele lat czeka na swego męża walczącego na wojnie trojańskiej, a potem tułającego się za sprawą klątwy po morzach i lądach. Penelopa nie przyjmuje zniecierpliwionych zalotników i nie zdradza Odyseusza, podczas gdy ten maliczne kochanki (owocem romansu z Ki rke jest dziecko). Po jego powrocie wita małżonka z radością – tak przynajmniej chce mit i Odyseja. Po latach powstało wiele tekstów kultury podających w wątpliwość...
Marzenia o miłości romantycznej i nieudolne naśladowanie jej w życiu
Lektury romansów i miłosnych dramatów kształtują nowy typ czytelników i czytelniczek– złaknionych niezwykłych przeżyć, gorących uczuć i namiętności. Naczytał się Cierpień młodego Werter a Gustaw z Dziadów Adama Mickiewicza i naśladuje doświadczenie swego bohatera w życiu. Obwinia nawet „książki zbójeckie” zaswe nieszczęścia. Z kolei Emma Bovary, tytułowa postać z powieści Flauberta, na podstawie lektury romansów spodziewa się w małżeństwie niezwykłych uniesień miłosnych, których w nim nie...
Syn kazirodca
Trudnym tematem literatury jest kazirodztwo. Temat ten pojawia się jednak od czasów antycznych. Najbardziej znanym przykładem bohatera, który popełnia ten grzech, jest Edyp. Nieświadomy swej winy, jako przybysz z daleka żeni się z własną matką i zabija swego ojca – nie wie bowiem, że ludzie, których spotyka na swej drodze, są jego rodzicami, wychowywał go bowiem (jako podrzutka) zupełnie kto inny. Delikatniej motyw kazirodztwa szkicowany jest w utworach, w których syn pragnie się związać z...
Aborcja – skutek mezaliansu, ubóstwa, nędzy, nieodpowiedzialności
Nie tylko charakter kobiet, preferujących doświadczenia inne niż macierzyństwo, skłaniał bohaterki literackie do przerwania ciąży. Niekiedy zmuszała je do aborcji nędza, niemożność zapewnienia godziwego życia sobie i dziecku, rozpacz po stracie partnera, nieodpowiedzialność ojca. Bohaterka głośnej powieści Zofii Nałkowskiej Granica – pochodząca z biednej rodziny córka kucharki Justyna Bogutówna – wdaje się w romans z paniczem, Zenonem Ziembiewiczem. Spotkanie po latach nie osłabia łączącego...
Histeryczna
Matki tyranki bywają despotyczne, ale i nierzadko nadopiekuńcze (jak pani Dulska wobec Zbyszka). Niekiedy symulują nagłą słabość czy histerię, by osiągnąć swoje cele. Nigdy jednak Dulska nie daje się wyprowadzić z równowagi na tyle, by chociażby zapomnieć o pieniądzach. Na ogół panuje nad swymi emocjami, przelicza, kalkuluje, a histeryzuje raczej na pokaz. Do odrębnej grupy należą nadopiekuńcze matki histeryczki, u których emocje niejednokrotnie biorą górę nad rozsądkiem i uniemożliwiają...
Marzenia o innym życiu i miłości
Marzenia o innym, lepszym życiu były też udziałem Emmy Bovary, bohaterki powieści Gustawa Flauberta. Naczytawszy się romansów, spodziewała się życia jak z romansu: wspaniałych przeżyć, cudownej miłości – tego właśnie oczekiwała od małżeństwa, tymczasem znalazła w nim tylko nudę i szarość. By spełniać marze nia o miłości i życiu w luksusie, zaciągała długi, zdradzała męża i popychała Karola do robienia kariery. Wszystkie jej plany spaliły na panewce: Karol nie został wielkim lekarzem,...
Kobieta znudzona mężem
Klasyczny trójkąt małżeński spotykamy w Żabusi Gabrieli Zapolskiej. Tytułowa bohaterka, uchodząca za idealną żonę, matkę, córkę i gospodynię, przedmiot uwielbienia bezkrytycznego małżonka – Raka, zdradza go. W dodatku z cudzym narzeczonym. Karol Bovary – nudny, zakochany w żonie prowincjonalny lekarz bez ambicji nie spełnia oczekiwań pragnącej niezwykłych przeżyć, marzącej o luksusie, romansach i cudownym życiu Emmy ( Pani Bovary ). Naczytawszy się romantycznych lektur Emma liczyła, że...
Znudzony małżonek i jego kochanki
Częstszym przypadkiem niż zdrady żon są chyba mężowskie zdrady. Trójkąt,a właściwie wielokąt małżeński tworzy ze swoimi kochankami zdradzający żonę bohater Granicy Zofii Nałkowskiej – Walerian Ziembiewicz, ojciec Zenona. Jego liczne romanse toleruje żona, pani Żańcia. Człowiekiem rozrzutnym, zdradzającym żonę okazuje się też bohater Lalki Bolesława Prusa– baron Krzeszowski. Wyprowadza się nawet z domu, ale przehulawszy mnóstwo pieniędzy, wraca pokornie do żony, która spłaca jego długi....
Najważniejsze motywy i tematy Dwudziestolecia Międzywojennego
Człowiek • Sklepy cynamonowe Schulza. • Granica Nałkowskiej. • Ferdydurke Gombrowicza Deformacja rzeczywistości – na założeniu deformacji świata opiera się cały nurt awangardowy w dwudziestoleciu. Gombrowicz w Ferdydurke odkształca świat – pokazuje pojedynek na miny i szczekających chłopów na wsi. Leśmian w swojej poezji tworzy nierealny, niemal baśniowy świat. Podobnie nierealne, poetyckie obrazy widzimy u Brunona Schulza– wędrówki wśród labiryntów ulic, które są odmienione przez...