I ciągle widzę ich twarze,
ustawnie w oczy ich patrzę –
ich nie ma – myślę i marzę,
widzę ich w duszy teatrze.
Teatr mój widzę ogromny,
wielkie powietrzne przestrzenie,
ludzie je pełnią i cienie,
ja jestem grze ich przytomny.
(Stanisław Wyspiański, Ciągle widzę ich twarze)
W teatrze trafił się panu Ignacemu cały szereg niespodzianek.
Przede wszystkim wszedł on na schody prowadzące na galerię, gdzie bywał zwykle za swoich dawnych dobrych czasów. Dopiero woźny przypomniał mu, że ma bilet do pierwszego rzędu krzeseł, obrzucając go przy tym spojrzeniami, które mówiły, że ciemnozielony surdut pana Rzeckiego, album pod pachą, a nawet fizjognomia á laNapoleon III wydają się organom niższej władzy teatraln
ej mocno podejrzanymi.
Zawstydzony, zeszedł pan Ignacy na dół do frontowego przysionka, ściskając pod pachą album i kłaniając się wszystkim damom, około których miał zaszczyt przechodzić. Ta uprzejmość, do której nie nawykli warszawiacy, już w przysionku zrobiła wrażenie.
(...) Gra artystów z początku nie obchodziła go, więc oglądał się po sali i przede wszystkim spostrzegł Wokulskiego. Siedział on w czwartym rzędzie i wpatrywał się bynajmniej nie w Rossiego, ale w lożę, którą zajmowała panna Izabela z panem Tomaszem i hrabiną.
(...) W rezultacie jednak pan Ignacy nie był niezadowolony z pobytu w teatrze, gra Rossiego podobała mu się; niektóre sceny, jak morderstwo króla Dunkana czy ukazanie się ducha Banka, zrobiły na nim potężne wrażenie, a już całkiem był oczarowany, zobaczywszy, jak Makbet bije się na rapiery.
(Bolesław Prus, Lalka)
Teatr – miejsce spotkań ludzi z towarzystwa – bywa często tłem wielu wydarzeń w powieściach. To tu nawiązują się romanse, tu spotykają się przyjaciele, narzeczeni, kochankowie... Miejsce zajmowane na widowni świadczy o pozycji społecznej widza, a jego zachowanie – o wyrobieniu kulturalnym. Niekiedy tematem opowiadań i sztuk bywają rozmaite historie zakulisowe, sceny z życia artystów – to, co dzieje się poza sceną, w garderobie, za kulisami. Odrębne zagadnienie stanowi zjawisko teatru w teatrze – niekiedy w sztuce pojawia się tekst innej sztuki, w spektaklu inny spektakl (choćby w Hamlecie).