Czystość
Utrata dziewictwa
Jak już wspomnieliśmy, utrata dziewictwa przez pannę bywa tragedią. Niektóre utwory rejestrują ów ważny moment w życiu dziewczyny czy kobiety. Alina Nałęcz z Kroniki wypadków miłosnych traci dziewictwo ze swoim „mężem” Wiciem, zawierając nad rzeką tajny symboliczny ślub, który ma się zakończyć wspólnym samobójstwem. Trucizna jednak jedynie uśpi kochanków i oboje przeżyją owo wtajemniczenie w miłość i śmierć. Hanka – służąca z Moralności pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej, choć przed...
Polscy uwodziciele
Portrety fircyków, zalotników, kosmopolitów z lubością szkicują autorzy komedii oświeceniowych. Taki jest Szarmancki, bohater Powrotu posła Juliana Ursyna Niemcewicza, starający się o względy Teresy, córki starosty Gadulskiego, oraz posiadający cechy uwodziciela tytułowy bohater komedii Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach , który bez grosza, w nadziei zysku, uwodzi piękną wdowę Podstolinę i, wbrew swym zasadom, zakochuje się w niej. W związku z zalotami ma wielkie wydatki, potrafi...
Asceci średniowiecza
Święty był wzorcem osobowym hagiograficznej literatury średniowiecza.Pisano wówczas, według określonego, sztampowego schematu, liczne żywoty świętych. Najbardziej popularne były te wychwalające ascezę lub męczeńską śmierć. Święty na ogół był zakonnikiem, a jeśli nawet jako osoba świecka zawierał związek małżeński, zachowywał czystość, jak św. Kinga, która ubłagała męża, władcę Polski, by nie żyli ze sobą jak mąż z żoną. Aleksy uciekł z domu w noc poślubną ( Legenda o św. Aleksym ). Na ogół...
Samotność zbrodniarza
Samotność jest także konsekwencją każdej zbrodni. Samotna jest Balladyna,bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego, przez pewien czas tylko sprzymierzona w swych zbrodniczych działaniach z Kostrynem, samotna jest pani, która zabiła pana z ballady Mickiewicza Lilije , samotni są Makbet i jego żona winni zbrodni królobójstwa, a potem kolejnych, będących jej konsekwencją. Ich chwilowymi powiernikami bywają pustelnicy, Makbeta wspiera żona, jednakże ostatecznie każdy z bohaterów pozostaje sam ze...
Asceta – wzorzec parenetyczny w literaturze średniowiecznej
Asceta jest bohaterem wielu średniowiecznych utworów hagiograficznych. Święty – umartwiający się, ślubujący czystość i za nic mający majątek i swoje marne ciało – był wzorcem osobowym. Utwory o ascetach podporządkowywano na ogół jednemu modelowi, eksponującemu niebywałe zalety świętego oraz cuda dokonane z jego udziałem. Typowy wzorzec średniowiecznego żywota świętego zawiera następujące elementy: prolog wyjaśniający co skłania autora do pisania żywotu świętego, właściwy „życiorys świętego”...
Dziewica – zjawa i symbol
Dziewictwo jest jednak nie tylko symbolem niewinności i czystości bądź niewinnych zabaw. W Nie-Boskiej komedii Dziewica pojawia się w małżeńskiej sypialni poety – hrabiego Henryka, by go uwieść i skłonić do porzucenia Żony i dziecka... Tylko Żona zauważa upiorny charakter zjawy. Hrabia ulega jej urokowi i podąża za nią. Dziewica w Nie-Boskiej komedii symbolizuje nieuchwytny świat poezji i wzniosłych marzeń, którego nie sposób pogodzić z prozą życia małżeńskiego i rodzinnego. Dziewica...