Zdania okolicznikowe czasu są zdaniami podrzędnymi i odpowiadają na pytania:
wann?, wie lange?, seit wann?, bis wann?
Rozróżniamy zdania czasowe ze spójnikami:
• als, wenn (gdy, kiedy, ilekroć), spójniki te mają to samo znaczenie, używamy ich jednak w różnych sytuacjach:
– als, jeżeli czynność jest jednorazowa i odbyła się w przeszłości
Als ich 24 Jahre alt war, heiratete ich.
Als sie gestern einkaufte, wurde sie bestohlen.
Als sie ihn bemerkte, wurde sie rot.
– wenn, gdy czynność powtarzała się w przeszłości lub odbywa się w teraźniejszości albo przyszłości
Wenn ich Stress habe, esse ich viel Schokolade.
Immer wenn wir im Juli den Urlaub an der Ostsee verbrachten, regnete es heftig.
Wenn ich Pensionär bin, werde ich viel reisen.
• bevor, ehe (zanim), spójniki te mają to samo znaczenie i możemy stosować je wymiennie, czynność w zdaniu głównym jest wcześniejsza w stosunku do czynności w zdaniu ze spójnikiem bevor, w obydwóch zdaniach stosujemy ten sam czas, najczęściej czas teraźniejszy Präsens lub przeszły Imperfekt
Bevor ich ein Kleidungsstück kaufe, probiere ich es an.
Ehe er das Tennisspiel gut beherrschte, verbrachte er viel Zeit auf dem Tennisplatz.
• nachdem (skoro, po tym jak), w zdaniach ze spójnikiem nachdem czynności występują w różnych czasach użycie czasów nie może być jednak dowolne, pomoże nam w tym zasada następstwa czasów, która określa kolejność ich występowania – jeżeli czynność w zdaniu głównym odbyła się w przeszłości (używamy tu czasu Imperfekt), to czynność wcześniejszą w zdaniu podrzędnym wyrażamy czasem zaprzeszłym Plusquamperfekt, jeżeli czynność w zdaniu głównym odbywa się w czasie teraźniejszym Präsens lub odbędzie się w czasie przyszłym Futur I, to czynność wcześniejsza w zdaniu podrzędnym wyrażana jest w czasie przeszłym Perfekt.
Zdanie podrzędne Zdanie główne
Plusquamperfekt + Imperfekt
Perfekt + Präsens / Futur I
Nachdem der Zug abgefahren war, stand sie auf dem leeren Bahnsteig und weinte.
Nachdem er das Büro verlassen hatte, flog das Gebäude in die Luft.
Nachdem sie die Produktionspläne besprochen haben, machen sie eine Pause.
• seitdem (odkąd), zdania ze spójnikiem seitdem wyrażają czynności równoczesne i przeważnie występują w tym samym czasie – jeżeli czynność w zdaniu podrzędnym zaczęła się wcześniej i trwa nadal, stosujemy te same czasy – Präsens lub Imperfekt, gdy czynność w zdaniu podrzędnym zakończyła się wcześniej, a jej skutki są odczuwalne do teraz, to stosujemy zasadę następstwa czasów
Seitdem sie verliebt ist, lacht sie häufiger.
Seitdem er hier arbeitet, hat er viel Neues gelernt.
• sobald (jak tylko, gdy tylko), zdania ze spójnikiem sobald wyrażają czynności wcześniejsze w stosunku do czynności w zdaniu głównym, możemy stosować w nich zarówno te same czasy, jaki następstwo czasów
Sobald er den Einbrecher bemerkt hatte, alarmierte er die Polizei.
Sobald sie in den Zug eingestiegen war, wurde sie kontrolliert.
• solange (dopóki, jak długo), w zdaniu ze spójnikiem solange, jak i w głównym czynności przebiegają równocześnie – w obu zdaniach używamy jednakowych czasów
Solange er minderjährig ist, darf er keinen Alkohol trinken.
Solange sie Geld leihen wollten, waren sie sehr freundlich.
• sooft (ilekroć, jak często), zarówno w zdaniu podrzędnym jaki głównym czynności przebiegają równocześnie i stosujemy w nich jednakowe czasy, najczęściej Präsens lub Imperfekt
Sooft ich ihm begegnete, hatte er immer eine neue Freundin.
Sooft sie mit ihrer Schwester telefoniert, spricht sie mindestens 40 Minuten.
• während (podczas gdy), w obu zdaniach czynności trwają równocześnie i stosujemy w nich te same czasy, przeważnie Präsens lub Imperfekt
Während er schläft, schnarcht er laut.
Während ich mir mein Haar wusch, wurde das warme Wasser abgedreht.