Wątpliwe kariery komunistów

Wątpliwe kariery robią komuniści w powojennej Polsce. W ekranizacji Popiołu i diamentu Jerzego Andrzejewskiego (reż. Andrzej Wajda) oglądamy dzielących się stołkami miejscowych notabli i pijanego karierowicza, który usiłuje coś wymusić na dygnitarzach, jednak to, iż jest pijany, przekreśla jego przyszłość.
Kariery polityczne wielu bohaterów Małej apokalipsy Tadeusza Konwickiego to jednak kariery pozorne w groteskowym państwie, w którym nawet data w kalendarzu nie jest pewna, zapałki się nie palą, a budynki rozpadają się, jakby były jedynie fasadą... Zresztą państwo to jest całkowicie zależne od swego wschodniego sąsiada i ma zostać uznane za kolejną republikę radziecką. Co chwila jakiś partyjniak rozbiera się w akcie protestu na mównicy przed kamerami, co, rzecz jasna, łamie mu karierę. Sytuację tę obserwuje pisarz – bohater Małej apokalipsy, który ma dokonać aktu samospalenia w czasie zjazdu partii, by zamanifestować bunt inteligencji przeciw zależności Polski od ZSRR. Zresztą i jego karierze można by wiele zarzucić. Koledzy z opozycji twierdzą, że się wypalił, ale jego nazwisko jest jeszcze kojarzone na świecie, więc samobójcza śmierć odbiłaby się szerokim echem, nie byłaby natomiast dla narodu niepowetowaną stratą. Pisarz nic nie pisze, a w ramach testamentu może pozostawić jedynie rady dla impotentów i ludzi cierpiących z powodu łupieżu.