profil

Geneza związku Polski z Litwą – pierwsze akty unijne

poleca 90% 10 głosów

Dzieje kontaktów polsko-litewskich sięgające czasów rozbicia dzielnicowego. Dobre stosunki z Litwą utrzymywał Władysław Łokietek oraz Kazimierz Wielki. Rywalizacja o ziemie ruskie, która przerodziła się w konflikt zbrojny w latach 1349-1350, była tylko krótkim epizodem.

Wśród licznych przyczyn skłaniających oba państwa do unii do najważniejszych należały:
– wspólne zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego,
– poszukiwanie przez władców Litwy sojuszników w walce z Moskwą, która rościła pretensje do ziem ruskich zagarniętych przez Litwę,
– Litwa jako jedyne państwo pogańskie w tym rejonie Europy obawiała się przyjęcia chrześcijaństwa od zakonu krzyżackiego lub Moskwy, co równałoby się podporządkowaniu politycznemu,
– plany realizacji ekspansji ekonomicznej i politycznejna Ruś, która była do tej pory terenem rywalizacji polsko-litewskiej.

W dniu 14 VIII 1385 roku w Krewie władca Litwy Jagiełło podpisał akt, w którym w zamian za rękę Jadwigi, córki Ludwika Węgierskiego oraz koronę polską przyrzekł m.in. przyjąć chrzest wraz ze wszystkim swymi poddanymi, przyłączyć Litwę do Polski, odzyskać ziemie utracone przez Polskę.

W 1386 roku Jagiełło przyjął chrzest, otrzymując imię Władysław, oraz, poślubiwszy Jadwigę, został koronowany na króla Polski. Nieuregulowane stosunki pomiędzy Litwą a Polską prowadziły do licznych konfliktów. Na mocy aktów unijnych z 1401 (unia wileńsko-radomska) i 1413 (unia horodelska) ustalono, iż Litwa jest niezależnym państwem rządzonym przez wielkiego księcia podległego królowi polskiemu. Unia polsko-litewska w XIV i XV wieku była unią personalną.

Akt Unii w Horodle
Akt Unii w Horodle

Warto pamiętać

Jadwiga już jako dziecko została zaślubiona Wilhelmowi Habsburgowi. Związek byłby legalny, o ile zostałby skonsumowany po ukończeniu przez pannę młodą 12.roku życia. Możnowładcy polscy zdecydowali jednak, iż Jadwiga, będąca od 1384 roku władcą państwa polskiego, poślubi nie Wilhelma, lecz Jagiełłę. Wilhelm, chcąc dochodzić swych praw, przybył do Krakowa i wkroczył na Wawel. Jego przeciwnicy jednak ukryli insygnia koronacyjne, a kiedy próbował zbliżyć się do Jadwigi, zorganizowali zamach na niego, co skłoniło niedoszłego pana młodego do ucieczki z Wawelu. Zrozpaczona Jadwiga chciała dołączyć do swego ukochanego, lecz przeciwnicy Wilhelma zamknęli wyjścia z Wawelu. W akcie desperacji Jadwiga chwyciła topór i próbowała wyrąbać sobie drogę. Nie wystarczyło jej jednak sił, aby sforsować potężnie okute bramy. Udała się więc do kościoła, gdzie, modląc się przed czarnym krzyżem, miała usłyszeć słowa Chrystusa: „Ratuj Litwę!” Właśnie głos Chrystusa miał ją skłonić do poślubienia Jagiełły.

Pojęcia

unia personalna – związek dwóch lub więcej państw, które jednoczy osoba panującego

Literatura

J. Ochmański, J. Krzyżaniakowa: Władysław II Jagiełło. Kraków-Warszawa 1990.
L. Kolankowski: Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne. Olsztyn 1991.
S.M. Kuczyński: Król Jagiełło 1351-1434. Wrocław 1985.

Daty

1385 rok - układ w Krewie
1386 rok - koronacja Władysława Jagiełły na króla Polski
1401 rok - unia wileńsko-radomska
1413 rok - unia horodelska

Oś czasu

1309-1377 - tzw. niewola awiniońska papieży
1433 - Chiny zaprzestają wielkich wypraw morskich

Podoba się? Tak Nie