W obszarach lądowych, pozbawionych gęstej pokrywy roślinnej, podstawowym czynnikiem morfogenetycznym jest wiatr. Do procesów eolicznych zalicza się:
• deflację (wywiewanie materiału),
• transportację (przenoszenie materiału),
• korazję (żłobienie niesionym materiałem powierzchni skalnych),
• akumulację eoliczną (gromadzenie materiału).
Formy eoliczne
Wśród formy erozyjnych wyróżniamy: niecki deflacyjne, kotliny deflacyjne, niecki korozyjne, bruzdy i rynny korazyjne, jardangi
(żebra skalne ogładzone przez korazję), grzyby skalne, graniaki, bruk deflacyjny, pancerz pustynny. Formami akumulacyjnymi są wydmy o różnym kształcie: barchany, wydmy paraboliczne, wydmy poprzeczne, wydmy podłużne i in.
Procesy eoliczne zachodzą z różną intensywnością na całej kuli ziemskiej, jednak najbardziej intensywnie w strefie zwrotnikowej oraz w suchych obszarach stref umiarkowanych – w obrębie pustyń i półpustyń. Pustynie cechują się:
• opadami rocznymi nieprzekraczającymi 200 mm, a niekiedy wynoszącymi kilka mm rocznie;
• stałym deficytem wilgotności – ilość opadów jest znacznie(nawet do 30 razy) mniejsza od parowania;
• silnym usłonecznieniem, związanym z dużą ilością dni bezchmurnych;
• dużymi dobowymi wahaniami temperatur;
• całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wody i roślinności;
• brakiem cieków lub występowaniem cieków tylko epizodycznych;
• przeważającą rolą morfogenetyczną wiatru, kształtującego zespół eolicznych form erozyjnych i akumulacyjnych.
Obszary o nieco niższym stopniu suchości określane są mianem półpustyń. Pod względem krajobrazowym półpustynia jest formacją pośrednią pomiędzy pustynią a sawanną lub stepem, cechuje się występowaniem rozrzedzonej pokrywy roślinnej z przewagą suchorostów (kserofitów) i sukulentów (roślin gromadzących i przechowujących wodę), a także roślin efemerycznych, pojawiających się epizodycznie po opadach deszczu i szybko ginących. Podstawowe rodzaje pustyń:
• piaszczyste (erg),
• ilaste (takyr, playa, kewir, sebkha),
• żwirowe (serir, reg, gibber),
• kamieniste,
• skaliste (hamada).