Wietrzenie

Wietrzenie polega na rozluźnianiu, rozkruszaniu oraz chemicznej przemianie litych skał i przekształcaniu ich w skały luźne. Odbywa się ono pod wpływem oddziaływania różnorodnych czynników zewnętrznych – atmosfery, wody i organizmów żywych, zachodzi zarówno na powierzchni Ziemi, jak i w przypowierzchniowej warstwie skorupy ziemskiej o miąższości od kilku do nawet kilkudziesięciu metrów. Przebieg i intensywność wietrzenia zależy głównie od rodzaju i odporności skały podlegającej wietrzeniu, warunków termicznych i wilgotnościowych, warunków orograficznych, m.in.nachylenia, ekspozycji stoku oraz występowania świata organicznego.W zależności od rodzaju zachodzących procesów wietrzeniowych wyróżniamy wietrzenie mechaniczne i chemiczne.

Wietrzenie mechaniczne prowadzi do zmian fizycznych, czyli rozpadu skały; podstawowym czynnikiem są tu zmiany temperatury powietrza i zmiany objętości różnych ciał (obiektów) powodujących rozkruszanie skały; zachodzi najbardziej intensywnie w obszarach pozbawionych stałej pokrywy roślinnej. Podstawowymi rodzajami wietrzenia mechanicznego są:
• wietrzenie insolacyjne,
• wietrzenie mrozowe (zamróz),
• wietrzenie solne,
• wietrzenie ilaste,
• wietrzenie organiczne,
• wietrzenie antropogeniczne.
Wietrzenie chemiczne prowadzi do zmian chemicznych, czyli rozkładu skały. Podstawowym czynnikiem oddziaływującym jest tu woda opadowa, wsiąkająca w głąb skały i zmieniająca jej skład chemiczny. Wietrzenie chemiczne zachodzi najbardziej intensywnie w obszarach o znacznych opadach i stosunkowo wysokich temperaturach, a zatem z strefie równikowej i podrównikowej, a także w strefie umiarkowanej. Podstawowymi rodzajami wietrzenia chemicznego są:
• rozpuszczanie skał,
• utlenianie skał,
• uwęglanowianie skał,
• uwadnianie skał,
• hydroliza.
Efektem zachodzenia różnych procesów wietrzeniowych jest powstawanie różnofrakcyjnej zwietrzeliny. Jest ona usuwana i przemieszczana na skutek działania innych procesów morfogenetycznych. Należą do nich: procesy grawitacyjne, spłukiwanie, czyli ablacja, procesy fluwialne (rzeczne), procesy glacjalne (lodowcowe), procesy eoliczne, krasowe i brzegowe.