Cezary Baryka - charakterystyka

Podstawowe informacje o bohaterze
Cezary Grzegorz Baryka jest głównym bohaterem Przedwiośnia, powieści Stefana Żeromskiego. Pochodzi z rodziny o polskich tradycjach szlacheckich. Jego pradziad, Kalikst, brał udział w powstaniu listopadowym, wskutek czego stracił majątek. Ojciec bohatera, Seweryn Baryka, mimo iż pochodził z terenu Królestwa Polskiego, mieszkał i pracował w Rosji. Na ziemię rodzinną powrócił, aby znaleźć żonę. Poślubił mieszkającą całe życie w Siedlcach Jadwigę Dąbrowską. Razem wrócili do Rosji i tam urodziło się ich jedyne dziecko – Cezary (oboje rodzice giną w czasie trwania akcji powieści). Od najmłodszych lat bohater zdradza męczący go wewnętrzny niepokój, chęć działania i potrzebę poświęcenia się dla jakiejś idei. Przy tym Cezary jest postacią zmieniającą się w czasie trwania akcji powieści. Jako dziecko jest niegrzeczny i rozrabia jak tylko może. Jako młodzieniec przyłącza się do ruchu rewolucyjnego. Cezary po rewolucji październikowej w Rosji jedzie do Polski (wcześniej w niej nigdy nie był, zna ją jedynie z opowieści ojca) i tam przeżywa wiele barwnych przygód. Między innymi: studiuje medycynę, przeżywa romanse (z Laurą Kościeniecką [później Barwicką] i Karoliną Szarłatowiczówną, zakochana jest w nim Wanda Okszyńska), bierze udział w wojnie bolszewickiej, zaprzyjaźnia się z ziemianinem (Hipolitem Wielosławskim) i mieszka w jego majątku, poznaje program ewolucyjnego rozwoju państwa (spotyka Szymona Gajowca) i związuje się z rewolucjonistami komunistycznymi (spotyka Antoniego Lulka).

Charakterystyka
O wyglądzie Cezarego czytelnik dowiaduje się z powieści niewiele. Wiadomo, że bohater jest młodym przystojnym mężczyzną, dosyć barczystym. Mimochodem podczas jego rozmowy z Laurą pojawia się wzmianka, że ma kręcone włosy.

Bohater wychowywał się w Rosji i początkowo nie czuje się Polakiem. Decyduje się na wyjazd do kraju swoich przodków namówiony przez ojca, który przedstawił mu idealistyczną wizję państwa. Dopiero na miejscu, po zobaczeniu jak Polska rzeczywiście wygląda, Cezary zaczyna odczuwać potrzebę zaangażowania się w walkę o odbudowę państwa. Wynika to być może po trosze także z tego, że Baryka potrzebuje żyć dla jakiejś idei. Z natury bohater jest gwałtowny, impulsywny i porywczy. Ilustruje to chociażby jego wypowiedź podczas rozmowy na temat przyszłości Polski z Gajowcem. Kiedy ten przedstawia Cezaremu plany rozwoju państwa, młodzieńca ogarnia wzburzenie. Gwałtownie wyraża swoją niezgodę z poglądami starszego przyjaciela. Twierdzi, że Polska bardzo potrzebuje wielkich idei. Nie chce czekać na powolne zmiany, a działać, i to jak najszybciej. W końcu Baryka zostaje postawiony przed wyborem, czy opowiedzieć się za powolnymi reformami państwa, czy rewolucją w imię wielkich idei (ale tylko idei). Mimo iż sam przeżył rewolucję i ma świadomość tego, jak w praktyce wygląda realizacja haseł komunistycznych, odrzuca program ewolucyjnego rozwoju kraju właśnie dlatego, że jest on zbyt powolny, nie daje natychmiastowych, widocznych efektów.

Porywczość bohatera widać także w jego życiu uczuciowym, kiedy przeżywa burzliwy romans i wielką miłość (do Kościenieckiej). Tak samo, jak bezgranicznie poświęca się dla idei, bezgranicznie oddaje się miłości (inaczej niż jego wybranka). Co więcej, jak twierdzi wszystkowiedzący narrator powieści, jest to dla bohatera nawet silniejsze przeżycie. Baryka okazuje się tak gwałtowny, że w zapamiętaniu, kiedy narzeczony Laury, Władysław Barwicki, odkrywa ich romans, bezlitośnie go i bije, a następnie uderza samą Laurę.