złożyć
Old Polish
Pronunciation
Verb
złożyć pf (imperfective składać)
- to put together (to connect by placing one against the other; to make touch)
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 29r:
- Collatis manibus slozonyma rąkoma
- [Collatis manibus słożonyma rękoma]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 5:
- Slozyles z gorączoscz nyebyeską sz nyemy (cum eis siderum calorem temperasti)
- [Słożyłeś gorącość niebieską z niemi (cum eis siderum calorem temperasti)]
- (reflexive with się) to be put together (to become connected or touch physically)
- 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 8, 4:
- Bo po ti trsy noci slozmi syø z bogem (deo iungimur), ale po trzecyey noci bødzewa w swem skladanyv
- [Bo po ty trzy nocy słóżmy się z Bogiem (Deo iungimur), ale po trzeciej nocy będziewa w swem składaniu]
- to make; to do
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 32, 15:
- Iensze iest sloszil oblaszcze sercza gich (qui finxit sigillatim corda eorum)
- [Jenże jest słożył obłaszcze sierca jich (qui finxit sigillatim corda eorum)]
- (of ambushes) to set up
- 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 15, 15:
- Ale gyny vczinci Sellum y sprzysyøszenye gego, kako slozil strosze (per quam tetendit insidias), to wszitko popysano w *ksyogach vczinkow dny krolyow israhelskich
- [Ale jini uczyńcy Sellum i sprzysiężenie jego, kako słożył stroże (per quam tetendit insidias), to wszytko popisano w księgach uczynkow dni krolow israhelskich]
- (of text) to design, to contrive, to arrange, to set
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią], Mierzeniec, Płock, line 3:
- Gospodzynye wszechmogączy..., pomoszy my tho dzalo szloszycz
- [Gospodzinie wszechmogący..., pomoży mi to działo złożyć]
- (of legal acts) to write
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 67:
- Tho vstawyenye o pyrwą stvką gest yvsz slozono wyszszey... poth rvbriką o dzelenyv synow sz oczczem
- [To ustawienie o pirwą sztukę jest już słożono wyszszej... pod rubryką O dzieleniu synow z oćcem]
- to agree, to arrange, to determine
- 1950 [1428], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 326:
- Jakom ya nye *podyan szan Jachne trzech cop placzicz gothowymi pyenandzmi, ale bidlem, yako by sloszono
- [Jakom ja nie podją[ł] się Jachnie trzech kop płacić gotowymi pieniędzmi, ale bydłem, jako by słożono]
- to establish, to constitute, to implement
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I, page 7:
- Chczemi, aby nasze vkladi y statuta ten to czas w Wysliczi sloszone (constitutiones... editae) wszytczi ziemyanye przyiąli
- [Chcemy, aby nasze układy i statuta ten to czas w Wiślicy słożone (constitutiones... editae) wszytcy ziemianie przyjęli]
- to estimate, to quote (to determine a value or price)
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 72:
- Tedy slachcziczy podlug sąmpnyenya gych przerzeczone dzedziny slozą alybo oszaczvyą (hereditates taxabunt)
- [Tedy ślachcicy podług sąmnienia jich przerzeczone dziedziny słożą alibo oszacują (hereditates taxabunt)]
- 1921 [1437], Kazimierz Tymieniecki, editor, Wolność kmieca na Mazowszu w wieku XV, Masovia, page 59:
- Pro 1 1/2 sexagena grossorum vlg. slozon[y]ego
- [Pro 1 1/2 sexagena grossorum vlg. słożon[y]ego]
- to bring; to lead (to cause to be somewhere by vehicle)
- 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 6, 15:
- Slozø staroscz gich a (pro z) zamøtkem do pyeklow (deponam senectutem illorum... ad inferos)
- [Słożę starość jich z zamętkiem do piekłow (deponam senectutem illorum... ad inferos)]
- (of a disease) to send down
- 1967 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1298, Kościan:
- Czom lezal, tom lezal prawą nyemoczą ot pana boga slozoną
- [Com leżał, tom leżał prawą niemocą ot Pana Boga słożoną]
- to knock down (to cause a fall)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 58, 12:
- Rozprosz ie (sc. nieprzyjaciele moje) w moczy twoiey y slosz ie (depone eos), zaszcziczicze[lu] moy gospodne!
- [Rozprosz je (sc. nieprzyjaciele moje) w mocy twojej i słóż je (depone eos), zaszczycicie[lu] moj Gospodnie!]
- (reflexive with się) to settle (to take residence somewhere)
- 1981-2001 [15th century], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume II, page 79:
- Virgo sanctum Iohannem pastowala, quia erat... pudicissima, sromesliwa, in qua dominus se nidificavit zloszil [się]
- [Virgo sanctum Iohannem piastowała, quia erat... pudicissima, sromieźliwa, in qua Dominus se nidificavit złożył [się]]
- to put off (to place away from)
- 1483, Satyra na leniwych chłopów, line 9:
- Zelazna vycz doma szlozy a drzewyaną na plug wlozy
- [Żelazną wić doma złoży a drzewianą na pług włoży]
- to take off (to devest)
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 21, 13:
- Slozøcz rvcho (deponet vestem)... bødze plakacz otcza
- [Słożąc rucho (deponet vestem)... będze płakać otca]
- 1981-2001 [c. 1500], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume I, page 56:
- Ideo nos omnes Xpiani debemus nos adornare non solum vestibus temporalibus, sed eciam spiritualibus, slosyvsy syebye veteres vestes, sc. pecata mortalia
- [Ideo nos omnes Xpiani debemus nos adornare non solum vestibus temporalibus, sed eciam spiritualibus, słożywszy z siebie veteres vestes, sc. pecata mortalia]
- to set aside (to get rid of)
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 140:
- Modlyączy szye mnye vkazovaly my czescz *podobno, slozywschy ych gnyew przeczyw mnye svego przyrodzenya (deponentes naturalem coram me furorem)
- [Modlący sie mnie ukazowały mi cześć podobną, słożywszy jich gniew przeciw mnie swego przyrodzenia (deponentes naturalem coram me furorem)]
- (of a tent) to roll up
- 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 2, 17:
- Ktorimze srzødem podyøt bødze, takesz i slozon bødze (deponetur)
- [Ktorymże srzędem podjęt będzie, takiesz i słożon będzie (deponetur)]
- (reflexive with się, of a tent) to be rolled up
- 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 194:
- Zlozą schą complicabuntur (tabescet omnis militia caelorum et complicabuntur sicut liber caeli Is 34, 4)Złożą się complicabuntur (tabescet omnis militia caelorum et complicabuntur sicut liber caeli Is 34, 4)
- [-]
- (please add an English translation of this quotation)
- to remove from office or from a position
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 63:
- Gdyby vrzadnik... byl przekonan prawem, gyny w myastho gego ma bycz vstawyon a on oth swego vrządv na wyeky szlozon (a suo officio... deponatur)
- [Gdyby urzędnik... był przekonan prawem, jiny w miasto jego ma być ustawion a on ot swego urzędu na wieki złożon (a suo officio... deponatur)]
- (reflexive with się) to resign from office or from a position
- Rękopiśmienne ekscerpty, pages 37, 4:
- Sed iurat quis ad scamnum scabinale sine tempore, hic solus se deponere, slozycz [się], non potest causa victualitatis sue
- [Sed iurat quis ad scamnum scabinale sine tempore, hic solus se deponere, słożyć [się], non potest causa victualitatis sue]
- to disturb, to violate, to upset
- 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 36, 4:
- Slozon bødze lossowi rosdzal (confundatur sortium distributio) a gynich gimyenye k ginim poydze
- [Słożon będzie losowy rozdział (confundatur sortium distributio) a jinych jimienie k jinym pojdzie]
- to secure the matter of obligations by way of an arrangement
- 1920 [1425], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume II, number 1417:
- Quia fui conpositor inter Nicolaum et Stephanum et conposui vlg. y scladalem gich bratha pusczinø, y sloszilem pro decem sexagenis
- [Quia fui conpositor inter Nicolaum et Stephanum et conposui vlg. i składałem jich brata puścinę, i słożyłem pro decem sexagenis]
- The meaning of this term is uncertain.
- The meaning of this term is uncertain.
- c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 32r:
- Conferre zusammensprechen slozycz
- [Conferre zusammensprechen złożyć]
Derived terms
adjectives
- złożon niemocą
nouns
- złożca
- złożenie
verbs
- złożyć potwarz pf
- złożyć się w małżeństwo pf
- złożyć słowa pf
Descendants
- Polish: złożyć
- Silesian: słożyć
References
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “złożyć, złożyć się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “złożyć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish złożyć. By surface analysis, z- + łożyć. Compare Kashubian złożëc.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈzwɔ.ʐɨt͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈzɫɔ.ʐɨt͡ɕ/
Audio 1, złożyć (file) Audio 2, złożyć (file) Audio 3, złożyć się (file) - Rhymes: -ɔʐɨt͡ɕ
- Syllabification: zło‧żyć
Verb
złożyć pf (imperfective składać)
- (transitive) to fold (to bend (any thin material, such as paper) over so that it comes in contact with itself)
- Złóż kartkę na pół. ― Fold the piece of paper in half.
- (transitive) to fold (to bring two things together, e.g. hands, such that they touch)
- (transitive) to put together, to assemble (to take pieces and connect them into a whole) [+ z (genitive) = from what]
- Pierwszy samochód złożyłem ze złomu. ― I put together my first car from scrap.
- (transitive) to set (to reduce a bone from a dislocated or fractured state)
- (transitive, printing) to typeset (to set or compose written material into type)
- (transitive) used as a light verb; to make; to submit
- złożyć oświadczenie ― to make/submit a statement
- Podania należy złożyć osobiście w dziekanacie przed 12 grudnia. ― Requests should be filed in person in the dean's office before December 12th.
- (transitive) to set down; to place, to lay (to bring something somewhere and leave for some time e.g. flowers at a tombstone)
- (transitive) to save up (to accumulate money, especially for a specific, planned expenditure) [+ na (accusative) = for what]
- (transitive, literary) to bury; to arrange; to dispose (to place someone deceased somewhere)
- (transitive, literary) to hang; to lean (to place and rest a body part on something) [+ na (locative) = on what]
- (transitive) to place (to incur a particular noun) [+ na (accusative) = for whom]
- złożyć winę ― to place blame
- (transitive) to pass along, to give, to hand
- Synonym: wręczyć
- (transitive, obsolete) to put off; to take off (to place farther; to remove)
- (transitive, obsolete) to put together (to organize, form, or gather)
- (transitive, obsolete) to aim (to point a weapon at)
- (transitive, obsolete) to put together (to gather into one place)
- Synonym: zebrać
- (transitive, obsolete) to put together (to compose, to lay out, to create)
- Synonym: ułożyć
- (transitive, obsolete) to put together, to call together (to bring people to one place)
- (transitive, obsolete) to put down (to lower; to cause to be in or place at a lower position)
- (transitive, obsolete) to repeat
- Synonym: powtórzyć
- (reflexive with się) to fold (to be bent over so as to come in contact with itself)
- Synonym: rozłożyć się
- (reflexive with się) to go in on (to contribute money for a joint purchase) [+ na (accusative) = on what]
- Synonym: zrzucić się
- (reflexive with się) to be made up of, to constitue (to compose constitute the components of a whole) [+ z (genitive) = of what]
- (reflexive with się) to be the cause of, to contribute to (to become the cause of something) [+ na (accusative) = of/to what]
- (reflexive with się) to form (of body parts, to take a particular shape) [+ do (genitive)] or [+ w (accusative) = what shape]
- Synonym: ułożyć się
- (reflexive with się) to assume (to take a particular position) [+ do (genitive) = for what]
- Synonym: przymierzyć się
- (reflexive with się) to occur, to unfold (to happen or take place in a particular manner)
- Synonyms: przebiec, ułożyć się, ustalić się
- Tak się złożyło... ― That's how it turned out...
- (reflexive with się, obsolete) to be put together (to be organized or connected into a whole)
- (reflexive with się, obsolete) to be aimed (to be pointed to)
- (reflexive with się, obsolete) to justify oneself
- Synonym: wytłumaczyć się
- (reflexive with się, obsolete) to turn to the side
- (reflexive with się, obsolete) to adapt, to adjust oneself
- (reflexive with się, obsolete) to get used to, to become accustomed to, to get in the habit of
- (reflexive with się, obsolete, of a ship) to sail closer to
- Synonym: przypłynąć
- (reflexive with się, obsolete) to fall (to become lower)
Conjugation
Derived terms
adjectives
nouns
verbs
- złożyć broń pf, składać broń impf
- złożyć egzamin pf, składać egzamin impf
- złożyć jajo pf, składać jajo impf
- złożyć legitymację pf, składać legitymację impf
- złożyć mandat pf, składać mandat impf
- złożyć na barki pf, składać na barki impf
- złożyć na karb pf, składać na karb impf
- złożyć na ręce pf, składać na ręce impf
- złożyć swe kości pf, składać swe kości impf
- złożyć urząd pf, składać urząd impf
- złożyć z urzędu pf, składać z urzędu impf
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), złożyć is one of the most used words in Polish, appearing 2 times in scientific texts, 38 times in news, 7 times in essays, 14 times in fiction, and 8 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 69 times, making it the 938th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
- Ida Kurcz (1990) “złożyć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 776
Further reading
- złożyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- złożyć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- złożyć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “złożyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “złożyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “ZŁOŻYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.10.2011
- “ZŁOŻYĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 23.09.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “złożyć”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “złożyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “złożyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 541
- złożyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
- złożyć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.