Szwadron Kawalerii KOP „Iwieniec”
2 szwadron kawalerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Ostatni

rtm. Ksawery Wejtko

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Numer

kryptonimowy: 82[uwaga 1]

Dyslokacja

Iwieniec

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

2 Brygada OP
pułk KOP „Wołożyn”

Szwadron Kawalerii KOP „Iwieniec” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. Jesienią 1924, w składzie 2 Brygady Ochrony Pogranicza, rozpoczęto formowanie jednostki 2 szwadronu kawalerii[4]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu. Według etatu szwadron liczyć powinien trzech oficerów, 19 podoficerów i 65 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 77 karabinków, 7 pistoletów oraz 82 szable[5]. 1 kwietnia 1925 2 szwadron przeniósł się do nowo wybudowanych koszar[6].

Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[7]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[8].

21 kwietnia 1929 wachmistrz Glapa na łamach „Żołnierza Polskiego” poinformował czytelników o obchodach Wielkanocy w 2 szwadronie kawalerii, a w szczególności w rezurekcji, w kościele w Iwieńcu i święconym. Ta ostatnia uroczystość odbyła się z udziałem dowódcy 6 batalionu granicznego, podpułkownika Józefa Gizy oraz oficera szwadronu, rotmistrza Wiktora Tadeusza Blachani i szefa szwadronu, starszego wachmistrza Minurskiego[9].

W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[10]. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[11]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[11]. Obok nazw geograficznych, do 1931 stosowano również numer szwadronu[12].

W 1934(?)1932[uwaga 2]roku dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy środkowej[13]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Iwieniec”[14]. Konie w poszczególnych szwadronach dobierano według maści. W szwadronie „Iwieniec” konie były kare[15].

W 1938 nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[uwaga 3]. Szwadron zakwalifikowano do grupy II[16]. Szwadron podlegał pod pułk KOP Wilejka[17]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[uwaga 4], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[18] po cztery sekcje[19] w tym sekcję rkm[8]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 6 podoficerów zawodowych, 4 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[20]. Szwadron wchodził w skład pułku KOP „Wołożyn”[16].

31 sierpnia 1939, będący w składzie pułku KOP Wilejka, szwadron kawalerii Iwaniec ochraniał odcinek granicy państwowej w okolicach miejsca stacjonowania[21].

Działania szwadronu w 1939

17 września 1939 szwadron wycofał się bez walki z rubieży strażnic[22]. Otoczony w rejonie Oran, został rozwiązany. Część sił w dniach 25-28 września przekroczyła granicę polsko-litewską[23][uwaga 5].

Żołnierze szwadronu

Dowódcy szwadronu
Młodsi oficerowie szwadronu
Obsada oficerska szwadronu w sierpniu 1929[33]
  • dowódca szwadronu – rtm. Leonard Szymanowski
  • oficer młodszy szwadronu – rtm. Wiktor Tadeusz Blachani z 8 psk (od XI 1928)[34]
  • oficer młodszy szwadronu – por. Wacław Władysław Wegenko z 21 puł.
Obsada personalna w marcu 1939

Ostatnia „pokojowa” obsada oficerska szwadronu[35][uwaga 10]

  • dowódca szwadronu – rtm. Józef Czesław Wilczyński
  • oficer szwadronu – por. Henryk Bielański
Obsada „wojenna” szwadronu[32]
  • dowódca szwadronu – rtm. Ksawery Wejtko z 7 psk
  • młodszy oficer szwadronu – por. Zbigniew Giera z 16 puł.
  • młodszy oficer szwadronu – chor. Laskowski

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934 → Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156, Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44 i Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
    Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 → Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15
  3. ↑ W 1938 nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron "Nowe Świeciany" → Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52
  4. ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki. → Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓
  5. ↑ Według Prochwicza „[...] dotarł w całości do granicy litewskiej i przekroczył ją” → Prochwicz 2003 ↓, s. 229
  6. ↑ Por. Roman Koperski został przeniesiony z KOP do Szwadronu Przybocznego Prezydenta Rzeczypospolitej. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 19 z 6 maja 1926, s. 137.
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 17 z 19 kwietnia 1926, s. 117. Leonard Szymanowski 3 maja 1926 został awansowany na rotmistrza ze starszeństwem z 1 lipca 1925 i 24. lokatą w korpusie oficerów kawalerii.
  8. ↑ Ryszard Perkowski – urodzony w 1894. W 1918 był organizatorem szwadronu, a następnie dywizjonu jazdy polskiej w oddziałach gen. Lucjana Żeligowskiego. Oddział ten stał się później zalążkiem 14 pułku ułanów jazłowieckich. Uczestnik wojny polsko-sowieckiej.Dowódca szwadronu od 5 maja 1926 do 14 lipca 1926. Potem w sztabie DOK I w Warszawie. We wrześniu 1939 dostał się w niewoli sowieckiej. Zamordowany w Charkowie w 1940. → Głowiński 2009 ↓, s. 33
  9. ↑ Józef Czesław Wilczyński, rtm., w KOP od 1934. Do mobilizacji dowódca szwadronu kawalerii KOP „Iwieniec". Przydział mobilizacyjny nieznany[29].
  10. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[36].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
  2. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  4. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
  5. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
  6. ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 68/25.
  7. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4-6.
  8. 1 2 Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
  9. ↑ „Żołnierz Polski” nr 16 z 21 kwietnia 1929, s. 387.
  10. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
  11. 1 2 Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  12. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  13. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
  14. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
  15. ↑ Kościański 1994 ↓, s. 58.
  16. 1 2 Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
  17. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 68.
  18. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
  19. ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
  20. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52 i 149.
  21. 1 2 Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 91.
  22. ↑ Prochwicz 2000 ↓.
  23. ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 20.
  24. ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 19 lipca 1926, s. 220.
  26. 1 2 3 4 5 6 Głowiński 2018 ↓, s. 93.
  27. 1 2 Głowiński 2009 ↓, s. 33.
  28. 1 2 Obsada oficerska pKOP „Wołożyn” ↓.
  29. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 757.
  30. ↑ Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
  31. ↑ Głowiński 2009 ↓, s. 34.
  32. 1 2 Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.
  33. ↑ Obsada oficerska B KOP „Nowogródek” ↓.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 listopada 1928, s. 378.
  35. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 944.
  36. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
  • Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Artur Ochał (red.) Michał Ruczyński (red.) Paweł Skubisz (red.). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
  • Tomasz Głowiński: Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924-1939. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2009. ISBN 978-83-88178-71-9.
  • Zdzisław Kościański: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924–1939. W: Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
  • Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
  • Wykaz zmian stanu oficerów Brygady KOP „Nowogródek” w latach 1927-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].
  • Wykaz zmian stanu oficerów pułku KOP „Wołożyn” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.