4 Pułk Strzelców Pieszych
Historia
Państwo

 Królestwo Polskie

Sformowanie

1815

Dowódcy
Pierwszy

płk Aleksander Oborski

Ostatni

ppłk Stanisław Brzeski

Organizacja
Dyslokacja

województwo lubelskie

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

2 Dywizja Piechoty - I 1831

Żołnierze 3. i 4 Pułku Strzelców Pieszych
Oficer 4 Pułku Strzelców Pieszych na litografii Józefa Kondratowicza

4 Pułk Strzelców Pieszych – oddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk został sformowany w 1815 roku[1]. Pułk w okresie pokojowym składał się ze sztabu i dwóch batalionów po cztery kompanie, oraz związanych z batalionami dwoma kompaniami rezerwowymi[uwaga 1]. Stan kompanii wynosił 4-6 oficerów, 14-16 podoficerów i 184 szeregowych[uwaga 2], stan batalionu 830 żołnierzy. Stan pułku: 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków, 1664-1676 szeregowych oraz 5 oficerów i 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych[uwaga 3]. W sumie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. W czasie wojny przewidywano rozwinięcie pułku do czterech batalionów po 8 kompanii każdy. W każdym batalionie etatu wojennego tworzono na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię wyborczą[2]. Jednostka wchodziła w skład 3 Brygady 2 Dywizji Piechoty[3].

W 1830 roku stacjonował na terenie ówczesnego województwa lubelskiego[1]: (sztab w Zamościu, I batalion w Skierbieszowie, II batalion w Grabowcu)[4]. Pełniło w nim wówczas służbę 59 oficerów, w tym jeden pułkownik, jeden podpułkownik, trzech majorów, trzynastu kapitanów, dwunastu poruczników i dwudziestu dziewięciu podporuczników oraz kapelan, audytor, lekarz sztabowy i dwóch lekarzy batalionowych, tworzący razem sztab niższy.

Po wybuchu powstania listopadowego zreorganizowano piechotę. Pułk wszedł w skład zreorganizowanej 2 Dywizji Piechoty[5]. 26 kwietnia 1931 przeprowadzono kolejną reorganizacje piechoty armii głównej dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 1 Brygadzie 2 Dywizji Piechoty[6].

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili[1]:

  • płk Aleksander Oborski[7](4 lutego 1815)
  • płk Józef Michałowski[7] (1817)
  • płk Józef Zawadzki[7] (od 1818 z przerwą w latach 1819 i 1820 w których dowództwo pułku wakuje)
  • płk Ignacy Zawidzki (od 1830, 18 lutego 1831 trafił do niewoli)
  • ppłk Antoni Wroniecki (25 lutego 1831)
  • ppłk Edward Maykowski (tymcz. dowódca od 28 lutego 1831)
  • ppłk Stefan Piwecki (24 kwietnia 1831)
  • ppłk Stanisław Brzeski (3 maja 1831)

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki[1]:

  • Janówek (18 lutego 1831)
  • Wawer (19 lutego)
  • Grochów (25 lutego)
  • Uściług (5 marca)
  • Kuflew (25 kwietnia)
  • Mińsk (26 kwietnia)
  • Rajgród (29 maja)
  • Wilno (19 czerwca)
  • Janów (26 czerwca)
  • Szawle (8 lipca)
  • Powendenie (10 lipca)

W 1831 roku, w czasie wojny z Rosją żołnierze pułku otrzymali 31 Krzyży Orderu Virtuti Militari (11 złotych i 20 srebrnych)[1].

Mundur

Żołnierze pułku nosili granatowe kurtki mundurowe z żółtymi wyłogami[uwaga 4], kołnierzem i łapkami rękawów, z białymi guzikami[8]. Na guzikach umieszczano numery pułku.

Kołnierz, wyłogi na piersiach i rękawach i polach granatowe z wypustką żółtą przy kurtce paradnej. Naramiennik granatowy z żółtą wypustką, numer 2 dywizji żółty[8]. Lejbiki granatowe z żółtą wypustką na kołnierzu i rękawach. Spodnie, sukienne granatowe z wypustką żółtą. Kołnierz od płaszcza granatowy z wypustką żółtą. Wszystkie pasy[uwaga 5] były czarno lakierowane. Na głowie furażerka granatowa z trzema żółtymi wypustkami. Frak mundurowy oficerów z wyłogami granatowymi jak u żołnierzy. Kołnierz z żółtą wypustką i rękawy granatowe. Codzienne szare spodnie z granatowymi lampasami i żółtą wypustką pośrodku. Galony srebrne z żółtą wypustką[8].

Chorągiew

Na tle granatowego krzyża kawalerskiego w czerwonym polu, w otoku z wieńca laurowego umieszczony był biały orzeł ze szponami dziobem i koroną złoconą[8]

Pola między ramionami krzyża – granatowe przedzielone żółtą wypustką[8], a w rogach płata inicjały królewskie z koroną, otoczone wieńcami laurowymi. Chorągiew poświęcono 17 czerwca 1827 roku w obozie powązkowskim[8].

Uwagi

  1. ↑ Kompanie rezerwowe liczyły po około 100 żołnierzy i znajdowały się w zakładzie pułkowym → Wimmer 1978 ↓, s. 459
  2. ↑ Pierwsza kompania batalionu była kompanią karabinierską, pozostałe fizylierskie → Korzon, Gembarzewski i Rogowa 1923 ↓, s. 376-377
  3. ↑ Byli to głównie rzemieślnicy i kanceliści→ Wimmer 1978 ↓, s. 459
  4. ↑ Pierwotnie planowano pąsowe
  5. ↑ Lederwerki

Przypisy

Bibliografia

  • Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie - Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
  • Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
  • Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: 1978.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.