9 Pułk Piechoty Liniowej
Historia
Państwo

 Królestwo Polskie

Sformowanie

1831

Rozformowanie

1831

Tradycje
Rodowód

1 Pułk Województwa Krakowskiego

Dowódcy
Pierwszy

płk Samuel Józef Różycki

Organizacja
Rodzaj wojsk

piechota

9 pułk piechoty Krakusów 1831

9 Pułk Piechoty Liniowej – polski pułk piechoty okresu powstania listopadowego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Łomży[1]. Pułk nie został jednak odtworzony, bowiem etat armii Królestwa Polskiego przewidywał tylko 12 pułków piechoty. Nowe pułki piechoty sformowano dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Rozkaz dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 nakładał obowiązek ich organizowania na władze wojewódzkie. 9 pułk piechoty tworzony był w województwie krakowskim, pierwotnie pod nazwą: 1 Pułk Województwa Krakowskiego[2].

Według etatu pułk miał liczyć 2695 ludzi, rekrutowanych (podobnie jak 10 ppl) z Gwardii Ruchomej Województwa Krakowskiego. Zgodnie z raportem Regimentarza Lewego Brzegu Wisły Gwardia Ruchoma w tym województwie liczyła 6033 rekrutów. Pod koniec stycznia pułk miał liczyć 3046 żołnierzy. W wykazach Komisji Wojskowej Rządu Stan obecnych do boju pojawia się dopiero 6 kwietnia 1831 w liczbie 1941 żołnierzy (2 bataliony) w składzie garnizonu warszawskiego. W składzie armii polowej był wykazywany od 5 czerwca 1831 w ramach odrębnej komendy gen. Bielińskiego, licząc 1504 osoby w 2 batalionach, ponadto 3. batalion (363 żołnierzy) pozostawał w garnizonie warszawskim. 6 lipca wchodził w skład 1 DP gen. Rybińskiego, licząc 1769 ludzi w 3 batalionach. Potem odkomenderowany do garnizonu Modlina. 8 października, przed przekroczeniem granicy pruskiej, liczył 1126 ludzi.

Walki pułku

Pułk brał udział w walkach w czasie powstania listopadowego.

Bitwy i potyczki[2]:

W 1831, w czasie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 5 złotych krzyży Orderu Virtuti Militari [2].

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili[3][2]:

Uzbrojenie

Kosynier 9 ppl

Uzbrojenie podstawowe piechurów stanowiły kosy i piki oraz karabiny skałkowe. Z magazynów Komisji Rządowej Wojny pułk otrzymał początkowo jedynie 200 sztuk karabinów. Zapewne były to karabiny francuskie wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), być może rosyjskie z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm), z bagnetami. W późniejszym okresie uzbrojenie poprawiało się, dzięki broni zdobycznej i dostawom karabinów własnej produkcji. Poza kosami lub karabinami piechurzy posiadali – według źródeł ikonograficznych – siekiery, a w późniejszym okresie niekiedy także tasaki (pałasze piechoty). Oficerowie byli uzbrojeni w szable i pistolety. Wyposażenie żołnierzy, uzbrojonych w karabiny, uzupełniała ładownica na 40 naboi (czasem zastępowana torbą płócienną) oraz pochwa na bagnet.

Umundurowanie

Umundurowanie początkowo było niejednolite i powinno składać się, zgodnie ze wspomnianym rozkazem, z:

  • wołoszki lub sukmany, najlepiej sukiennej, podszytej płótnem, w kolorze zgodnym ze strojem włościańskim w danym województwie, z kołnierzem w kolorze województwa;
  • kaftana lub kożuszka z rękawami, zakrywającego podbrzusze;
  • spodni sukiennych, płótnem podszytych, szarych lub w kolorze wołoszki;
  • ciżem (trzewików) lub butów krótkich (z krótkimi cholewami);
  • furażerki z zausznicami, z lampasem (otokiem) w kolorze województwa;
  • dwóch halsztuchów (chustek na szyję) czarnych;
  • trzech koszul;
  • pary rękawiczek bez palców;
  • dwóch par gatek (kalesonów) płóciennych.

W początkowym okresie ubiór 1 pułku piechoty województwa krakowskiego składał się z białej, wyszywanej sukmany z białym, wykładanym kołnierzem, szarobrunatnej lub granatowej burki-czamary i miękkiej, karmazynowej rogatywki z otokiem z baraniego futra i krótko przyciętym pawim piórem. Spodnie granatowe, szare lub zgodne ze strojem ludowym – w białe i czerwone pasy.

W późniejszym okresie, od lipca 1831, po przejściu na etat Komisji Rządowej Wojny, umundurowanie zostało ujednolicone i składało się z granatowej wołoszki z karmazynowymi wyłogami, naramiennikami granatowymi z karmazynową wypustką, takiż spodni oraz z usztywnionej, niskiej rogatywki[4] w kolorze pąsowym. Pasy i trzewiki czarne.

Wyłogi karmazynowe, rogatywki pąsowe[5].

Przypisy

  1. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 455.
  2. 1 2 3 4 Gembarzewski 1925 ↓, s. 71.
  3. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 483.
  4. ↑ Linder 1960 ↓, s. barwy 9 ppl.
  5. ↑ Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.