Polska pod okupacją

Polska pod okupacją niemiecką i radziecką

1. Okupacja niemiecka.

Pojęciem ?okupacja niemiecka? określa się system administracji III Rzeszy, który został utworzony na terenach ziem polskich po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 r. Podział Polski został dokonany w oparciu o pakt Ribbentrop ? Mołotow podpisany 23 VIII 1939 r. pomiędzy Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich a hitlerowskimi Niemcami.
Niemcy tereny podbite w wyniku działań militarnych traktowały jako swoją własność. Na obszarach zależnych od III Rzeszy władzę początkowo sprawował Naczelny Dowódca Wojsk Lądowych Wehrmachtu. Później tworzono władze cywilne, którym oddawano nadzór nad zdobytym obszarem.
Terytorium II Rzeczypospolitej zostało podzielone na ziemie wcielone do III Rzeszy i na Generalne Gubernatorstwo. Górny Śląsk wraz z Zagłębiem Dąbrowskim i Zaolziem, Wielkopolska, Pomorze oraz część Kujaw i Mazowsze znalazły się w granicach Rzeszy. Natomiast z pozostałych ziem utworzono Generalne Gubernatorstwo (GG). Władzę w nim objął podległy w swoich działaniach i decyzjach tylko Hitlerowi ? Hans Frank. GG podzielono na cztery dystrykty: warszawski, krakowski, lubelski, radomski.
Kiedy w czerwcu 1941 r. Hitler rozpoczął wojnę ze swoim dotychczasowym sojusznikiem Związkiem Radzieckim, pod niemiecką okupacją znalazł się teren całej przedwojennej Polski. Białostocczyzna została włączona do III Rzeszy, natomiast wschodnia Małopolska do GG, tworząc dystrykt galicyjski.
Celem polityki władz okupacyjnych było zniszczenie wszystkiego co polskie. Zlikwidowano więc polską administrację, zakazano istnienia partii politycznych, organizacji o charakterze społecznym i kulturalno-oświatowym. Ludność zmuszono do wpisania się na Niemiecka Listę Narodową (Volksdeutsche). Polaków z terenów przyłączonych do Rzeszy wysiedlano do Generalnego Gubernatorstwa, albo wywożono do obozów pracy w głąb III Rzeszy. Na miejsce wysiedleńców przybywali niemieccy koloniści. GG miało stać się w zamierzeniu władz niemieckiego swoistego rodzaju kolonią taniej siły roboczej. Narzędziem polityki germanizacyjnej były szkoły. Zakazano nauki języka polskiego, historii i geografii. Niszczono podręczniki do tych przedmiotów.
Rozbudowie uległ aparat tajnej policji i wojska. Jego strukturę tworzyły: policja bezpieczeństwa, policja porządkowa, straż graniczna i formacje policji pomocniczych: drogowej, kolejowej, leśnej, fabrycznej, wodnej i pocztowej. We wszystkich akcjach wymierzonych w polskich partyzantów albo w walce z oddziałami Polskiego Państwa Podziemnego brały udział obok wymienionych powyżej formacji także oddziały SS i Wehrmachtu.
Drogą oddziaływania na polskie społeczeństwo były media, a dokładniej prasa i film. Jedyna ukazująca się legalnie, za zezwoleniem okupanta była tzw. prasa gadzinowa, publikująca nowe niemieckie zarządzenia.
Działania okupanta wymierzone były głównie w polską inteligencję, ludzi kultury i nauki. 6 listopada 1939 r. na polecenie gubernatora Hansa Franka aresztowano 183 profesorów krakowskich uczelni (Sonderaktion Krakau). Rok później przeprowadzona została kolejna akcja, tzw. akcja AB, mająca na celu wyeliminowanie inteligencji z życia okupowanej Polski. Prowadzono systematyczne wywózki do obozów koncentracyjnych i do obozów pracy, masowe rozstrzelania (m. in. w Palmirach pod Warszawą). Żydów mieszkających na terenie Polski zgromadzono w gettach, a w latach 1942 ? 1944 przeprowadzono ich eksterminację w Auschwitz-Birkenau, w Treblince, w Chełmnie i Sobiborze. Holocaust był akcją zaplanowaną przez Hitlera.
Na początku lat czterdziestych Niemcy rozpoczęli realizację tzw. Generalnego Planu Wschodniego (General Plan Ost), przewidującego całkowitą germanizację ziem polskich i deportację dotychczasowych mieszkańców na Syberię. W latach 1942 ? 1943 na terenach Zamojszczyzny przeprowadzono akcję osiedlania Niemców, po wcześniejszym usunięciu Polaków. Niemcy przywłaszczyli sobie własność państwa polskiego i instytucji publicznych, także wielka własność prywatna na terenach okupowanych została poddana nadzorowi niemieckiemu. Prowadzona też była gospodarka rabunkowa w polskim przemyśle i gospodarce rolnej (grabież surowców, maszyn rolniczych, płodów rolnych). Podobną politykę prowadził okupant radziecki na zajętych polskich ziemiach.
III Rzesza w okresie II wojny przestawiła swoją gospodarkę i przemysł na produkcję zbrojeniową. Także mieszkańcy Polski byli zmuszani do pracy w niemieckich zakładach zbrojeniowych. W czasie sześciu lat trwania konfliktu światowego wywieziono około 3 milionów Polaków do III Rzeszy. Osoby wywiezione znalazły się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Musiały wykonywać polecenia okupanta, otrzymując za swoją pracę niskie wynagrodzenie i borykając się z trudną sytuacją na rynku żywnościowym, ze względu na reglamentację towarów. Porównując przydział kalorii na narodowości: Niemiec otrzymywał w swoim posiłku 2300 kalorii, Polak ? około 700, Żyd ? zaledwie 400. Rozwijał się oczywiście czarny rynek, na którym kwitł handel żywnością, osiągającą wysokie ceny.
Niemcy rabowali dobra kultury polskiej wywożąc je w głąb własnego kraju. Wielu Polaków próbowało walczyć z okupantem. Rozwijały się działania dywersyjne i sabotażowe, rodził się polski ruch oporu. Wszystkie te działania odbywały się w ścisłej konspiracji. Ale zdarzali się także Polacy, którzy za cenę własnego życia albo poprawy warunków w jakich żyli decydowali się na współpracę z wrogiem, czyli kolaborację.

2. Okupacja radziecka.

Podobnie jak to miało miejsce w przypadku Niemców, także i władze sowieckie traktowały ziemie polskie jako wojenną zdobycz. Zlikwidowano polską administrację na terenach włączonych do ZSRR. 22 października przeprowadzone zostały wybory do Zgromadzeń Ludowych Białorusi Zachodniej i Zachodniej Ukrainy. A na początku listopada (1-2 XI 1939 r.) Rada Najwyższa ZSRR wydała dokument wcielający już formalnie ziemie zdobyte do państwa radzieckiego. Polakom zamieszkującym te obszary, przymusowo nadano radzieckie obywatelstwo. Przeprowadzono spis ludności ( II ? IV 1940 r.), a później wydano nowe dowody osobiste, bez których nie można było się poruszać (tzw. paszporytzacja).
Aparat policyjny ZSRR ? NKWD prowadziło akcje terroru wobec wszystkich warstw społecznych i wszystkich narodowości. Represje dotknęły zarówno Polaków, jak i Litwinów, Ukraińców, Białorusinów i Żydów. Najgorszy los spotkał polskich oficerów, wziętych do niewoli w czasie działań militarnych we wrześniu 1939 r. Zostali oni w roku następnym potajemnie wywiezieni i straceni w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. O tej zbrodni świat dowiedział się dopiero trzy lata później. Działaczy politycznych, funkcjonariuszy policji, urzędników, właścicieli ziemskich, intelektualistów i wielu innych skazano na łagry. Rodziny osób aresztowanych także podzieliły los swoich bliskich., bowiem zostały deportowane w głąb Związku Radzieckiego. Władze sowieckie przeprowadziły cztery wielkie akcje przesiedleńcze: w lutym, kwietniu, czerwcu 1940 r. i w czerwcu roku następnego. W trakcie tych działań deportowano ponad 350 tys. osób.
Zakazano tworzenia partii politycznych, czy organizacji społecznych. Jedyną legalną partią była partia komunistyczna. Okupanci przejęli polską własność państwową, ale także i własność prywatną. Została przeprowadzona parcelacja własności ziemskiej, a od 1940 r. prowadzono kolektywizację chłopskich gospodarstw rolnych. Podjęto walkę z Kościołem katolickim i z innym związkami wyznaniowymi. Szkoły, uczelnie wyższe, urzędy stały się miejscem propagandy komunistycznej wymierzonej w kapitalistyczne społeczeństwo. Jeszcze w grudniu 1939 r. polskiego złotego zamieniono na radzieckiego rubla.
Część Polaków, szczególnie Ci którym nie obce były socjalistyczne i komunistyczne ideały, zdecydował się na współpracę z radzieckim okupantem.
W czerwcu 1941 r. wybucha wojna pomiędzy III Rzeszą a ZSRR. Władze radzieckie uciekając przez Niemcami na wschód, zamordowały tysiące więźniów polskich, osadzonych w sowieckich więzieniach. Tereny okupowane dotychczas przez Związek Radziecki zostały zajęte przez drugiego, niemieckiego okupanta.
Volksdeutsche ? określenie na obywateli państw okupowanych przez III Rzeszę, szczególnie dotyczyło polskich ziem włączonych do Niemiec; były to osoby, które wpisały się na Niemiecką Listę Narodową (Deutsche Volksliste);
Getto ? izolowane miejsce w obrębie miasta , w którym Niemcy przymusowo osiedlali
Eksterminacja ? ludobójstwo, zbrodnia polegająca na wytępieniu pewnych grup ludności (tu Żydów) z powodu ich rasy, religii, narodowości czy przekonań; związana także z niszczeniem dorobku kulturowego tej grupy czy narodu;
Holocaust ? pojęcie określające prześladowania i zagładę milionów Żydów w okresie II wojny światowej przez III Rzeszę i sprzymierzone z nią państwa.
Deportacja ? przymusowe zesłanie; wysiedlenie osób z danego terytorium do innego rejony w kraju albo za granicę, połączone z ograniczeniem ich prawa do wolności; głównie ze względów politycznych;
Dywersja ? określenie działań nakierowanych na dezorganizację systemu dowodzenie
Sabotaż ? umyślna dezorganizacja pracy poprzez np. jej niewykonywanie, a także niszczenie czy uszkadzanie urządzeń bądź zakładów kluczowych dla gospodarki państwa;
Ruch oporu ? pojęcie określające działania społeczeństw okupowanych przez państwa totalitarne w okresie II wojny światowej, wymierzone przeciwko władzom okupacyjnym czy kolaborującym rządom;
Bibliografia
1.www.wikipedia.pl
2.www.ściaga.pl
3.www.polskiedzieje.pl
by wokie1993