Przedstaw życie Polaków pod okupacją niemiecką i sowiecką podczas II wojny światowej

Życie Polaków podczas II wojny światowej było niewątpliwie ciężkie. Łapanki, rozstrzeliwania, zesłania czy łagry to tylko niektóre z metod dręczenia społeczeństwa polskiego przez okupantów niemieckich i sowieckich. Wszystkie te nieludzkie odruchy miały na celu zniszczenie polskości i stworzenie zgermanizowanego i zrusyfikowanego społeczeństwa niewolniczego, które pracowałoby na chwałę i dobrobyt państwa niemieckiego i sowieckiego. Pomimo różnic w metodach terroru tych dwóch okupantów, ich cele były podobne. Chęć wyzysku w jak najwyższym stopniu oraz same ideologie, których uczono Niemców i Sowietów dopuszczały krwawe metody rozprawiania się z różnymi narodami, w których kręgu znajdowali się między innymi Polacy.

Już od samego początku wojny hitlerowskie Niemcy były przygotowane do zniewolenia Polaków. W 1939 roku Adolf Hitler powiedział: „Tylko naród, którego warstwy kierownicze zostaną zniszczone da się zepchnąć do roli niewolników”. W tych słowach zawarty jest ogół ideologii hitlerowskiej wobec Polski. Adolf Hitler szczegółowo określił zasady jakie mają panować na okupowanych ziemiach, tj. zniemczenie nadającej się do tego ludności i wysiedlenie wszystkich tych, którzy nie dadzą się zgermanizować. Nikt jednak nie wiedział, że słowa te będą miały takie odzwierciedlenie w realiach codziennego życia Polaków. Zaczynając od podstawowych kwestii, zabroniono odprawiania nabożeństw w języku polskim, wydawania książek oraz czasopism polskich a także uczęszczania do szkół średnich, zawodowych oraz wyższych. Zmieniano nazwy ulic i miast polskich na niemieckie, np. Łódź została zmieniona na Litzmannstadt. Kolejnym pomysłem Hitlera na zniemczenie Polaków było wywożenie do Rzeszy dzieci w wieku 6-10 lat. Dzieci te, miały być wychowane w zupełnym oderwaniu od polskości, bez kontaktu z rodziną. Miały stać się niemieckimi dziećmi. Skala tego zjawiska była ogromna. Szacuje się, że w taki sposób zostało wywiezionych 150 tysięcy dzieci polskich. Według dalszych pomysłów Hitlera, osoby nienadające się do zniemczenia tj. polska inteligencja, działacze, powinni zostać wysiedleni. Jednak wysiedlenie to dosyć łagodna nazwa tego, czego dokonał okupant niemiecki wobec polskiej warstwy kierowniczej. Przykładem sposobu obchodzenia się z polską inteligencją jest chociażby aresztowanie 6 listopada 1939 roku 144 profesorów i asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Los tych osób był okrutny. Wszyscy zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych i tam zamordowani w bestialski sposób. Ta jedna sytuacja ukazuje co rozumiał Hitler pod hasłem „wysiedlenie”. W akcji eksterminacji klasy przywódczej zginęło ok. 100 tysięcy osób, 50 tysięcy w ramach rozstrzelania, a kolejne 50 tysięcy wysłano do obozów koncentracyjnych skąd tylko niewielka liczba osób uszła z życiem. Kolejną metodą stosowaną wobec Polaków były tzw. łapanki. Łapanki były jedną z głównych metod na zatrzymanie większej ilości przypadkowych ludzi. Los złapanych osób był różny. Niektórzy byli zesłani na ciężkie roboty przymusowe, a inni do obozów koncentracyjnych. Cele łapanek nie były jednoznaczne. Nie tylko chodziło o zastraszanie Polaków, ale także o pozyskanie darmowej siły roboczej czy po prostu pozbycie się Polaków aby w ich domach osadzić Niemców. Była to również swego rodzaju walka z ruchem oporu oraz wyłapywanie warstwy przywódczej, inteligencji czy Żydów. Łapanki były bardzo popularne na terenie okupowanym przez Niemcy. Na pewno szerzyły strach wśród Polaków a także pokazywały potęgę i zorganizowanie armii niemieckiej. Istotną metodą na ograniczenie oporu wobec okupanta było stosowanie odpowiedzialności zbiorowej. Za zachowania „antyniemieckie” nie była karana tylko osoba winna, ale także jej najbliższe otoczenie np. rodzina. Często za działania przeciwko Rzeszy tj. pomoc jeńcom, partyzantom czy zbiegom, osoby te zostawały na miejscu rozstrzeliwane. Było to złamaniem prawa międzynarodowego ale jak powiedział Hitler: „Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni..”.

Na ziemiach okupowanych przez Sowietów również można było zaobserwować nieludzkie traktowanie Polaków i innych narodowości w celu zrusyfikowania. Jak powiedział Stalin: „Śmierć jednostki to tragedia – milion zabitych to tylko statystyka”. Właśnie te słowa przyświecały tym, którzy byli odpowiedzialni za rusyfikację. Zaraz po wkroczeniu Armii Czerwonej dochodziło do wielu zbrodni tj. masowe mordy, gwałty i ogólny terror. Sowieci nie przebierali w środkach. Ofiarami ich represji stawali się nie tylko oficerowie armii polskiej, ale także ludność cywilna. Wprowadzono liczne ograniczenia w wolności, narzucone zostały radzieckie metody nauczania, zlikwidowano nauczanie języka polskiego. Szczególne represje ze strony sowieckiej dotknęły Kościół, rabowano majątki kościelne, niszczono przedmioty kultu religijnego, krzyże, figury świętych. Wielu księży zostało wywiezionych w głąb Rosji skąd nie było powrotu. Agresją radziecką zostały objęte jednostki wybitne, przywódcy polityczni, działacze, inteligencja. Znaną zbrodnią sowiecką, która do tej pory jest uważana za jedną z najcięższych zbrodni ludobójstwa jest Zbrodnia Katyńska dokonana przez siły sowieckie wiosną 1940 roku. Ofiarami tej zbrodni byli polscy oficerowie, którzy dostali się do sowieckiej niewoli. To jedynie przykład na bezlitosność władz radzieckich. Los części ludzi nie jest znany do dzisiaj i zapewne nigdy nie zostanie wyjaśniony. Istnieje wiele masowych grobów, które do tej pory nie są zbadane pod kątem ilości osób w nich zamordowanych np. Kuropaty, las na skraju Mińska na Białorusi. Szacunki ofiar są bardzo różne, od 7 tysięcy do nawet 250 tysięcy. Takie przypadki ukazują skalę brutalności Sowietów wobec innych nacji. Mniej brutalnymi metodami stosowanymi wobec Polaków były deportacje do obozów pracy zwanych łagrami. W tych obozach głównym celem było wyniszczenie psychiczne i fizyczne człowieka. Poprzez szereg ciężkich prac wyniszczenie było tak silne, że ludziom zależało jedynie na zaspokojeniu głodu. W obozach szerzyły się choroby, a codziennością był widok śmierci. Zasady panujące w łagrach były nie do zniesienia szczególnie dla dzieci i kobiet.

Jak ukazałam w mojej pracy, sytuacja Polaków pod okupacją niemiecką i sowiecką była bardzo ciężka. Można dostrzec podobne metody zabijania polskości, polskiej kultury, historii, religii oraz świadomości narodowej. Poprzez takie działania Hitler i Stalin w pewnym sensie osiągnęli zamierzony cel, chociażby pozyskanie polskich Volksdeutch’ów przez Niemców – czyli Polaków, którzy zadeklarowali posłuszeństwo Niemcom. Jednak, jak pokazała historia, nie udało im się to do końca. Pomimo wielu strat w polskiej inteligencji i w armii polskiej, nie straciliśmy swojej świadomości i proces germanizacji i rusyfikacji się nie powiódł.