Transport morski i wodny śródlądowy

Żegluga to jeden z najstarszych rodzajów transportu. Statkami morskimi i śródlądowymi przewozi się głównie surowce o dużej objętości i masie, ponieważ koszty transportu dużej ilości towarów na znaczne odległości są niskie.

W ostatnich latach obserwujemy wzrost przewozów ładunków transportowanych drogą morską. Jednak poważną przeszkodą w dalszym ich rozwoju może stać się infrastruktura portowa, niedostosowana do świadczenia kompleksowych usług logistycznych.

Transport morski

Obsługuje on największą część ogólnych obrotów międzynarodowej wymiany towarowej. Żegluga morska ma najkorzystniejszą strefę zastosowania w przewozach na duże odległości. Wynika to z:
- przystosowania do przewozu prawie wszystkich rodzajów ładunku
- niskich kosztów jednostkowych przemieszczania przy przewozach na duże odległości
- światowego zasięgu obsługiwanych szlaków przewozowych

Miejsce wyposażone w infrastrukturę umożliwiającą statkom handlowym cumowanie, załadunek lub rozładunek, a pasażerom wejście lub zejście z pokładu statku to porty. Na dzień dzisiejszy, w Polsce logistyka obsługująca handel morski, a zlokalizowana w portach jest jeszcze raczej słabo rozwinięta. Na terenie województwa zachodniopomorskiego zlokalizowanych jest 13 portów i przystani morskich. Dwa z nich ? Szczecin i Świnoujście zaklasyfikowane są przez Ustawę o portach i przystaniach morskich do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej.

Transport morski obsługuje przede wszystkim przewozy ładunków masowych w wymianie międzynarodowej. Często jest też wykorzystywany do obsługi przewozów regionalnych, zwłaszcza w krajach, których aktywność gospodarcza koncentruje się wzdłuż rozległej strefy brzegowej. Działalność transportu morskiego w tym zakresie określa się mianem żeglugi kabotażowej.

Do najważniejszych szlaków żeglugi kabotażowej należą:
1. w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, szlak biegnący przez Wielkie Jeziora (porty: Chicago, Detroit, Cleveland, Toronto), Rzekę Świętego Wawrzyńca (Montreal) albo Hudson, do Bostonu, Nowego Jorku, Baltimore, Filadelfii i Norfolk. Dalej wzdłuż wybrzeży odbywa się żegluga do portów nad Zatoką Meksykańską (Tampa, Nowy Orlean, Corpus Christi) oraz przez Kanał Panamski do Los Angeles, San Francisco, Portland, Seattle i Vancouver;
2. w Japonii - szlak biegnący wzdłuż południowego wybrzeża Honsiu, łączący Tokio, Yokohamę, Nagoję, Osakę, Kitakiusiu i Fukuokę;
3. w Chinach - szlak biegnący od Zhanjiangu na południu, przez Shantou, Wenzhou, Szanghaj i Dalian, aż do Dandong na północy;
4. w Europie Zachodniej - żegluga między portami Morza Północnego oraz Morza Śródziemnego (tutaj największe znaczenie ma kabotaż dla Włoch)

Zalety transportu morskiego:
- Niskie koszty przy przewozach towarów, zwłaszcza na długich trasach,
- Możliwość przewiezienia dużej ilości towarów,
- Światowy zasięg obsługiwanych szlaków przewozowych.

Wady transportu morskiego:
- Długi czas transportu
- Duża zależność od warunków pogodowych
- Niskie bezpieczeństwo ładunków nieodpornych na wilgoć

Transport wodny śródlądowy

Transport wodny śródlądowy odbywa się po rzekach, jeziorach i łączących je kanałach. Żegluga śródlądowa koncentruje się na przewozach ładunków masowych w dużych partiach o niskiej wartości. Większość ładunków przewozi się na tych samych trasach, od tych samych nabywców do tych samych odbiorców, np. przewozy węgla z kopalni do portu morskiego lub do elektrowni. W porównaniu do transportu morskiego, podczas żeglugi śródlądowej znacznie łatwiej jest zejść na ląd lub wyładować zawartość jednostki, ponieważ żegluga ta odbywa się bezpośrednio lub w niewielkiej odległości od brzegu. Krytyczne sytuacje - zarówno ze względu na bezpieczeństwo osób i ładunków, jak i niesprawność samego sprzętu pływającego, są mniej groźne ze względu na zazwyczaj bliską obecność pełnej infrastruktury cywilizacyjnej (szpitale, warsztaty, środki łączności, transport lądowy, dostępność wszelkich służb), a zagrożenie krytycznymi warunkami pogodowymi jest mniejsze, gdyż nie występują one na tak dużą skalę, jak na morzu. Dlatego też do obsługi śródlądowych środków transportu wodnego są wymagane niższe kwalifikacje od osób ich obsługujących, co nie zmienia faktu, że jednak są one specjalistyczne.

Zalety transportu wodnego śródlądowego:
- Niskie koszty
- Bardzo dobrze nadaje się do przewozów surowców

Wady transportu wodnego śródlądowego:
- Duże koszty budowy sieci przemysłowej
- Negatywny wpływ na krajobraz