Rezerwat Przyrody Nieożywionej Lub Pomnik

Hmm... too tak ... ;) O jaskini RAj ;))

Jaskinia Raj ? wapienna jaskinia krasowa położona w pobliżu Chęcin w województwie świętokrzyskim na terenie rezerwatu przyrody "Jaskinia Raj", 11 km na południowy-zachód od Kielc.

W pawilonie wejściowym urządzona została również wystawa muzealna przedstawiające prehistoryczne obrazy życia codziennego. Jest jaskinią niewielką, o łącznej długości korytarzy wynoszącej 240 metrów. Temperatura wewnątrz jaskini jest stała i wynosi 9 stopni. Jaskinia Raj wyróżnia się dobrze zachowaną szatą naciekową. Korytarze powstały w dewonie ok. 350 mln lat temu. W późnym trzeciorzędzie i czwartorzędzie jaskinia powiększała się. Zamieszkiwana była przez neandertalczyków. W ciągu ostatnich tysięcy lat wejście do jaskini zostało całkowicie zasypane (co zapewne ochroniło szatę naciekową jaskini).

Dla współczesnych została odkryta w 1963 roku podczas wydobywania kamienia do celów budowlanych. W 1964 jaskinie odwiedziło 4 uczniów i nauczycielka z Krakowa i to oni nadali odkryciu właściwy rozgłos. Ze względu na urodę oraz dla kontrastu z istniejącymi w okolicach jaskiniami nazywanymi Piekło, nazwano ją Raj. Przeprowadzono wiele prac górniczych aby zabezpieczyć i udostępnić jaskinię dla zwiedzających. W miejscu dawnego wejścia wybudowana została sztolnia prowadząca do jaskini i zabezpieczająca mikroklimat wewnątrz jaskini. Wykonano chodniki i szyb wentylacyjny. W 1968 uznana za rezerwat przyrody.

Od 1972 roku jaskinia udostępniona jest do zwiedzania pod opieką przewodnika. Zainstalowane jest oświetlenie elektryczne. Długość trasy wycieczkowej to 180 m i zwiedzanie trwa około 45 minut. Rozpoczyna się w muzeum, gdzie wystawione są znaleziska z jaskini np. kawałki narzędzi, kości zwierząt. Znajdują się też tutaj figury woskowe przedstawiające neandertalczyków, jacy mogli mieszkać kiedyś w tym miejscu.

Do jaskini wejście prowadzi przez sztucznie przekopany chodnik o długości 21 metrów i trasa wiedzie przez Komorę Wstępną, Komorę Złomisk, ponownie przez sztucznie przekopany chodnik do Sali Kolumnowej. Po przejściu przez mostek trasa prowadzi przez najbogatszą w nacieki Salę Stalaktytową przez Salę Wysoką i Komorę Wstępną do pawilonu muzealnego i wyjścia. W samej jaskini można obejrzeć różne formy naciekowe, czasem o oryginalnych kształtach, jak stalaktyty, stalagmity, kolumny naciekowe i perły jaskiniowe, jeziorka i pola ryżowe.

Obok jaskini prowadzi czerwony szlak turystyczny z Chęcin do Kielc....

PODSUMOWANIE: Niektórzy uważają jaskinię Raj za najładniejszą w Polsce. Choć niekoniecznie musi być to prawda, to trzeba przyznać, że jest co w jaskini zobaczyć i pięknością ustępuje co najwyżej Jaskini Niedźwiedziej. Największym atutem jaskini jest przepiękna Sala Stalaktytowa, wadą zaś niewielkie rozmiary jaskini, które powodują, że pomimo sztucznego wydłużenia pobytu w "części muzealnej", zwiedzanie pozostawia spory niedosyt.
Raj zwiedza rocznie około 90 tysięcy turystów. Jaskinia Raj słynie z ogromnej ilości nacieków zgromadzonych na małej powierzchni i jest magnesem przyciągającym rzesze turystów, którzy tłumnie zwiedzają jaskinie. W jaskini odnaleziono bardzo interesujące ślady pobytu człowieka sprzed 50 - 60 tysięcy lat, o czym informuje przygotowana przed wejściem ekspozycja.

OPIS JASKINI: Jaskinia posiadała niegdyś jeden szczelinowaty otwór, obecnie jest on niedostępny. Do jaskini dostać się można 21-metrową sztolnią z pawilonu lub przez szybik pełniący rolę wyjścia awaryjnego. Jaskinia składa się z trzech ciągów korytarzy połączonych Komorą Wstępną o rozmiarach 20 x 3 do 5 m. Ciąg południowo-zachodni składa się z największej w jaskini Komory Złomisk długiej na 30 m, szerokiej na 4 do 6 m i wysokości do 4 m. Część środkowa jaskini składa się z kilku sal (Wysoka, Stalaktytowa, Kolumnowa) o łącznej długości 58 m i szerokości do 6 m. Kończą się one systemem ciasnych szczelinowatych korytarzy. Jedna z występujących w tej części studzienek krasowych została poszerzona i pełni role wyjścia i szybu wentylacyjnego. Ciąg północno-wschodni składa się z Salki Studentów i niskiego Korytarza Niedostępnego. Ma on łącznie 32 m długości i szerokość 1-3 m. Jest on wyłączony z ruchu turystycznego i podlega ścisłej ochronie.
W całej jaskini występuje bogata szata naciekowa reprezentująca niemal wszystkie formy nacieków. Spąg korytarzy wypełnia namulisko. W jaskini występują nietoperze, kręgowce (kuna) i bezkręgowce (muchówki, pająki i ślimaki). Temperatura powietrza w jaskini wynosi 5,5 do 5,8 stopnia Celsjusza. Po opadach na dnie jaskini tworzą się okresowe jeziorka. W namulisku znaleziono fragmenty szkieletów wielu zwierząt (niedźwiedzi jaskiniowego i brunatnego, mamuta, hieny jaskiniowej, nosorożca włochatego, piżmowoła, żubra pierwotnego, renifera, konia, lisa pierwotnego i innych). Stwierdzono ślady pobytu w jaskini człowieka sprzed 50 tysięcy lat. Zebrano 633 wyroby, których badanie pozwoliło stwierdzić, że należą do kultury mustierskiej, grupy szarenckiej. Jest to najbardziej wysunięte stanowisko tej kultury (podobne znaleziska pochodzą z terenu Węgier i b. Jugosławii).

OPIS TRASY TURYSTYCZNEJ: Jaskinia czynna jest od 10.00 do 17.00, z wyjątkiem poniedziałków w okresie marzec-listopad (również w ferie zimowe). Długość trasy turystycznej wynosi 180 metrów, a zwiedzanie zajmuje 45 minut. Trasa turystyczna rozpoczyna się w pawilonie, gdzie zorganizowana jest wystawa wprowadzająca turystów w tematykę krasu. Zgromadzono tutaj okazy wydobyte podczas przygotowywania jaskini do masowego zwiedzania, miedzy innymi znaleziska paleontologiczne. Z pawilonu przechodzimy sztuczną sztolnią o długości 21 metrów do jaskini. Sztolnia ta pełni rolę śluzy zabezpieczającej mikroklimat jaskini. Wchodzimy do obszernej Komory Wstępnej, łączącej trzy ciągi korytarzy jaskini. W górnej części komory znajdował się otwór, którym odkrywcy dostali się do jaskini. Szata naciekowa w tej sali nosi ślady uszkodzeń z okresu przed zabezpieczeniem jaskini. Przechodzimy w prawo pod wielkimi blokami do Sali Złomisk. Jest to największa sala w jaskini. Widać tutaj ogromne głazy, które oderwały się od stropu, a później zostały pokryte naciekami. Na uwagę zasługuje kolumna naciekowa o nazwie "Harfa", prześwitująca po podświetleniu. Dalej przechodzimy 40 metrowym sztucznym tunelem do końcowej części jaskini. W środkowej części łączy się on ze studnią krasową prowadzącą do powierzchni, zamienioną obecnie w szyb wentylacyjny. Ciasny korytarz rozszerza się i przechodzimy do Sali Kolumnowej. Znajdują się tu piękne kolumny naciekowe i stalaktyty. Dno pokrywają jeziorka, misy martwicowe i pola ryżowe. W jeziorkach występują perły jaskiniowe. W ścianach widać liczne skamieniałości koralowców. Przez mostek przerzucony nad niewielkim jeziorkiem przechodzimy dalej i wchodzimy do Sali Stalaktytowej. Występują tu setki stalaktytów w różnych stadiach rozwoju. Ich liczba siego 200 na metr kwadratowy. W dnie występują stalagmity oraz połączone grupy nacieków tworzące ciekawe formy, np. kolumna naciekowa zwana "Pagodą". Wykopem przechodzimy dalej do Sali Wysokiej. Jej górna część zbliża się do powierzchni. W bocznych odnogach występują interesujące formy naciekowe. Pod niskim sklepieniem przechodzimy do Komory Wstępnej, gdzie trasa turystyczna kończy się zamykając się w pętlę.

HISTORIA POZNANIA: Jaskinia znana była 50-60 tysięcy lat temu, kiedy zamieszkiwał ją człowiek. Wspolczene odkrycie jaskini miało miejsce jesienią 1963 podczas pozyskiwania kamienia przez okolicznych mieszkańców (F. Wawrzeńczyka, i J. Kopcia). We wrześniu 1964 odszukali jaskinie, nadali nazwę i oficjalnie zawiadomili o odkryciu nauczycielka z Technikum geologicznego w Krakowie (M. Boczarowa) z grupą uczniów (B. Bałdun, Z. Bochajewski, W. Łucki i W. Pucek). Niektóre fragmenty jaskini odkrył T. Wroblewski (Salka Studentów - grudzień 1965, Korytarz Niedostępny - kwiecień 1966). Aby zapobiec postępującej dewastacji jaskini 10.07.1965 założono w otworze kratę. W roku 1966 powstał pierwszy w Polsce kompleksowy plan udostępnienia jaskini dla masowego ruchu turystycznego. Prace adaptacyjne trwały 5 lat, równolegle z badaniami jaskini. Otwarcia jaskini dla ruchu turystycznego dokonano 9 czerwca 1972.

BIBLIOGRAFIA:
Rubinowski Z., 1996, Raj - [W:] Jaskinie Rejonu Świętokrzyskiego, Urban J. (red.), PTPNoZ, Warszawa.
Rubinowski Z., Wroblewski T.,1986, Jaskinia Raj, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa
Wroblewski T., 1983, Jaskinia Raj, KAW, Łódź