Nagroda Nobla została ufundowana przez chemika, wynalazcę i filantropa - Alfreda Nobla. Jego najważniejszym osiągnięciem było wynalezienie dynamitu, który opatentował w 1867 roku. Nie przewidział, jednak że dynamit będzie wykorzystywany nie tylko w celach pokojowych, lecz podczas działań zbrojnych jako środek niszczący wroga. Aby zrekompensować światu szkodliwość swego wynalazku, Alfred Nobel w swoim testamencie przeznaczył cały swój majątek wynoszący wtedy 31,5 mln koron szwedzkich na nagrody dla naukowców, pisarzy oraz polityków działających na rzecz ludzkości i pokoju. Pierwsza uroczystość wręczenia nagrody Nobla miała miejsce w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie w 1901 roku. Nagrody są przyznawane zawsze 10 grudnia w rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Każdy z laureatów otrzymuje zloty medal i dyplom honorowy. Nagroda Nobla ma też wymiar finansowy. Laureaci obecnie otrzymują 10 mln koron szwedzkich, aby mogli kontynuować swoje badania lub prace.
Lista Polskich laureatów Nagrody Nobla
1903 - Maria Skłodowska-Curie z mężem - Fizyka
1905 - Henryk Sienkiewicz - Literatura
1911 - Maria Skłodowska-Curie - Chemia
1924 - Władysław Reymont - Literatura
1980 - Czesław Miłosz - Literatura
1993 - Lech Wałęsa - Pokojowa Nagroda
1995 - Józef Rotblat - Pokojowa Nagroda
1996 - Wisława Szymborska - Literatura
2019 - Olga Tokarczuk - Literatura
Henryk Sienkiewicz (1846-1916) jeden z najpopularniejszych pisarzy XX w.
Wywodził się z zubożałej rodziny ziemiańskiej, w latach 1866 - 1869 studiował prawo w szkole Głównej (Wydział filologiczno - historycznej) i na rosyjskim Uniwersytecie Warszawskim. Pracował jako reporter i felietonista, współwłaściciel dwutygodnika NIWA, redaktor dziennika Słowo.
Sławę przyniosły Sienkiewiczowi wielkie powieści historyczne, poprzedzone nowelą "Niewola Tatarska" w 1880 roku.
Cykl nazwany Trylogią składa się z utworów: "Ogniem i Mieczem" (1884), "Potop" (1886), "Pan Wołodyjowski" (1888). Obejmuje polski dzieje w XVII w. - wojny z Tatarami, Szwedami i Turkami.
W 1905 roku dostał Nagrodę Nobla jako pierwszy Polak w dziedzinie literatury a drugi po Marii Curie Skłodowskiej za powieść "Quo Vadis", która rozsławiła jego imię poza granicami Polski i doczekała się wielu tłumaczeń obcojęzycznych. Wizerunek Henryka Sienkiewicza był umieszczony na banknocie 500 000 zł wydanym w 1990 roku.
Władysław Reymont (07.05.1867- 05.11.1925) urodzony we wsi Kobiele Wielkie koło Radomska jako jedno z dziewięciorga dzieci organisty Józefa Reymonta. Dzieciństwo spędził w Tuszynie koło Łodzi, dokąd ojciec przeniósł się na zamożniejszą parafię. Był krnąbrny, toteż po paru latach nauki w miejscowej szkole został oddany do szkoły w Warszawie pod opiekę swej najstarszej siostry i jej męża. Jedynym jego formalnym wykształceniem było uzyskanie krawieckiego patentu czeladnika. Jednak nie pracował ani dnia w wyuczonym zawodzie. Pracował jako dróżnik kolejowy koło Koluszek za 16 rubli miesięcznie.
Reymont uległ wypadkowi kolejowemu. Trafił do szpitala z dwoma złamanymi żebrami, jednak w raporcie lekarskim napisano, że pisarz ma 12 złamanych żeber oraz "inne kontuzje ciała i nie wiadomo, czy będzie nadal zdolny do pracy umysłowej". Notatkę szpitalną sfałszował dr Jan Roch Raum. Wysokie odszkodowanie w wysokości 38 500 rubli (taka suma pozwalała wówczas na zakup kilkunastu warszawskich kamienic) pomogło mu zdobyć niezależność finansową. Ożenił się z Aurelią Szabłowską z domu Schatzschnejder dnia 15 Lipca 1902 w Krakowie, ślub odbył się w kościele Karmelitów na Piasku.
Werdykt Akademii Szweckiej przyznającej literacką nagrodę Nobla Władysławowi Reymontowi był dla świata zaskoczeniem. Pisarz uhonorowano jako autora "Chłopów", dzieła opublikowanego w polskim wydaniu książkowym w latach 1904 -1909.
Z powodu ciężkiej choroby laureat nie mógł przybyć na uroczystość. Zmarł w roku następnym w wieku 58 lat, do czego w znacznym stopniu przyczynił się jego alkoholizm.
Czesław Miłosz (30.06.1911 - 14.08.2004) był laureatem Nagrody Nobla w roku 1980.
Urodził się 30 czerwca 1911 roku w Szetejniach na Litwie jako pierworodny syn Aleksandra Miłosza i Weroniki Miłoszowej z Kunatów. Urodził się na Ziemiach Zabranych. Miłosz studiował na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, najpierw polonistykę na Wydziale Humanistycznym, po jakimś czasie poszedł na Wydział Sztuk Społecznych, by studiować prawo. Początkowo mieszkał w Maisons Laffitte pod Paryżem, a od 1960 w USA. Od tego tez roku otrzymywał wiele nagród amerykańskich oraz międzynarodowych np. Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Neustadta.
Od roku 1981 wiele razy przyjeżdżał i odwiedzał Polskę. Cechuje go etyczne spojrzenie na współczesny świat znieprawionej cywilizacji, co uwidacznia się również w eseistyce i publicystyce, np. La prise du pouvoir (1953), wydanie polskie: "Zdobycie władzy", Paryż (1955) - przełożone na wiele języków. Czesław powrócił do swojego rodzinnego miasta, i przyjął obywatelstwo litewskie. Jednak już 14.06.1940 r. aż 150 tys. żołnierzy ZSRR wkroczyło na teren Litwy i zaczęła toczyć się sowiecka okupacja. Opuścił on Wilno i przeniósł się do zajętej przez Niemców Warszawy. Po upadku Powstania Warszawskiego wyjechał do Krakowa, i został w tym mieście do końca 1945 roku. W grudniu 1945 r. Miłosz wyjechał na placówkę dyplomatyczną do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w konsulacie w Nowym Jorku i ambasadzie w Waszyngtonie. Napisał wówczas "Traktat moralny", wydrukowany w miesięczniku "Twórczość" (1947). W 1950 r. przeniesiony został do Paryża na stanowisko I sekretarza ambasady. Podczas krótkiego pobytu w Polsce przeżył wstrząs psychiczny, widząc ogrom spustoszeń dokonanych przez komunistyczne władze. Pod koniec 1950 r. wezwany został do Warszawy, gdzie odebrano mu paszport. Zwrócono go dopiero po osobistej interwencji Zygmunta Modzelewskiego u Bolesława Bieruta. W 1951 r. poeta wyjechał do Paryża, gdzie zwrócił się do władz francuskich o azyl polityczny. Pierwszy okres emigracji był dla Miłosza bardzo trudny - uważał, że poeta, aby tworzyć, musi żyć we własnym kraju.
Maria Skłodowska-Curie (07.11.1867 - 04.11.1934) wybitna uczona urodzona w Polsce, większość życia i kariery naukowej spędziła we Francji. Zajmowała się badaniami z zakresu Fizyki i chemii. Polka Maria Curie z domu Skłodowska była pierwszą kobietą-laureatką Nobla. Wraz z mężem Francuzem Pierre Curie prowadziła badania nad radioaktywnością. W 1901 roku w połowie kwietnia przybyła do Warszawy wielka uczona Polka przebywająca stale w Paryżu Maria Skłodowska-Curie.
Przyjechała, aby zapoznać polskich uczonych z właściwościami odkrytego w 1898 roku wraz z mężem Piotrem Curie, radu. W kołach naukowych Warszawy zapanowało z powodu tych odwiedzin wielkie poruszenie.
W czasie I wojny światowej Maria została szefem wojskowej komórki medycznej, która zajmowała się organizowaniem polowych stacji rentgenograficznych, które w sumie obsłużyły ponad 3 miliony przypadków urazów wśród francuskich żołnierzy.
Kolejną Nagrodę Nobla Maria Skłodowska-Curie dostała w Sztokholmie 10 grudnia 1911 roku za odkrycie radu i polonu w dziedzinie chemii. Oboje małżonkowie odkryli w 1898 roku nowy wysoce radioaktywny pierwiastek, który nazwali polonem na cześć ojczyzny Marii. Po czterech latach dalszych eksperymentów wykryła jeszcze bardziej radioaktywny pierwiastek. W ten sposób była ona pierwszą osobą dwukrotnie uhonorowaną tą nagrodą.
Dzięki drugiej Nagrodzie Nobla przekonała rząd Francji do przeznaczenie środków na budowę niezależnego instytutu Radowego, który został zbudowany w 1914 roku, w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki oraz medycyny. Instytut ten stał się kuźnią noblistów - wyszło z niego jeszcze kilku laureatów Nobla w tym córka Marii: Irene Joliot Curie i jej zięć Fryderyk Joliot.
dzięki