Wina i kara w wybranych utworach literatury romantycznej

Dziady cz. II, akcja pokazuje stary zwyczaj pogański - przywoływania duchów, które ujawniają swoje grzechy. Czasem ludzie mogą im pomóc, czasem nie. Koncepcja uczciwego życia, według teorii ludowej wynika z dialogów duchów z chórem, główne zasady chór powtarza w formie refrenu. Są trzy rodzaje duchów, grzechów i werdyktów moralnych: - dzieci, "nie zaznały goryczy ni razu", lekki żywot nie uprawnia do szczęścia wiecznego. - widmo, ciężki grzech okrucieństwa, pychy i chciwości. - dziewczyna, grzech średni, łamała serca młodzieńców, igrała z ich uczuciami.

Konrad Wallenrod - jego winą było działanie przy pomocy podstępu i zdrady, w imię dobra ojczyzny. Działanie to wymagało od niego najwyższego poświęcenia, życia prywatnego, miłości, honoru. Tylko ten sposób walki dawał szansę zwycięstwa, lecz bohater przypłacił to śmiercią.

Hrabia Henryk - winą bohatera było ulegnięcie pokusom, które pojawiały się w postaci dziewicy, wizji sławy i raju. Owa trzecia siła wkracza w ich związek i rozbija go. Skutki są fatalne. Żona bohatera popada w obłęd, syn Orcio traci wzrok.